دراصطلاح به صدائی که درگوش یا سر بیمار، بدون منبع خارجی به وجود آید و مدت زمان شنیدن آن ادامه‌دار باشد وزوز گوش گفته می‌شود. وزوز گوش یعنی شنیدن صدای خاصی شبیه صدای زنگ در گوش که ممکن است در یک گوش، هر دو گوش و یا حتی سر احساس شود. این صدا فرکانس‌های متفاوتی دارد و به صورت زنگ زدن، صدای خش خش، صدای باد، غرش، فش فش، سوت و.. شنیده می‌شود.
وزوز گاهی موارد شدت زیادی دارد که سبب آشفتگی و پریشانی می‌شود و زندگی طبیعی فرد را مختل می‌کند.
در بعضی موارد هم خفیف و موقتی است و پس از مدت کوتاهی بر طرف می‌شود. برای مثال هنگامی که فرد در معرض صداهای بلند قرارمی‌گیرد، ممکن است برای چند دقیقه دچار وزوز گوش شود که خود به خود با استراحت صوتی برطرف می‌شود. اما دربرخی موارد هم وزوز گوش دائمی می‌شود و موجبات آزار واذیت فرد مبتلا را فراهم می‌سازد و در تمام طول زندگی همراه فرد است. معمولا"وزوز گوش با کاهش شنوایی همراه است.
وزوز گوش یک علامت است، نه یک بیماری و علت آن تاکنون نا شناخته باقی مانده است.
وزوز گوش بین سنین 70-40 سالگی شایعتر است و شیوع آن در زن و مرد هر دو مساوی است.
وزوز گوش را می توان به دو دسته کلی عینی و ذهنی تقسیم نمود :
الف ) وزوز گوش عینی توسط فرد معاینه کننده در زمان سمع مجاری گوش، یا اطراف آن با گوشی شنیده می شود و علل آن عبارتند از: اختلالات عروقی مثل گلوموس تمپانیک، مشکلات شیپور استاش، اختلالات عضلانی و نقص در دستگاه عصبی مرکزی است.
ب ) وزوز گوش ذهنی که شایع تر از نوع عینی است علل زیادی دارد :
1- علل گوشی، مثل پیر گوشی، کاهش شنوایی ناشی از صدا، بیماری منییرز، اتواسکلروز، فشردگی جرم گوش، عفونت گوش خارجی، جسم خارجی در گوش، یا تومورنورینوم اکوستیک.
2- علل متابولیک، مثل پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید، تری گلیسیرید بالا، کمبود ویتامین A و B، دیابت مهار نشده .
3- علل عصبی، مثل شکستگی قاعده جمجمه، آسیب whiplash (در واقع آسیب ناشی از رفت و برگشت ناگهانی سر وگردن در تروما که باعث آسیب به عروق و اعصاب گردنی می شود)، مولتی پل اسکلروز (MS) و مننژیت.
4- علل دارویی مثل آسپیرین، داروهای ضد التهابیِ غیر استروئیدی، مثل (ایبوپروفن، ایندومتاسین)، ضد افسردگی های هتروسیکلیک مثل آمی تریپتیلین، ترازودون، داروهای دیورتیک مثل فورسماید، داروهای ضد سرطان، فلزات سنگین، کنین، ضد بارداری خوراکی، پروپرانولول، کافئین، الکل، کوکائین، ماری جوآنا.
5- علل روانی مثل افسردگی، اضطراب.
6- علل مربوط به اختلالات مفصل تمپورومندیبولار فک.
از علل دیگری که می توان نام برد:
آلودگی‌های صوتی در محیط‌های صنعتی، کارگاهی، نظامی و مناطق شلوغ و پر سر و صدای شهری مهمترین عامل به وجود آمدن این عارضه است. همچنین بعداز جنگ تحمیلی، اکثر رزمندگان از این عارضه احساس ناراحتی کردند.
-استفاده از هدفن‌ها و هدست‌ها یکی از شایع‌ترین دلایل ایجاد عارضه گوش در میان افراد به خصوص جوانان است که والدین باید توجه خاصی به این مقوله نشان دهند.
- ارزیابی تشخیصی
برای تشخیص، شرح حال و معاینه بالینی کامل ضروری است و سپس برای تکمیل ارزیابی، لازم است آزمونهای عملکرد شنوایی، آزمونهای عملکرد مخچه و معاینه استاندارد اعصاب مغزی و لمس و سمع و گردن انجام شود. آزمایشات آنالیز خون جهت بررسی تیروئید، شمارش کامل سلولهای خونی، وضعیت چربی خون انجام شود.
اقدامات دیگر تشخیص، مثل استفاده از عکس برداری، سی تی اسکن، ام.آر.آی جهت تکمیل بررسی تشخیص در موارد لازم است.
- درمان
با توجه به علل مختلف، وزوز گوش در حال حاضر درمان قطعی مشخص نیست و هدف درمان بر مهار وزوز گوش متمرکز شده است. پیشگیری شامل محدود کردن مواجهه با صدا، و قطع دارویی که ممکن است در ایجاد وزوز گوش موثر باشد و کنترل ناهنجاری های متابولیکی و تغذیه ای مهم است.
اجتناب از خوردن شکلات، قهوه، چای و سیگار مؤثر است. بیمار همچنین می تواند از روشهای خانگیِ ماسکه کردن، مثل صدای ملایم و ثابت تلویزیون یا رادیو در شب استفاده نماید که در بهبود وضعیت مؤثر است. درمان دارویی در مواردی که جزء روانی بیماری زیاد است، از داروهای آرامبخش می توان استفاده نمود.
در موارد دیگر می توان از زایلوکائین، والپروئات سدیم، ویتامین ها، اسید نیکوتینیک، روی، آنتی هیستامین، بلوکرهای کانال کلسیم و شل کننده های عضلانی استفاده نمود.
در موارد دیگر می‌توان از برخی وسایل از جمله سمعک، ماسکه کننده وزوز گوش، یا ترکیبی از هر دو استفاده نمود.
مکمل‌های غذایی مناسب برای افراد مبتلا به وزوز:
ویتامین B: عقیده براین است که ویتامین‌های B، بویژهB12 و6 BوB5 اغلب باعث بهبود وزوز گوش می‌شوند. دریافت 50 میلی گرم ویتامین B6اضافی دو یا سه بار در روز می‌تواند سبب متعادل شدن مایع های درون گوش داخلی شود و از وزوز گوش بکاهد. تحقیقات نشان داده است که درصد بالایی از افرادمبتلا به وزوز گوش دچار کمبود ویتامین B12 می‌باشند. ویتامین B6 در مواد غذایی مانند غلات، موز بیشتر میوه ها، سبزیجات، تخم‌مرغ و محصولات لبنی یافت می‌شود و علاوه بر این‌ها با تجویز پزشک این ویتامین بصورت تزریقی نیز در دسترس می‌باشد. معمولاً مخمر، صدف خوراکی، تخم مرغ، شیر و محصولات لبنی، ماهی، گوشت مرغ و خروس، بوقلمون و غاز وگوشت بره حاوی مقادیری از ویتامین B12می‌باشند.
ویتامین A: کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به مشکلات گوش داخلی از قبیل وزوز گوش شود. زیرا این ویتامین برای حفظ غشاهای گوش مهم و ضروری است. روغن ماهی، سبزیجات سبز فیبردار، میوها مانند پرتقال، زردآلو، طالبی، هویج و سیب زمینی هندی سرشار از ویتامینA می‌باشند.
ویتامین E: این ویتامین اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها را بهبود می‌بخشد. در مواردی مانند سبزیجات فیبردار، گندم، غلات دانه‌های روغنی و آجیل یافت می‌شود.
روی: مطالعات نشانگر آن است که دوزهای بالای سولفات روی موجب کاهش یافتن یا از‌بین رفتن وزوز گوش در افرادسالمند می‌شود. مکمل‌های روی برای درمان افرادی استفاده می‌شود که هم مبتلا به تینتیوس (وزوز) هستند و هم کم شنوایی را تجربه می‌کنند و بیشتر برای افراد سالمند مفیدمی‌باشد. مطابق تحقیقات انجام شده در 25% افرادی که میزان روی در بدن آنها کم است معمولا تینتیوس مشاهده شده است واین افراد بعد از سه تا شش ماه استفاده از روی بهبود می‌یابند. ولی دوز دریافتی نباید از 80 میلی گرم بیشتر باشد و مصرف آن می‌بایست تحت کنترل پزشک صورت گیرد.
می‌توان روی را از مواد غذایی زیر بدست آورید:
صدف خوراکی، همه غلات، حبوبات، آجیل، تخم مرغ و ماهی
ویتامین آ : 2000 واحد در روز
کلیه ویتامین دی: 100my روزانه
منیزیم: 50my در روز
روی: روزانه 3my
اسید چرب امگا 3: روزانه 3 گرم
مواد غذایی مناسب برای افراد مبتلا به وزوز :
کنجد سیاه، لوبیای سیاه، صدف خوراکی، جو پرک شده، آبنات نرم و با طعم میوه، سیب‌زمینی‌هندی، دانه نیلوفر‌آبی، شاه بلوط، انگور، چغندر، هویج، کنگر، لیمو، زردک و آب‌تره. مواد غذایی که افراد مبتلا به وزوز می‌بایست از خوردن آن اجتناب کنند. غذاهای حساسیت زا و داغ، غذاهای پرادویه یا چرب ونرم، قهوه، چایی و نوشیدنی‌های دارای کافئین، الکل.
کلام آخر اینکه:
اگر شما احساس می‌کنید با خوردن غذاهای خاصی وزوز گوشتان شدیدتر می‌شود برای حصول اطمینان بیشتر بهتر است مجدداً آن را امتحان کنید. برای این منظور به مدت سه هفته آن غذایی را که گمان می‌کنید ممکن است باعث بروز مشکل در شما شود از برنامه غذایی خود حذف کنید. سپس ظرف سه هفته بدن را به همان مقدار قبلی وارد برنامه غذایی خود نمایید بعد از این مجدداً آنها را حذف کنید و بازهم جایگزین نمایید. با انجام این کار اکنون به خوبی می‌توانید بفهمید که آیا نسبت به آن غذای خاص حساسیت دارید یا خیر؟