استفاده هدفمند و هوشمندانه از فضای مجازی وسبب ساز شبکه های اجتماعی ایمن و سلامت
توسعه علم و فناوری و تحولات شگرف حاصل از نوآوری و تولید دانش همه عرصه های زندگی را آنچنان متاثرو در هم تنیده کرده که برخی از این دستاوردها با زندگی بشری ممزوج شده و بعنوان یک نیاز اجتناب ناپذیر و حقوق بشری در عالی ترین سطح مراجع جهانی به تصویب رسیده است. از جمله این دستاوردها اینترنت و تعاملات وسیع بدون قیود مکان و زمان در گسترده شبکه عظیم جهانی و پیدایش فضای مجازی، واقعیت های مجازی، اینترنت اشیاء، شبکه ها و محتواهای هوشمند، پردازش های ابری، شبکه های اجتماعی، یادگیری و... می باشد که علاوه بر ایجاد مزیت ها و فرصت های بی شمار محدودیت ها و مخاطرات جدی را در صورت عدم مدیریت خردمندانه بدنبال خواهد داشت. چالش اصلی تمامی کشوره و جوامعبشری ، توسعه و بهره مندی هوشمندانه از این فرصت با حفظ هویت ملی، فرهنگی و دینی،ارزش ها و باورها و خط و زبان آن جامعه می باشد. از سوی دیگر با وجود هزینه های بالا تجهیزات و امکانات (سخت افزاری و نرام افزاری ) عزم جهانی بر ایجاد فرصت های پایدار دسترسی و استفاده از خدمات با ارزش افزوده بالا و کم هزینه می باشد بدین منظور برخی از هزینه های زیرساخت و تامین نیازهای مالی از سوی شرکت بین اللملی با اهداف و انگیزه های خاص و یا حتی کشورها با اهداف و اغراض سیاسی ، اقتصادی و... تامین می شود .
سیاستگذاری و ایجاد چرخه سلامت مصرف و استفاده از این فضا متکثر و اغوا کننده با ویژگیهای منحصربخود و تجربه نشده، از طراحی ، تولید و توسعه این فضا کم اهمیت تر نبوده بلکه به مراتب دارای اهمیت و الویت بیشتر بوده که نیازمند شناخت صحیح ، استفاده از خرد نخبگانی و ایجاد تصویر ملی از کاربست این فضا با تنظیم سیاست های ملی و برنامه ریزی در طراحی ، تولید ، مصرف ، پایش و نظارت و کنترل با هدف ایجادئ فضای مجازی سالم و ایمن و پاک می باشد. این مهم در منویات و ابلاغیه مقام معظم رهبری در ایجاد و ماموریت شورای عالی فضای مجازی کشور بخوبی تجلی یافته است . البته ضرورت ایجاد فضای مجازی سالم و مخاطات عدم مدیریت بر این فضا مختص کشور ما نبوده و نیست حتی کشور غربی و امریکا هم برای اینترنت سالم (safety internet ) برنامه و قوانین ویژه بخصوص برای فرزندان و دانش آموزان تا سنین 18 دارند در برنامه شرکت های بزرگ همانند گوگل هم خدمات حفاظت از کودکان و کنترل برای والدین برای عدم مواجهه با محتواهای غیرضرور و مخرب اجرای شده و مورد استفاده قرار می گیرد .
از سوی دیگر بازار فزاینده این فناوری بدنبال مخاطب و مشتری بیشتر برای سودآوری بزرگ می باشد که عمده ترین کانون هدف و مخاطب همین سنین 6تا 18 سال یعنی دانش آموزان است در ایران جمعیت حدود 13 میلیون نفری دانش آموزان که بازار بسیار ویژه و با ابعاد سودآوری اعجاب انگیز تلقی می شود همواره محل طمع و سو استفاده از این فرصت بزرگ بوده و کمتر اقداماتی که برای تامین حقوق پایه و نیاز اساسی استفاده از این فضا شکل گرفت . با این اوصاف برای معلم و دانش آموزی که بنا به ضرورت ها و حقوق انسانی زندگی در این عصر تجربه خوشایند و یا نوخوشایند استفاده از این فرصت را بدون آموزش و هدایت گری اثربخش در سطح فرهنگ عمومی جامعه داشته و اغلب آنان در چندین شبکه وگروه های تعاملات فضای مجازی حضور دارند نمی توان بی تفاوت بود و باید با تدوین برنامه در راستای سیاست های ملی و ایجاد سکوهای نرم افزاری مطمئن و ایمن و با اجرای برنامه و فعالیت سبب ساز غنی سازی اوقات آموزشی ، پرورشی سرگرمی و استراحت و تعاملات سازمانی باشیم . تعریف عام و استفاده هرگونه ای مدیریت نشده نه تنها اثربخشی نداشته بلکه سبب مواجهه شدن افراد با محتواهای بدون اصالت و یا جهت دار با اهداف خاص و یا محتواهای مخرب و ضد اخلاقی می شود حتی اگر فرض کنیم که کلیه محتواهای در اختیار بی ضرر بوده عدم ایجاد مدیریت زمان و ولع بررسی محتواهای ارسالی جدید علاوه بر بی بازده کردن اوقات و اتلاف بزرگ زمان و منابع انسانی مقدمات ولگردی و اعتیاد به فضای مجازی را بدنبال خواهد داشت که از هر سم واعتیاد مواد افیونی برای جامعه و نسل جوان کشنده تر و سبب ساز بی هویتی اجتماعی می گردد. تفکر ایجاد شبکه ملی مدارس ایران ، انجمن های تعاملی ، سامانه دانش آموزی سیستم های تعاملات سازمانی ، پرتال های سازمانی تا مدارس و... تا طراحی و پیاده سازی هدفمند و هوشمندانه سامانه اعتبارسنجی کتابهای درسی از جمله اقدامات صحیح و حکمیانه در سطح وزارت آموزش و در اغلب موارد با پیشتازی سازمان می باشد. که در زمان شکل گیری و توسعه از اقدام های قابل قبول و تحسین برانگیز بوده و در هر کدام از این اقدامات هرچه تعامل مناسب و مخاطب پسند بوده استقبال وپذیرش عمومی دواطلبانه برای نقش آفرینی را بدنبال داشته است. بطور مثال مشاهده می شود با وجود گروه های مجازی علمی درسی مدیریت نشده و خودجوش که با نیت خیر و ایجاد بستر مشارکت فکری و خرد جمعی توسط معلمان ، مدارس ، استانها و حتی دفاتر ستادی بدون هیچ الزام عضو پذیری و چارچوب عمل ایجاد گردیده و تعداد آن هم کم نیست اما ماندگاری و یا فعال بودن در این گروه ها با وجود و عدم مدیریت در ارسال و دریافت محتواها اعضای دچار خستگی شده و خروج از گروه توسط افراد در زمان محدود شکل گیری بطور کامل مشهود می باشد. در صورتیکه با ایجاد کار و فعالیت تعریف شده و عضو پذیری هدفمند و دارای اثربخشی قابل لمس برای اعضا می توان استقبال و حضور در این فضا را بمثابه استمرار حضور در فضای واقعی هر روز بیشتر و و فزاینده کرده بگونه ای که موجب سرعت بخشیدن به انجام امور باکم کردن هزینه ها و افزایش اعتماد و مشارکت حداکثری دواطلبانه شود پروژه اعتبارسنجی برخط محتوای کتاب های درسی جدید التالیف با مشارکت استانها و دبیران که با نظارت مستقیم این سازمان انجام پذیرفته است ازجمله اقدامات ارزشمند کاملا بومی شده است که می توان بعنوان تجربه خوب (best practices) از یاد کرد .
بدین سبب برای ورود عالمانه و مدیریت مصرف در این فضای لایتناهی ضرورت دارد در حوزه دانش آموز و معلم بعنوان اقدام در مدرسه ، اولیا و فرزندان بعنوان اقدام در منزل و ارتقای سواد اطلاعاتی رسانه ای و فرهنگ عمومی بعنوان اقدام در سطح ملی تدبیر و برنامه ریزی داشت تا با مشارکت همه آحاد جامعه ، دستگاها و نهادها و بنگاهای کسب و کار شاهد ایجاد هسته ها ، گروه ها و شبکه های کاری ویژه بهم پیوسته برای تحقق اهداف تربیتی و اقدام و عمل ملی در فضای ایمن و سلامت باشیم
با تشکر محسن باهو 29/3/95
ارسال نظر