«جاده ابریشم نوین» (O.B.O.R) از رویا تا واقعیت
تاریخ 18 مرداد, 1396 - 10:51.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، در بازدید هیات بلند پایه موسسه علمی فناوری چین از سازمان مطرح شد: رئیس جمهور چین «جینپینگ» در اجلاس دو روزه ای که رهبران 29 کشور دنیا از جمله نخست وزیران اسپانیا، ایتالیا، یونان و مجارستان و دبیر کل سازمان ملل متحد، رئیس بانک جهانی و رئیس صندوق بینالمللی پول، حضور داشتند، چارچوب برنامه بلند پروازانة خود را تحت عنوان «جاده ابریشم نوین»(O.B.O.R) اعلام کرد و وعده سپرد که برای احیای «جاده ابریشم قدیم» 124 میلیارد دلار سرمایهگذاری خواهد کرد.
تاریخچه جاده ابریشم
جادة ابریشم یا «راه ابریشم» شبکة راههای به همپیوستة است که با هدف تجارت و بازرگانی در آسیا بهوجود آمده بود که خاور و باختر و جنوب آسیا را بههم و به شمال آفریقا و شرق اروپا پیوند میداد؛ مسیری که تا قرن پانزدهم میلادی بهمدت 1700 سال، بزرگترین شبکة بازرگانی دنیا بود.
بر بنیاد منابع تاریخی آغاز این راه از مسیر شهرهای ساحلی شرق چین و برای پیشگیری عبور از بیابانهای مرکزی چین، این مسیر به دو راه شمالی و جنوبی تقسیم میشد. مسیر شمالی که امروزه بیشتر از آن با نام «راه ابریشم» یاد میشود از شهر «توانهوانگ» آغاز میشد و پس از گذر از ایالتهای گوناگون در چین و پیش از رسیدن به بیایان بزرگ مرکزی چین به سه راه گوناگون، تقسیم میشد که دو مسیر آنها از شمال صحرای بزرگ چین و یکی از جنوب آن عبور میکرد.
مسیر جنوبی یک مسیر ثابت بود و با گذشتن از مرزهای چین، این مسیر وارد قرقیزستان میشود که نخستین منزل آن «اوزکند» و سپس «اوش» از جمله کانونهای مهم تولید ابریشم بود و هم اکنون بزرگترین کارخانه ابریشم کشی و ابریشم بافی را در خود جای داده است. این مسیر پس از آن وارد سرزمین فرغانه شده و پس از گذر از راه بالیغ و آلمالیغ و اترار به سمرقند، بخارا، جیحون، باکتریا (بلخ) و سپس به مرو و به سرخس میرسید. از سرخس به طرف نیشابور، گرگان، ری، هکمتانه، قزوین، زنجان، اردبیل، تبریز، ایروان میرفت. سپس از ایروان به ترابوزان و بندرهای شام از یک طرف و از جانب دیگر با عبور از مناطق مثل کنگاور، بیستون، فرمیس، قصر شیرین به بغداد و نقاط مختلف دیگر کشور امروزی عراق منتهی میگردید.
مسیر فرعی دیگر راه ابریشم از بلخ به طرف دره شکاری و با عبور از آن به سمت بامیان، کابل، پیشاور و در نهایت به هند متصل میشد. جاده ابریشم که در حدود 11000 کیلومتر راه را طی میکرد نزدیک به 17 قرن بزرگترین شبکه راه مواصلاتی میان آسیا، شمال آفریقا و شرق اروپا بود.
نخستینبار در سال 1877 میلادی، جغرافیادان و زمینشناس آلمانی نام «جاده یا راه ابریشم» را به دلیل انتقال و ترانزیت ابریشم چین از این مسیر به دریای مدیترانه و سپس به مناطق گوناگون دنیا، برای آن برگزید و پس از آن در میان مردم نیز مورد استقبال و مقبولیت قرار گرفت.
جاده ابریشم در زمان رونق خود راهی بود ایمن و به دور از جنگها و ستیزه جوییهای کشورها و امپراتوریها و در هزارهها و سدهها سال تلاقیگاه میان شرق و غرب و گاه جنوب و شمال بود. از مسیر راه ابریشم، محصولات تولید شده کشورها و امپراتوریهای آن زمان بسان ابریشم، ادویه، چای، کاغذ، ظروف چینی، شیشه و بخور از این راه به کشورهای مقصد میرسید.
جادة ابریشم نوین، زمینهساز همکاری اقتصادی برد ـ برد
کشور چین دومین اقتصاد بزرگ دنیاست که روز به روز گستردهتر و بزرگتر میشود. استفاده از ظرفیتها و توانهای بالفعل و بالقوه موجود در این کشور، از وی یک غول اقتصادی و اژدههای قدرتمند زرد در سطح دنیا ساخته است. چنانکه رئیس جمهور چین در افتتاحیه کنفرانس «یک کمربند یک راه» اعلام کرد که برای احیای «جاده ابریشم قدیم» تحت عنوان سرمایهگذاری در «جاده ابریشم نوین» سرمایهگذاری هنگفتی انجام خواهد داد.
جاده ابریشم نوین با نام رسمی «یک کمربند اقتصاد، یک راه» از ابتکارات رئیس جمهور چین است که در سال 2013م آن را مطرح نمود. طبق طرح رئیس جمهور چین این پروژه از دو بخش اصلی تشکیل شده است: 1) کمربند اقتصادی راه ابریشم و 2) راه ابریشم دریایی.
هدف از احیای جاده ابریشم ایجاد یک منطقه اقتصادی یکپارچه، هماهنگ و برمبنای سیاست اقتصادی برد ـ برد در مسیر کشورهای جاده ابریشم قدیم گفته شده است اما به آن محدود نمیشود و قرار است که به کشورهای جنوب شرقی و جنوب آسیا از جمله پاکستان نیز گسترش یابد. هدف از طرح احیای مجدد این مسیر، افزایش ترانزیت و حمل و نقل کالا میان کشورهای واقع در این حوزه میباشد.
مسیرهای جاده ابریشم نوین
طبق طرح موجود، راه ابریشم نوین از سه مسیر تشکیل شده است؛ مسیر شمالی، مرکزی و جنوبی که هر کدام اهمیت اقتصادی، ترانزیتی، سیاسی و اجتماعی خود را دارند. بازار که در این حوزه واقع شده است، نزدیک به 45 درصد کل جمعیت دنیا (بیش از سه میلیارد نفر) را شامل میشود. دولت چین از سال 2013 تاکنون با بیست کشور و دهها نهاد بینالمللی در زمینه پیشبرد و ایجاد این بازار قراردادهایی را به امضا رسانده است.
1. بخش مسیر شمالی، کشور چین را از طریق کشورهای آسیای مرکزی (تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، افغانستان، ازبکستان و ترکمنستان) به روسیه، اروپا و شمال آفریقا متصل میکند.
2. مسیر مرکزی از آسیای مرکزی از طریق افغانستان و ترکمنستان به ایران و خلیج فارس و همچنین ترکیه و دریای مدیترانه میرسد.
3. مسیر جنوبی از چین آغاز و به آسیای جنوب شرقی، جنوب آسیا و پاکستان و اقیانوس هند ختم خواهد شد. کشورهای این مسیر اکثرا عضو بانک سرمایهگذاری زیرساخت های آسیا است که به ابتکار دولت چین تاسیس شده و میتواند در احداث این مسیر مفید مؤثر واقع شود.
بر بنیاد طرح رئیس جمهور چین، مبلغ کلان 124 میلیارد دلار برای احداث جادهها، خطوط آهن، بازسازی و احداث بنادر در کشورهای واقع در حوزه «جاده ابریشم نوین» سرمایهگذاری خواهد شد. طبق وعده رئیس جمهور چین بناست که نه میلیارد دالر به عنوان کمک اقتصادی در اختیار کشورهای در حال توسعه و نهادهایی که در مسیر «جاده ابریشم نوین» واقع شدهاند، قرار داده شود.
شایان ذکر است: در این نشست که به ریاست دکتر امانی طهرانی مدیرکل محترم دفتر تالیف کتب ابتدایی و متوسطه نظری برگزار شد جمعی از معاونان دفتر و روسای گروه های علوم پایه حضور داشتند. همچنین اعضای هیات چینی حاضر در این نشست نیز رئیس مرکز بین المللی کنفرانس علم و فناوری، رئیس دپارتمان استانداردسازی، رئیس دپارتمان موزه تکنولوژی، رئیس دپارتمان کودک و نوجوان و دبیر کنفرانس بین المللی علم و فناوری بودند.