در سال های اخیر، خصوصاً از زمان ابلاغ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، بحث کاهش تمرکز در مدیریت آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت کشور با محوریت «مدرسه محوری» زبانزد مدیران و کارشناسان وزارت آموزش و پرورش شده است. در عمل نیز برنامه ها، فعالیت ها و اقداماتی صورت گرفته است. از جمله اینکه تدوین محتوای برنامه درسی دوره پیش از دبستان و استان شناسی به استان ها سپرده شده است و در درس بخوانیم و بنویسیم (خوانداری و نوشتاری و یا نگارش) در دوره ابتدایی درس آزاد و در اختیار معلم و دانش آموز پیش بینی شده است. و یا اینکه در حوزه معاونت های آموزشی و پرورشی و حتی در سطح مقام عالی وزارت، مسئولیت هایی را به استان، منطقه و مدرسه واگذار نموده اند.
جدیدترین نشانه توجه به مدرسه محوری، در قالب طرح «بوم» ( برنامه درسی ویژه مدرسه) به استان ها ابلاغ و دستورالعمل اجرایی آن در سال گذشته به استانها ابلاغ گردید و مدرسان استانی آن نیز در تابستان امسال آموزش لازم ارائه گردید. از جمله مولفه های محوری این طرح، واگذاری دو ساعت از برنامه هفتگی آموزش به مدرسه در دوره دوم ابتدایی و دوره اول متوسطه است. اگرچه این نوع واگذاری ها تا اجرای کامل راهکار 5-5 سند تحول و 13-2 سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران فاصله زیادی دارد؛ ولی همین اقدامات نیز قابل تقدیر است.
اما نکته ای که در مدیریت متمرکز تعلیم و تربیت مورد توجه بوده و در بحث کاهش تمرکز و مدرسه محوری، بر آن تاکید مضاعف است، شناخت و آگاهی عمیق و به روز از مدرسه و مولفه ها و متغیرهای دخیل در فرایند تربیت رسمی است. به راستی سیاستگذاران، تصمیم گیران و برنامه ریزان در سطح ستاد ( کلان و میانی) تا چه اندازه نسبت به مدرسه امروز و عناصر موثر در تربیت مدرسه ای، اطلاعات و تحلیل به روز، کارشناسانه، واقعی و دست اول دارند؟ نسبت به:
- دانش آموز و ظرفیت ها و نیازهای جدید ایشان،
- علاقه، انگیزه و توانایی معلمان در انجام وظایف
- توانایی، اختیارات و مسئولیت پذیری مدیران مدارس،
- امکانات و محیط های تربیتی در خدمت فرایند یاددهی یادگیری،
- خانواده ها و نوع مشارکت وخواسته های آنها از مدرسه؛
- فرهنگ حاکم بر مدرسه؛
- نقش محیط های اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و فرهنگی جامعه در تربیت مدرسه ای،
- میزان اجرای منویات اسناد تحول بنیادین در مدرسه و تحقق اهداف آن،
- ...
نکته مهمتر اطلاع از سهم و درصد نقش مدرسه (نظام تربیت رسمی) در رشد و تربیت (مثبت یا منفی) دانش آموزان در دوران تحصیلات دوازده ساله است. اطلاع از این مولفه ها، مستلزم حضور مستمر و مداوم در مدرسه و آشنایی واقع بینانه با آخرین تحولات و مسائل موجود در مدارس است.
جمع بندی اینکه متولیان و اشاعه دهندگان «مدرسه محوری» (توفیقشان روزافزون)، بایستی به صورت مکرّر و طبق برنامه مشخص و غیررسمی به مدارس سر بزنند، و نه تنها از وضعیت موجود آن شناخت پیدا کنند، بلکه به صورت مداوم از طرح های ارائه شده، بازخوردگیری نمایند.
پیشنهاد کوتاه مدت آن است که به صورت آزمایشی تمامی مدیران، اعضای هیات علمی، برنامه ریزان و مولفان، کارشناسان و کارکنان حوزه ستادی، دو روز جشن شکوفه ها (کلاس اولی ها) و روز بازگشایی مدارس امسال ( سی و یکم شهریور و اول مهر ماه 98)، در مدرسه حضور یابند. قطعاً با مسائل و نکته های جدیدی مواجه خواهند شد که در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های آتی آنها موثر خواهد بود.
به امید روزی که مدرسه به عنوان پایگاه تربیتی محله، در ارتقای مولفه های فرهنگی اجتماعی محله و جامعه (آنطور که مطلوب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است) اثرگذار باشد.
ارسال نظر