سادگی، اختصار، جذابیت سه ویژگی لازم برای آثار قرآنی است
تاریخ 28 آذر, 1394 - 20:53.
مدیرکل قرآن،عترت ونماز وزارت آموزش و پرورش گفت: در حال حاضر ضرورت دارد، مرجع و نهادی، کار هدایت و راهبردی تولیدات قرآنی را به عهده بگیرد تا این تولیدات براساس نیازهای روز جامعه خصوصاً نیازهای آموزش‌و‌پرورش، به سمت و سوی صحیح خود هدایت شود.
آنچه در پی می آید حاصل گفتگو با محمد رضا مسیب زاده، مدیرکل قرآن،عترت ونماز وزارت آموزش و پرورش است که از نظرتان می گذرد:
وضعیت تولیدات قرآنی برای دانش‌آموزان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این منابع با ظرفیت ذهنی و زبانی دانش‌آموزان تناسب دارند؟
- هرگونه اقدام هدفمندی که در راستای نیل به تربیت قرآنی دانش‌آموزان و فرهنگیان عزیز و آحاد جامعه اسلامی باشد، قطعاً مأجور درگاه حق تعالی خواهد بود. برگزاری جشنوارة کتاب‌های آموزشی و تربیتی رشد که امسال به کتاب‌های قرآنی اختصاص داده شده است، یکی از مصادیق ارزشمند نشر قرآن کریم شمرده می‌شود.
در حال حاضر ضرورت دارد، مرجع و نهادی، کار هدایت و راهبردی تولیدات قرآنی را به عهده بگیرد تا این تولیدات براساس نیازهای روز جامعه خصوصاً نیازهای آموزش‌و‌پرورش، به سمت و سوی صحیح خود هدایت شود.
همچنین برخی ضعف‌ها از جمله نبود جامعیت در آثار قرآنی و توجه بیش از حد به بعضی از موضوعات، عدم استفاده از هنر و جذابیت‌های بصری در آثار تولیدی و به روز نبودن محتوای تولید شده نیز قابل مشاهده است. ضمن اینکه توجه به فضاهای مجازی و خصوصاً فناوری اطلاعات، می‌تواند به گسترش موضوعات قرآنی در جامعه یاری برساند.
نقطة مطلوب تولید آثار قرآنی مناسب برای دانش‌آموزان چیست؟
- توجه به سه ویژگی‌سادگی، اختصار و جذابیت در تولید آثار قرآنی می‌تواند ما را به نقطة مطلوب برساند؛ ضمن اینکه توجه به نیاز مخاطب و ارزیابی مستمر و گرفتن بازخورد می‌تواند به جامعیت کار بیفزاید. در مجموع باید با تعدد آثار و تنوع آنها زمینه را برای افزایش قدرت انتخاب دانش‌آموزان آماده ساخت و نباید تنها به چند اثرِ محدود راضی و خرسند بود.
به نظر شما در آثار قرآنی که برای مخاطبان 6 تا18 ساله (دانش‌آموزان) تولید شده چه کاستی‌هایی قابل مشاهده است؟
- عدم شناخت کافی مخاطب توسط بعضی از تولید‌کنندگان آثار، تولید آثار تکراری و موازی، بی‌اطلاعی تولید‌کنندگان از ضوابط و معیارهای برنامه آموزشی کشور یا ناهمخوانی محتوای آنها با کتب درسی، همچنین توجه صرف به کسب درآمد از آثار تولیدی، می‌تواند از آفات این امر باشد. ضمن اینکه انحصاری کردن تولید آثار برای یک عده خاص نیز می‌تواند موجب آفت شود.
اداره کل قرآن و عترت سازمان آموزش‌و‌پرورش، برای تشویق دانش‌آموزان به مطالعه آثار قرآنی چه برنامه‌هایی دارد؟
برگزاری مسابقات قرآن، عترت و نماز در رشته‌های قرائت، حفظ، مفاهیم، اذان، احکام، انشای نماز، مداحی، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه از مهم‌ترین اقدامات این اداره کل در حوزه مذکور است.
برای این دوره از مسابقات 12 عنوان کتاب حفظ آیات موضوعی قرآن کریم، متناسب با سنین دانش‌آموزان، و آیات پرکاربرد برای دانش‌آموزان تحت عنوان «نورباران» تهیه و تولید شده است؛ 14 عنوان کتاب نیز با موضوع امام‌شناسی تحت عنوان «مصباح‌الهدی» از زندگی و سیره ائمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین به عنوان بهترین الگوهای سبک زندگی اسلامی به نگارش درآمده است؛ همچنین متناسب با پایه‌های تحصیلی گوناگون کتاب‌هایی با محور و موضوع نهج‌البلاغه و صحیفة سجادیه تدوین شده است.
اطلاع‌رسانی و انجام تبلیغات مناسب در سطح مدرسه توسط مربیان و مدیران مدارس و معرفی آثار مورد نظر و نیز اهدای جوایز به برگزیدگان این مسابقات از دیگر برنامه‌های این اداره کل است.
برای یکپارچگی و انسجام بخش‌های مختلف آموزش‌و‌پرورش در اجرایی شدن برنامه‌های حوزة قرآن چه سیاستی را در پیش گرفته‌اید؟
- برنامه فعالیت‌های قرآنی باید براساس اسناد بالادستی تدوین و به حوزه‌های قرآنی ابلاغ شود. تمامی فعالین باید نسبت به اجرای برنامه‌ها به عنوان نقشه راه متعهد شوند و در این مسیر از نگاه بخشی به برنامه و از قشری‌نگری بپرهیزند و اعتبارات نیز متناسب با میزان عمل به مصوبات ابلاغ شده تخصیص یابد.
اداره کل قرآن و عترت سازمان آموزش‌و‌پرورش منابع و کتاب‌های مورد نیاز خود را چگونه تأمین می‌کند؟
- این کار با کمک گرفتن از کارشناسان و متخصصان داخل و خارج از مجموعه آموزش‌و‌پرورش و تشکیل اتاق‌های فکر و همچنین تشکیل کارگروه‌های کارشناسی و تقسیم استان‌های کشور در این کارگروه‌ها و استفاده از ظرفیت ارزشمند استان‌های کشور و خصوصاً بهره‌گیری از ظرفیت علمی حوزه‌های علمیه کشور میسر است.
انتشار کتابنامة رشد از جمله اقدامات دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی است که طی آن کتاب‌های مناسب را به دانش‌آموزان معرفی می‌کنند. تا چه حد از کتابنامه استفاده می‌کنید؟
- می‌توان گفت تهیه و انتشار کتابنامه رشد از اقدامات اساسی وزارت آموزش‌و‌پرورش و دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی است. این یک ضرورت است که آثار پرشمار تولید شده برای دانش‌آموزان و معلمان، توسط کارشناسان خبره تعلیم‌و‌تربیت بررسی شوند و آثاری را که با برنامه درسی دانش‌آموزان همگام هستند، معرفی کنند. اطلاع‌رسانی بیشتر در این زمینه، می‌تواند به بهره‌گیری از این کار شایسته و لازم بیش از پیش یاری برساند. همراهی هر چه بیشتر معاونت‌ها و ادارات کل برای قوام یافتن این کار پسندیده بسیار مؤثر است.
نقش طرح سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی را در هدایت ناشران برای تولید آثار مناسب برای دانش‌آموزان و معلمان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
- ترسیم نقشه راه و اعلام نیازهای واقعی جامعه دانش‌آموزی به ناشران، یک اقدام بسیار پسندیده و اثربخش است. این طرح دقیقاً همان نقش را ایفا می‌کند و موجب می‌شود مؤلفین و ناشرین در پرداختن به موضوعات و مفاهیم آموزشی، برای حفظ همسویی با برنامه درسی، سیاست‌های کلان آموزش‌و‌پرورش را مورد توجه بیشتر و دقیق‌تر قرار دهند. باید خاطرنشان کرد که استفاده از ظرفیت مؤسسات و اتحادیه‌های مردمی می‌تواند توفیقات این امر را مضاعف نماید. دولت و آموزش‌و‌پرورش به‌عنوان سیاست‌گذار می‌توانند هدایت اصلی را به عهده بگیرند و نهادهای مردمی این کار زیبا را به ثمر برسانند.
در پایان باید عرض کنم، من به عنوان کسی که سال‌هاست در حوزة قرآن و معارف اسلامی در جامعه دانش‌آموزی انجام وظیفه می‌کنم، مطمئن هستم این جشنواره آثار پرخیر و برکتی را برای بهره‌گیری بهتر و بیشتر دانش‌آموزان و همکاران فرهنگی از تولیدات ناشران محترم خواهد داشت. امیدوارم با همت همکاران عزیزم در دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی این تلاش مقدس تداوم داشته باشد. اما فکر می‌کنم به نسبت زحمات عزیزان، اطلاع‌رسانی مناسبی انجام نشده و مناسب‌تر است که این کار ارزشمند در وسعت بیشتری تبلیغ می‌شد تا زمینة رشد بیش از پیش از این کار فاخر فراهم می‌گردید.