چکیده: مفهوم سواد اطلاعاتی که در دهه 70 و در پی رشد فن آوری اطلاعات مطرح شد اکنون به عنوان سواد حیاتی برای قرن بیست و یکم نام برده می شود. امروز مفهوم سواد اطلاعاتی جزء لاینفک فعالیتهای اطلاعاتی و تفکرانتقادی در محیط فن آوری اطلاعات و ارتباطات می باشد .
یونسکو ( 2008) فرد با سواد اطلاعاتی را کسی می داند که :
- نیازهای اطلاعاتی را تشخیص می دهد؛
- اطلاعات را جایابی و کیفیت اطلاعات را ارزیابی می کند؛
- اطلاعات را ذخیره و بازیابی می کند؛
- استفاده کارآمد و اخلاقی از اطلاعات دارد؛
- اطلاعات رابرای خلق دانش جدید وبرقراری ارتباط به کار می گیرد.
بریویک (2005)ادعا می کند سواد اطلاعاتی بخشی از مهارت تفکر انتقادی است که ابتدا با سواد پایه یعنی توانایی خواندن و نوشتن آغاز و سپس با سواد اطلاعاتی که مولفه لازم مهارت تفکر انتقادی است و از مهمترین آن سواد کتابخانه ای، سواد بصری و سوادهای دیگر است، تکمیل می شود. وی تصویری به نام چتر سواد اطلاعاتی ارائه می کند که در بر گیرنده تمامی سواد های جدید است.
چترسواد اطلاعاتی بریویک
سواد اطلاعاتی اساس آموزش مادام العمر است و در تمام رشته ها، محیط های آموزشی و همه سطوح آموزش عمومیت دارد سواد اطلاعاتی یک موضوع آموزشی است.. از لحاظ تاریخی در کشورهایی که مدارس دولتی و یا مراکز پیش دانشگاهی به سوی سواد اطلاعاتی حرکت کرده اند، حوزه علوم تربیتی و آموزش و پرورش نقطه تلاقی رشته های عمومی، با سواد اطلاعاتی به شمار می آید. به عقیده مور(2005) سواد اطلاعاتی اگر در تمام سطوح آموزشی وارد شود نه تنها باعث یادگیری بیشتر دانش آموزان می شود بلکه در تمام بخش های زندگی انسان ها تاثیر به سزایی دارد که با اهداف دولتی و تجاری کشور پیوستگی دارد.
در توصیه نامه یونسکو یادگیری از طریق زندگی موجب برتری و سودمندی از تمام فرصت هایی است که توسط جامعه ارائه می شود، اما این بستگی به توانایی افراد برای دانستن نیاز اطلاعاتی و توانایی شناسایی، جایابی، ارزیابی و استفاده موثر از اطلاعات دارد. سواد اطلاعاتی کلید یادگیری مادام العمر است. زیرا در عصر اطلاعات آموزش مادام العمر بدون شهروند باسواد اطلاعاتی اتفاق نمی افتد . سواد اطلاعاتی نتیجه یادگیری دانش آموزان است. با نحوه ورود دانش آموز به مدرسه کار ندارد بلکه با بعد از ورودبه مدرسه کار دارد .دانش آموزان باید بدانند نیاز اطلاعاتی آنان چیست، نوع اطلاعاتی را که می تواند به آنها کمک یا مساله را حل کند را شناسایی کند. ارزیابی اطلاعات همیشه مهم است و امروزه مهارت های ارزیابی ضروری تر شده است. دانش آموزان باید بتوانید اطلاعاتی که انتخاب کرده اند را سازمان دهی کنند و به هنگام نیاز، به طور کارآمد از آن استفاده کنند. به این ترتیب با سواد اطلاعاتی هستند و برای یادگیری مادام العمر آماده شده اند
کتاب در 6فصل تدوین شده است:
فصل اول به سواد، یکی از واژه های مرتبط با سواد اطلاعاتی اختصاص دارد و شامل تعریف سواد، تاریخچه مختصر مفهوم سواد، رویکرد های جهانی به سواد، طرح های بین المللی سواد است، سواد یا سواد ها و تعریف مختصری از انواع سواد ها نام برده می شود
فصل دوم درباره اطلاعات، تعاریف مفهوم اطلاعات و تاریخچه اطلاعات و سلسه مراتب اطلاعات پرداخته می شود.
فصل سوم به سواد اطلاعاتی مفهوم سواد اطلاعاتی، سیر تحول سواد اطلاعاتی، حرکت جهانی سواد اطلاعاتی، استانداردها و مدل های بین المللی سواد اطلاعاتی اختصاص دارد.
فصل چهارم به آموزش سواد اطلاعاتی در مدارس پرداخته می شود .
فصل پنجم درباره کتابخانه ها ی آموزشگاهی و مراکز یادگیری است و
درفصل ششم ارائه مدل پیشنهادی آموزش سواد اطلاعاتی برای آموزش و پرورش، الگوی توسعه سواد اطلاعات و پیش نویس استانداردها ارائه شده است.