ارسال نظر

معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و آموزش نیروی انسانی اداره کل آموزش‌وپرورش استان قم در مصاحبه ای مهمترین چالش ها و ضرورت های معاونت های پژوهشی استان ها را بیان داشت.

به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، سیدعلی محمدی در مصاحبه ای مشروح به سوالات مختلف در حوزه فعالیتش پاسخ داده که متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:

ازنظر شما کدام فعالیت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در استان با اقبال خوبی روبرو شده و دلیل آن چیست؟

- جشنواره بین‌المللی فیلم رشد: یکی از برنامه‌هایی که در سطح استان با استقبال و رضایت دانش‌آموزان روبرو می‌شود جشنواره بین‌المللی فیلم رشد است.

2- جشنواره تولید محتوای آموزشی رشد: تولید محتوای الکترونیکی در بین معلمان و دانش‌آموزان با استقبال زیادی روبروست.

3- اقدام پژوهی: برنامه معلم پژوهنده هم در مدارس هرساله با استقبال خوبی روبرو است.

4- اعتبارسنجی کتب جدیدالتألیف: اعتبارسنجی کتاب‌های نو نگاشت با پیگیری خوب همکاران در وزارت و اداره کل با استقبال و خوبی از طرف همکاران فرهنگی روبروست.

5- آزمون‌های بین‌المللی تیمز و پرلز: از آزمون‌های بین‌المللی که با اقبال خوبی مواجه است آزمون‌های بین‌المللی ترمز و پرلز می‌باشند.

 

معاونت پژوهشی استان‌ها چگونه می‌توانند روحیه امید به آینده، پیشرفت کشور و خودباوری را بین دانش‌آموزان گسترش دهند؟

همان‌گونه که می‌دانیم سبک زندگی امروز مورد تغییرات و تحولات اساسی شده است. توسعه مدرنیته، جهانی‌شدن، شهرنشینی و ... سبک زندگی ثابت خانواده را به چالش کشیده است و الگوی خانواده و رابط حاکم بر آن و قدرت و ساختار آن در درون خانواده را دستخوش دگرگونی کرده است؛ بنابراین و با توجه به عوامل متعدد دیگر که در اینجا مجال پرداختن به آن‌ها نیست، لازم است آموزش‌های فردی در نظام آموزشی متمرکز بر موضوع چگونگی ایجاد انگیزه زندگی، کار و تلاش و نیز قانون مداری، توجه به حقوق شهروندی، شفافیت، سلامت، مسئولیت‌پذیری و پاسخگو بودن در افراد افزایش داده شود. چون این عوامل موجب افزایش امید خواهند شد، از طرفی دیگر خودباوری یادگرفتنی است همان‌گونه که خلاقیت نیاز به آموختن دارد. آنچه با توجه به مطالب ذکرشده و نیز حدود اختیارات معاونت پژوهش و مشخصات سازمان پژوهش ضروری به نظر می‌رسد. بازنگری جدی در محتوای آموزشی و نیز شیوه‌های آموزشی آن‌هاست؛ بنابراین هم باید در آنچه آموخته می‌شود و هم ابزار و شیوه آموختن تجدیدنظر جدی و سریع نمود و همچنین به‌صورت موازی باید آموزش خانواده‌ها (نقش والدین) را با استفاده از ظرفیت موجود در آموزش‌وپرورش و نیز نهادهای فرهنگی دیگر به‌صورت جدی دنبال نمود. نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که در محتواهای بررسی‌شده در کتاب‌های فارسی پایه ابتدایی موضوع پیروی و اطاعت (تسلیم و احترام) در ایران بیشترین سهم را در آموزش به خود اختصاص داده است درحالی‌که کودکان به مهرورزی و فهمیدن، پیشرفت و بازی نیز نیاز دارند؛ بنابراین نگاه کودک ایرانی که آموخته مطیع و سربه‌زیر باشد از پایین به بالاست و آن را از پرداختن به اطراف و نگاه هدفمند به جلو بازمی‌دارد. به همین علت است که تغییر محتوایی در کتاب‌های درسی بسیار ضروری است.

 

پنج مورد از شاخص‌ترین اقدامات سال 98 معاونت پژوهشی استان را بیان فرمایید.

1- آماده‌سازی و فعال نمودن پورتال پژوهش گروه تحقیق و پژوهش در سطح مدارس

2- برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم در سطح 300 مدرسه استان

3- برگزاری جلسات بزم اندیشه (نقد و بررسی کتب درس ابتدایی و تیزهوشان مدارس متوسطه)

4- توسعه کارگاه‌های پژوهشی در راستای ارتقای دانش‌پژوهشی همکاران محترم (کارگاه‌های مقاله‌نویسی، روش تحقیق، نرم‌افزارهای آماری و ...)

5- تجهیز مرکز تحقیقات فرهنگیان به جدیدترین منابع علمی روز

 

انتظار شما از سازمان پژوهش جهت اجرایی نمودن برنامه‌هایی که به کیفیت بیشتر عملکرد سازمان منجر شود چیست؟

1- ارزیابی دقیق فعالیت‌های پژوهشی استان‌ها در شرایط حاضر رصد فعالیت‌های پژوهشی استان‌ها تقریباً رهاشده.

2- تدارک پورتال الکترونیکی یکسان جهت بارگذاری اقدام پژوهی همکاران و تخصیص اعتبار با توجه به تعداد (کمیت) و کیفیت آثار اقدام پژوهی استان‌ها

3- تدارک دستورالعمل در مورد حق‌التحقیق معلمان پژوهنده، داوری آثار اقدام پژوهی.

4- تغییر در فرم ارزیابی پژوهشگران استان‌ها با توجه به شاخص‌های پژوهش مختص به آموزش و پروش مثل اقدام پژوهی، درس پژوهی، روایت پژوهی، تجارب زیستی معلمان و ...

5- توجه بیشتر و مستمر به امر اقدام پژوهی در سطح معلمان و دانش‌آموزان به‌صورت منظم و هدفمند

6- به‌روزرسانی مطالب آموزشی کتب درسی دانش‌آموزان

7- ارسال نتایج و کلیدواژه‌های پژوهشی معتبر ملی و بین‌المللی به مدارس کشور

 

مهم‌ترین مشکلات موجود در راه پژوهش‌های موفق دانش‌آموزی را چه می‌دانید؟

دانش‌آموزان در عرصه تحقیق و پژوهش نیاز به آموزش، انگیزش و خودباوری و اعتمادبه‌نفس هستند. آن‌ها با این فرایند پژوهش و شیوه‌های نوین آشنایی کامل و مناسبی ندارند. همچنین مسئولان و اولیای مدارس نیز به این نکته توجه کافی و لازم را ندارند تا زمینه آموزش‌های موردنیاز پژوهش دانش‌آموزان فراهم گردد.

برگزاری فراخوان‌های پژوهشی دانش‌آموزان در چارچوب و آئین‌های علمی، یکی از راه‌کارهای مفید است که بایستی به آن توجه شود.

نکته دیگر که می‌بایست انجام گردد، پژوهش‌های دانش‌آموزی زیر نظر معاونت پژوهش و برنامه‌ریزی قرار ندارند. پژوهش و تحقیقات فرهنگیان در یک سمت و پژوهش‌های دانش‌آموزی در حوزه معاونت آموزشی متوسطه قرار دارد نیاز به اصلاح دارد.

 

مهم‌ترین موانع انجام پژوهش‌های کاربردی توسط معلمان را چه می‌دانید؟

- معلمان درزمینه پژوهش نیاز به آموزش و انگیزش دارند.

- به علت اشتغال و دغدغه‌های زیاد زندگی، توجه لازم را به پژوهش ندارند.

- امتیازات شغلی درزمینهٔ تحقیقات به آن‌ها داده نمی‌شود. با انجام تحقیقات و پژوهش، امتیازات شغلی و اداری به آن‌ها داده نمی‌شود.

- تحقیقات و پژوهش‌های خود را نمی‌توانند چاپ و نشر دهند و مجله‌ای جهت چاپ از آن‌ها حمایت و پشتیبانی نمی‌کند.

- پژوهش تحقیق نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بیشتری دارد تا ریل‌گذاری بهتر و مناسب در این خصوص انجام شود.

 

چالش اصلی موجود برای بهره‌گیری از پژوهش‌ها در سطح مدرسه و سهیم کردن دانش‌آموزان در این امر چیست؟

با توجه به ایجاد شرایط جدید و گسترش فناوری‌های جدی در دنیای امروزی، برنامه‌های تدوینی جهت آموزش دانش‌آموزان ‌هم باید بر این اساس تهیه گردد. لذا در مورد پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه آموزش‌وپرورش به مواردی باید توجه شود.

1- پژوهش‌ها حتماً باید با نگاه جدیدی صورت بگیرد. عموماً پژوهش‌ها یک سری کارهای معمول از پیش تعیین‌شده است که نتایج آن‌هم مشخص و واضح است.

2- در پژوهش‌ها و نتایج آن‌ها همواره آسیب‌های اصلی گفته نمی‌شود. در پژوهش‌های دانش‌آموزی حتماً باید با توجه به موقعیت مکانی و زمانی مخاطبان، مخاطب شناسی صورت بگیرد و نتایج واقعی کار اعلام گردد.

3- عموماً پژوهش‌هایی که صورت می‌گیرد، نتایج آن در مدارس عملیاتی نمی‌شود، حتماً نتایج پژوهش‌ها در مدارس باید عملیاتی گردد تا دانش‌آموزان نتیجه کار را احساس کنند.

4- در پژوهش‌های میدانی اطلاعات داده‌شده توسط جامعه آماری (دانش‌آموزان و همکاران) عموماً غیرواقعی است. برای آنکه پژوهش‌های دانش‌آموزی به حصول نتیجه دلخواه برسد باید به آنان خاطرنشان شود که اطلاعات آن‌ها فقط جنبه آماری داشته و جهت پیشرفت شرایط خود آن‌ها جمع‌آوری می‌گردد.

 

تأثیر حاصل از پژوهش‌ها را در افزایش مشارکت اجتماعی، ارتقاء سطح سواد اجتماعی-سیاسی، مهارت آموزشی و تبیین مؤلفه‌های اخلاقی و تربیتی را چگونه ارزیابی می‌نمایید؟

هر پژوهشی نتیجه مطالعه و تفکر و باورهای علمی گروهی از محققین است که در اختیار مردم قرار می‌گیرد. مسلماً یافته‌های پژوهشی تأثیر بسیار زیادی در رشد و ارتقاء مردم در حیطه‌های مختلف اجتماعی خواهد داشت. پژوهش‌هایش راه گشا و مسیر توسعه و شکوفایی یک جامعه هستند. بررسی رشد و بهزیستی در هر حیطه از زندگی بایستی از نتایج پژوهش استفاده کنیم و هیچ‌گاه بدون پژوهش تصمیم‌گیری نکنیم.

 

با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب در خصوص آینده‌نگری و بهره بردن از نیروهای جوان، به نظر جناب‌عالی پژوهش‌های دانش‌آموزی باید چه چشم‌اندازی را مدنظر داشته باشند؟

پژوهش‌های دانش‌آموزی باید رویکرد فناورانه و مهارتی داشته باشد چراکه یکی از ضرورت‌های توسعه پایدار هر کشور آموزش فنون و مهارت‌های گوناگون و تربیت نیروهای خلاق و هنرآموز و دست ورز می‌باشد. در حوزه علوم نظری فکر می‌کنم به‌اندازه لازم پژوهش و تحقیق در سطوح مختلف صورت گرفته و باید فعالیت‌های پژوهشی با گاه زیرساختی از دوره ابتدایی با توجه به شرایط سنی و دوره‌های تحصیلی بعدی خصوصاً در دوره متوسطه دوم به سمت‌وسوی موضوعات فناورانه و دانش‌بنیان و مهارتی برود.

 

 ارزیابی شما از حجم کتب درسی و توجه به تمرکز مطالب بر مهارت‌های زندگی، چگونه است؟

در خصوص حجم کتب درسی، به نظر حجم کتب نسبت به گذشته کمتر شده اما بازهم نیاز به بازنگری و کاهش در محتوا می‌باشد. ضمن این‌که محتوای ارائه‌شده در کتب درسی بعضاً متناسب با سن دانش‌آموز نمی‌باشد و مطالب در سطح بالاتری است. در مورد آموزش مهارت‌های زندگی به دانش‌آموزان باید اذعان داشت که این مهارت‌ها به‌عنوان نیاز امروز دانش‌آموزان مورد غفلت واقع‌شده، حال‌آنکه دانش‌آموز در جامعه مدرن امروزی جهت برقراری ارتباط اجتماعی و رشد و شکل دادن به شخصیت و رسیدن به آرامش در زندگی خود بیش از گذشته به آموزش این مهارت‌ها نیازمند است.

 

رویکردهای آموزش–تربیتی مغفول در کتب درسی از منظر جنابعالی کدام موارد است؟

به نظر می‌رسد در یک بررسی کلی، تمامی موارد موردنیاز برای دانش‌آموزان، مورداشاره و توجه قرارگرفته است و نکته مغفول در این میان، عدم توجه برخی دبیران و آموزگاران به نکات ارزشمند تربیتی نهفته در محتوای درسی می‌باشد و لذا حتماً باید در اول کتب درسی و در دوره‌های آموزشی ضمن خدمت، یادآوری شود تا حتماً نکات تربیتی توسط معلمان در حین تدریس بیان شود و به‌اصطلاح معلمان، نقش تربیتی خود را نیز ایفا نمایند نه اینکه فقط صرفاً به مباحث آموزشی و درسی پرداخته شود. با توجه به این‌که تقریباً نکات تربیتی در تمامی کتب موجود است و فقط هنر ارائه این مطالب توسط معلمان مغفول مانده است.

 

بهره‌گیری از نگاه صاحب‌نظران استانی در تدوین کتب درسی و تولید بسته‌های یادگیری را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه راهکاری برای تحقق این دیدگاه ارائه می‌نمایید؟

در استان‌های مختلف، همکاران زیادی وجود دارند که از خود صاحب تألیفات، پژوهش‌ها و تجربه‌های علمی زیادی هستند. در دانشگاه تدریس می‌کنند و در مسائل علمی صاحب‌نظرند. این افراد در تدوین کتب درسی و تولید بسته‌های یادگیری با توجه به تخصص و توانمندی در رشته‌ای که دارند می‌توانند بسیار کمک‌کننده و مؤثر باشند.