ارسال نظر

موک موبایلی (موبی‌موک): فرصتی در خدمت عدالت آموزشی

معصومه مطور

کاندیدای دکتری تکنولوژی آموزشی

هزاره سوم، عصر تغییرات سریع و وسیع اقتصادی، فرهنگی، تکنولوژیکی و علمی است. تغییراتی که سبب طرح پرسش‌هایی اساسی درباره تولید، حفظ و انتقال دانش گردیده است. یکی از این تغییرات که از سال 2005 آغاز شد، رشد جهانی دستگاه‌های موبایل، رسانه‌های اجتماعی و یادگیری تقویت‌شده از طریق تکنولوژی‌های جدید اجتماعی و موبایل است. تغییری که منجر به شکل‌گیری یادگیری موبایلی شد. یعنی یادگیری در حوزه‌های مختلف، از طریق تعاملات و تبادلات اجتماعی و محتوایی، با استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی شخصی سیار شامل تلفنهای هوشمند، تبلت‌ها، دستگاه‌های قابل حمل دارای وای‌فای مانند آی‌پاد، نوت‌بوک‌ها و غیره.

از سال 2008 نیز پدیده نوظهوری در زمینه آموزش‌های مبتنی بر اینترنت و رسانه‌های اجتماعی شکل گرفت و به ‌دوره‌های برخط، آزاد انبوه یا موک شهرت یافت. دوره‌هایی که از مهمترین ویژگی‌های آنها می‌توان به تعاملی بودن دانش، رایگان بودن، نداشتن محدودیت سنی یا مکانی، آزاد بودن، نداشتن محدودیت در شرکت‌کنندگان و غیره اشاره کرد. موک‌ها در کمتر از یک دهه از عمر خود، رشد چشمگیری داشته و به شدت سنت و عمل آموزش رو در رو و کلاسیک را تحت تأثیر قرار داده‌اند. به نحوی که انواع مختلفی مانند سی‌موک‌ها، ایکس‌موک‌ها، اسپوک‌ها، سوک/تورک‌ها، پی‌موک‌ها و غیره شکل گرفته، کنسرسیوم های متعددی مانند کورسرا، ادکس، یوداسیتی، یودمی، پی2 پی یو، اوپن‌آپ ای دی، فیوچرلرن، و غیره در اقصی نقاط جهان راه‌اندازی شده، و دانشگاه‌های مهم بین‌المللی مانند هاروارد، استنفورد، مؤسسه فناوری ماساچوست، و غیره به آن پرداخته‌اند.

اگرچه موبایل‌های هوشمند و موک‌ها به تنهایی تأثیر زیادی بر فرایندهای آموزشی داشته و خواهند داشت، اما  ترکیب آنها هم ممکن و هم مفید است. زیرا موبایل‌های هوشمند هم بستر مناسبی برای اجرای موک‌ها فراهم می‌کنند. و هم یک فرصت مغتنم برای عدالت آموزشی محسوب می‌شود. زیرا عدالت آموزشی به این معنی است که یادگیرنده متناسب با هر ظرفیتی که دارد، فرصت یادگیری داشته و تا جایی ‌که فرصت و استعداد او اقتضا می‌کند، رشد کند و این امر زمانی محقق می‌شود که فرد در هر مکان و زمان و تا حد امکان، به صورت رایگان به آموزش دسترسی داشته باشد.

دسترسی به آموزش در هر زمان، مکان و رایگان، نیازمند داشتن بستر سخت‌افزاری، دسترسی به اینترنت و مهمتر از آنها، دوره‌هایی است که به صورت برخط یا اینترنتی، انبوه و آزاد طراحی و ارائه، و سبب افزایش دانش، مهارت و نگرش افراد شوند. مسلماً آمار تلفن‌های هوشمند (حدود 100 میلیون در کشور) حاکی از این است که بستر سخت‌افزاری و دسترسی به اینترنت موضوعی حل شده است. اما دوره‌های آموزشی برخط، آزاد، انبوه (موک) هنوز آنطور که باید مدنظر نبوده و نیازمند توجه جدی و اقدام است.