سه‌ گام بلندی که آموزش و پرورش برای تحول باید بردارد

محمود فرشیدی وزیر اسبق آموزش وپرورش

همزمان با هفته دفاع مقدس در ایام ماه محرم، زنگ ده‌ها هزار مدرسه در گستره پهناور ایران اسلامی نواخته می‌شود و سال تحصیلی 99-98 آغاز می‌گردد و بیش از 14 میلیون دانش آموز با شور و نشاط واحد، زندگانی دانش آموزی خود را در مدرسه از سر می‌گیرند تا از حضور معلمان گرانقدر، درس علم و اخلاق فرا گیرند و تحولی در میان و اندیشه شان پدید آید.

تحولی که دامنه ضرورتش سال‌هاست که به نظام آموزشی کشور نیز کشیده شده و به تدوین سند تحول بنیادین منجر شده است، هرچند در پیچ و خم نظام اداری، فریاد تحول خواهی این سند هنوز در مدارس انعکاس نیافته و از شعله آن آبی گرم نشده است و لذا چه بسا ضرورت داشته باشد که بموازات دست و پا زدن سند در نظام اداری پیام تحول خواهانه آن به گوش مدرسه نیز رسانده شود و حرکت تحول خواهانه در مدرسه نیز جوانه بزند.

روشن است یکی از بهترین اهداف سند تحول، خودشناسی و هویت یابی نسل آینده در راستای دستیابی به حیات طیبه است و از آنجا که شناسایی استعدادها و ظرفیت های هر دانش آموز پیش نیاز خودشناسی است، تنوع بخشی و ایجاد فرصت های گوناگون برای فعالیت دانش آموزان ضروری می نماید.

البته طی سال های گذشته بر اساس همین نیاز، قالب ها و راهکارهایی ایجاد گردیده که دستاوردهای ارزشمندی نیز در زمینه رشد و پرورش استعداد دانش آموزان به ارمغان آورده است که از جمله آنها می توان به شوراهای دانش آموزی، سازمان و مجلس دانش آموزی، بسیج دانش آموزی، اتحادیه انجمن های اسلامی، هلال احمر، همیاران پلیس، اردوهای سازندگی و موارد دیگر اشاره کرد.

اما انتظار آن است که هیچ دانش آموزی نباشد مگر آنکه در یک یا چند عرصه از فعالیت های پرورشی، حضور یافته و فعالیت کند و همینطور با توجه به جامعیت نسبی سند تحول، باید برای تمامی ساحت‌های آن، قالب ها و راهکارهایی طراحی و پیش بینی شود از عرصه اجتماعی سیاسی و اقتصادی و علمی – پژوهشی گرفته تا عرصه زیستی و اعتقادی و اخلاقی.

به تعبیری شفاف تر، مدرسه باید پاسخگوی نیازهای فطری و روز همه دانش آموزان باشد و فرصت های متنوع و متعددی برای کشف و پرورش استعدادهای تمامی دانش آموزان فراهم سازد. در غیر اینصورت دیگران به این نیازها پاسخ هایی منحرف کننده می‌دهند و استعداهای نسل آینده را به بیراهه می‌کشانند.

مدرسه ای که به این توانایی و جامعیت دست یابد و نگاهی جامع به نسل آینده داشته باشد. همان مدرسه زندگی است، یعنی مدرسه ای که زنده و پویاست، مدرسه ای که دانش آموز در آن زندگی می کند و مدرسه ای که دانش آموزان را برای زندگی آینده تربیت می کند .

برای حرکت به سوی مدرسه زندگی، وزارت آموزش و پرورش باید سه گام بلند بردارد.

گام نخست تببین اهداف متعالی سند تحول و ارائه کلیات و اصول و راهبردهای برنامه های تنوع بخش در چارچوب سند و برنامه درس ملی، برای کلیه همکاران به ویژه مدیران محترم مدارس.

گام دوم تعیین محدوده استقلال مدرسه و خطوط قرمز

و گام سوم هدایت و نظارت دقیق و کارشناسانه بر عملکرد مدارس و برخورد با آشفته بازار برنامه های سلیقه ای و متعارض با اهداف سند تحول که توسط برخی مدارس خود خوانده و خویش فرما به اجرا در می‌آید.

متاسفانه طی سال های اخیر، دغدغه های تامین بودجه و کاهش مشکلات معیشتی فرهنگیان گرانقدر برای وزرای آموزش و پرورش، فرصت چندانی باقی نگذاشته است تا به تحول و «مدرسه زندگی »بیاندیشند، امید است رییس جمهور محترم و هیات دولت با حمایت های مالی رفاهی خود این فرصت را برای وزیر جدید آموزش و پرورش فراهم آورند.