ارسال نظر

آقای جباری این روز ها به ویژه با نزدیک شدن فصل امتحانات همه از استرس و اضطراب سخن می گویند و گاه ناکامی های خود در رسیدن به اهداف مورد نظر را پای آن می گذارند، اگر ممکن است کمی در این مورد توضیح دهید.

به نام خداوند جان آفرین      حکیم سخن در زبان آفرین

واژه های استرس و اضطراب درزندگی روزمره برای توصیف حالات و احساسات بسیاری به کار میروند. در حالیکه این دو واژه معانی متفاوتی داشته و استرس به نوعی مقدمه اضطراب بوده و اضطراب مرحله  پیشرفته تر استرس مزمن است.

استرس و اضطراب زمانی به صورت یک مشکل بهداشت روانی،مطرح میشود که برای فرد و یا اطرافیان وی،رنج و ناراحتی درپی داشته،مانع رسیدن او به اهدافش شده و عملکرد وی را تضعیف می نماید.

استرس یا فشار عصبی،احساس تنیدگی است که در بدن فرد،با واکنش فیزیولوژیکی همراه شده منجر به از دست رفتن تعادل روانی و جسمانی فرد میشود و همین باعث میشود بدن،خود را برای مقابله با آن و ایجاد تعادل بسیج نماید.

این تنیدگی در سه مرحله اتفاق می افتد:

1-واکنش هشدار:ذهن پس از دریافت خبر ناخوشایند (عامل تنیدگی یا استرس)آن را ثبت و مشغول به تفسیر آن و ارسال خطر توسط سلولهای عصبی به غدد هیپوفیز موجود در جمجمه میشود.این غدد شروع به ترشح هورمونی دیگر برای تحریک غدد فوق کلیه و آزاد شدن هورمون آدرنالین از آن شده و با جریان خون،پیام عصبی مخابره شده را به سرتاسر بدن منتقل می نماید.و در نتیجه این فعل و انفعالات ،طحال فعال شده و باعث ورود گلبولهای قرمز اضافی به مسیر جریان خون و درنتیجه افزایش توان و انرژی بیشتر جسم برای مقابله با عامل ایجادکننده خطر و یا استرس می گردد.کبد نیز با رهاکردن مواد قندی و ویتامینها،بدن را برای دفاع در برابر خطر احتمالی و تهدید کننده آماده کرده:تپش قلب و افزایش ضربان و تغییر تنفس ظاهر میشود.در چنین شرایطی،خون از سطح پوست و احشاء به طرف ماهیچه ها و مغز جاری شده،در نتیجه رنگ چهره شخص پریده،دستها و پاهایش سرد شده و بدن برای دفاع و یا تهاجم یا فرار آماده میشود.این مرحله میتواند از چند دقیقه تا 24 ساعت طول بکشد.(بسته به نوع و کیفیت استرس ایجاد شده)

2-مرحله مقاومت:در این مرحله که از چند ساعت تا چند روز ممکن است ادامه یابد،بدن عملا برای روبرو شدن با عامل فشارروانی(استرس)بسیج شده و انرژی زیادی را از طریق استراحت و دریافت مواد قندی و تامین ذخایر مورد نیاز برای مقابله با استرس فراهم می نماید.

3-مرحله فرسودگی:اگر زمان مقاومت(مرحله قبل)و یا تحت فشار عصبی بودن، بیش از حد طولانی شده و استمرار یابد و از طرفی به واسطه مقاومت بدن(سیستم عصبی)به واسطه هجوم استرس های محیطی (روانی،اجتماعی،اقتصادی و ...)نتواند به مرحله مقاومت و دفاع بدن خاتمه دهد و بدن در حالت تهییج و فشار باقی بماند،ذخایر انرژی تخلیه و بدن دربرابر بیماریها آسیب پذیر می گردد.

در چنین شرایطی،بشر برای هجوم بیماریهای روانی و جسمانی با توجه به میزان بالای آسیب پذیری فرد، فراهم میشود.

بیماریهای روانی شامل اضطراب،افسردگی،خستگی مزمن روانی،پیری زودرس،زودرنجی و وسواس و بیماریهای جسمانی شامل سرما خوردگی،آنفولانزا،کم اشتهایی،پر اشتهایی،اختلال در هضم،سردرد،فشار خون بالا افزایش ریسک بیماریهای قلبی،روماتیسم،میگرن و سرطان ... می تواندمعلول وجود استرسهای شدید،مستمر، فزاینده و خارج از کنترل فرد باشد.

اضطراب

اضطراب یک احساس منتشر،ناخوشایند و مبهم از ترس و دلواپسی است که منشا ناشناخته داشته و درماندگی و انگیختگی فیزیولوژیکی در پی دارد.تجربیات جدیدی که قبلا استرس زا بوده و فرد دربرابر آنها مشکل داشته، می تواند ایجاد اضطراب نماید.

ترس و نگرانی،بی خوابی و بدخوابی،تپش قلب و تنفس نامنظم،احساس خستگی،عرق کردن،بیقراری، سردرد و سرگیجه،عدم تمرکز در امور فکری،حافظه ضعیف شده،تکرر ادرار و پرش عضلات و لرزش ازعلائم اضطراب بوده و نقش عوامل زیست شناختی و ژنتیکی،محیطی و اجتماعی در ایجاد آن ثابت شده است.

افرادی با طرز فکر منفی،دارای وابستگی بیش از حد به خانواده،اعتماد به نفس کم،بدبینی به جامعه و آینده، روابط اجتماعی ضعیف،احساس ناتوانی دربرابر حوادث،دارای سابقه قبلی بیماری،ایمان کم و سستی در مسائل اعتقادی،دارای زندگی پر مخاطره و فاقد آرامش و روبرو شدن با شرایط استرس زای طولانی، عدم آشنایی با مهارتهای مقابله با استرس،بیشتر در معرض دچار شدن به اضطراب و بیماری های روانی قرار دارند.

آموزش مهارتهای مقابله با استرس و مهارتهای اجتماعی،داشتن تفکر مثبت و فلسفه زندگی،افزایش اعتماد به نفس،تغذیه سالم،ورزش و فعالیت جسمانی منظم،اندیشیدن در زمان حال و بدور بودن از رویاها و آرزوهای دست نیافتنی،توجه به کار و با برنامه زندگی کردن،افزایش روابط مناسب و مثبت اجتماعی،ایجاد صمیمیت و شادی طبیعی،مهار هشیار زندگی و پذیرش خود با تمام نقاط ضعف و قوت،آمادگی روبرو شدن با شرایط سخت به عنوان یک چالش در زندگی،از ویژگیهای افرادی است که دربرابر استرس و اضطراب مقاوم بوده و دارای بهداشت روانی لازم می باشند.