گروه‌های یازده گانه پژوهش و برنامه‌ریزی درسی و حوزه تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در ساختار جدید این سازمان وظیفه مهمی مانند تهیه راهنماهای برنامه درسی، تهیه و تدوین استانداردها جهت تألیف کتاب‌ها را بر عهده دارند؛ رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به فعالیت این گروه‌ها امید زیادی بسته و تلاش می‌کند با برگزاری کارگاه های متعدد آموزشی، مسؤولان و اعضای این گروه‌ها را برای انجام یک کار بزرگ مهیا کند.
دکتر حمید یزدانی در گفت وگو با روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در مورد تحقق محورهای سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص تحول در نظام آموزشی، در حوزه‌ی تربیت و یادگیری کار و فناوری؛ اظهار کرد: مقام معظم رهبری تاکنون چندین سیاست را ابلاغ کرده‌اند که یکی از سیاست‌های اصلی مرتبط با تعلیم وتربیت، سیاست‌های ایجاد تحول در آموزش و پرورش است. این سیاست‌ها، 19 شایستگی را در بند اول مرتبط با کل نظام آموزشی مورد تأکید دارد که حوزه‌های تربیت و یادگیری باید به آن‌ها پایبند و ملزم باشند. به طور مثال مواردی چون مؤمن بودن، مسؤولیت‌پذیری و... را دربرمی‌گیرد. در دل سیاست‌های کلی گفته می‌شود که حتماً باید به حوزه‌ی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای توجه داشته باشیم. که زیرساخت این آموزش‌ها را در دوره آموزش عمومی، حوزه‌ی کار و فناوری فراهم می‌نماید.
سرپرست حوزه تربیت و یادگیری کاروفناوری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: این حوزه باید مأموریت تقویت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را دنبال کند. دانش‌آموز باید در دوره‌ی ابتدایی و متوسطه اول راه خویش را پیدا کند و برایش مشخص شود که به چه رشته‌ای علاقه‌مند است و آیا مایل است رشته‌های فنی و حرفه‌ای چون برق، مکانیک خودرو، مکاترونیک، کشاورزی قالیبافی، گرافیک و غیره را انتخاب کند؟
یزدانی ادامه داد: تأکید بر این است که مسیر تحصیلی و شغلی دانش‌آموز باید از دوره‌ی ابتدایی و متوسطه شکل بگیرد و او برحسب علایق و توانمندی‌هایش پیش برود. در واقع هدایت تحصیلی صحیح حتماً باید تا متوسطه اول محقق شود. در حوزه‌ی کار و فناوری یکی از وظایف اصلی ما همین موضوع هدایت تحصیلی است.
وی ادامه داد: با ابلاغ راهنماهای برنامه درسی در بهمن ماه، باید برای سال آینده منتظر کتاب‌های درسی جدید باشیم؛ اگر بتوانیم کار را طبق زمان‌بندی مناسب پیش ببریم؛ احتمالاً بتوانیم با توجه به شرایط موجود، تا سال 1401 کتاب‌های جدید براساس برنامه راهنمای حوزه‌ها داشته باشیم.
فرایند تدوین راهنمای برنامه درسی حوزه‌ی کار و فناوری
دکتر یزدانی در خصوص وضعیت تهیه‌ی راهنماهای برنامه درسی حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری؛ اظهار کرد: طبق برنامه‌ریزی انجام شده باید بتوانیم تا بهمن ماه کل مجموعه را نهایی و تقدیم کنیم. اکنون رویکرد و منطق برنامه درسی تدوین شده و در حال نگارش اهداف هستیم. باید ابتدا اهداف دوره‌های تحصیلی، اهداف خاص حوزه، اهداف سایر حوزه‌ها و شایستگی‌های پایه را تحلیل می‌کردیم. این کار انجام شده که خروجی نهایی آن اهداف حوزه‌ی کار و فناوری است.
یزدانی درباره‌ی تفاوت راهنمای برنامه درسیِ در حال تدوین با برنامه‌های قبلی نیز توضیح داد و گفت: در حوزه‌ی کار و فناوری باید چهار شایستگی را به طور خاص پیگیری کنیم. شایستگی یادگیری مادام‌العمر، شایستگی فناوری ارتباطات و اطلاعات، شایستگی‌های پایه فنی و شایستگی‌های غیرفنی ملزم به پیگیری این چهار شایستگی هستیم.
وی افزود:حوزه‌ی کار و فناوری با حرفه‌وفن تفاوت‌هایی دارد. حرفه‌وفن قدیم تنها این موضوع را مدنظر داشت که به بچه‌ها کاری بیاموزد؛ به عنوان مثال اگر علاقه‌مند بودند، برای شغل مکانیکی به رشته مکانیک خودرو در هنرستان بروند. اما ما اکنون باید چهار شایستگی را با هم ببینیم تا بتوانیم برای یک انسان به طور کامل تصمیم بگیریم. ضمن اینکه در کار و فناوری علاوه توجه به کارهای فنی، هنری، خدماتی وکشاورزی، به بحث برنامه‌نویسی رایانه به صورت مبسوط خواهد پرداخت.
سرپرست حوزه‌ی تربیت و یادگیری کار و فناوری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره‌ی زمان نهادینه‌سازی و انتقال این چهار شایستگی به دانش‌آموزان گفت: این کار باید از کلاس اول ابتدایی شروع شود و تا دوره دوم متوسطه ادامه یابد. در دوره ابتدایی و به‌ویژه سه سال اول آموزش شایستگی‌ها را به‌طور تلفیقی پیش می‌بریم و در سه سال دوم ابتدایی و متوسطه اول به‌طور مستقل کتابی خواهیم داشت.
یزدانی ادامه داد: طبق برنامه درسی ملی در دوره متوسطه دوم، مهارت‌آموزی نیز به‌طور جدی پیگیری می‌شود. در سند تحول بنیادین تأکید شده است چنانچه دانش‌آموز در هر پایه از نظام آموزشی خارج شد باید بتواند یک مهارت برای کسب معاش حلال داشته باشد. منظور سند، دوره متوسطه دوم است. دانش‌آموزان سال دهم، یازدهم و دوازدهم آموزشی اگر از نظام آموزشی خارج شدند باید مهارت کسب حلال را فرا گرفته باشند.
وی افزود: همین مؤکدات، ما را موظف می‌کند که بحث مهارت‌آموزی را در دوره متوسطه دوم به طور جدی پیگیری کنیم. بنابراین در برنامه‌ی درسی و حوزه‌های تربیت و یادگیری حتماً این برنامه را دنبال خواهیم کرد.
ورود کتاب‌های درسی جدید به نظام آموزشی از سال 1401
سرپرست حوزه‌ی تربیت و یادگیری کاروفناوری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بیان اینکه با ابلاغ راهنماهای برنامه درسی در بهمن ماه، باید برای سال آینده منتظر کتاب‌های درسی جدید باشیم؛ عنوان کرد: باید بتوانیم کار را طبق زمان‌بندی مناسب پیش ببریم. ضمن آنکه اگر کرونا نبود ای بسا این اتفاقات زودتر و با سرعت بیشتری پیش می‌رفت. اما احتمالاً بتوانیم با توجه به شرایط موجود، تا سال 1401 کتاب‌های جدید براساس برنامه‌ی راهنمای حوزه‌ها داشته باشیم.
یزدانی ادامه داد: تفاوت کاری که اکنون آقای دکتر ملکی انجام می‌دهد با گذشته، در این است که به عنوان مثال قبلاً ریاضی فقط برای ریاضی و علوم فقط برای علوم کار می‌کرد. اما اکنون تدبیر این است که کار براساس اسناد تحولی پیش برود. ایشان استاد برنامه درسی است و به علوم دینی هم تسلط خوبی دارد و امیدواریم حیات طیبه که همیشه شعارش را می‌دادیم در این دوره محقق شود.
وی تصریح کرد: ایشان معتقد است که به عنوان مثال وقتی می‌خواهید اهداف درس علوم را بنویسید، اهداف مشترکش با ریاضی را احصا کنید. یا مشترکات دروس با کار و فناوری را استخراج و روی آن کار کنید. در واقع از این پس علوم فقط برای علوم و ریاضی فقط برای ریاضی نخواهد بود. یک برنامه درسی در هم تنیده‌ای تولید خواهد شد که امیدواریم دانش‌آموزان با تحصیل مطابق آن، بسیاری از مسائل و مشکلاتشان رفع شود و دروس فقط حافظه محور نباشند.
سرپرست حوزه‌ی تربیت و یادگیری کار و فناوری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بیان اینکه شایستگی‌ها در راهنماهای برنامه درسی مدنظر هستند اظهار کرد: شایستگی، "دانش" صرف نیست که به دانش‌آموز بگوییم این مفاهیم را حفظ کن و همان‌ها را جواب بده و امتحانش را بگذران؛ در برنامه درسی جدید با توجه به تنظیم اهداف عملکردی، عملکرد دانش‌آموز ملاک قرار گیرد. دانش، مهارت و نگرش توأمان دیده خواهد شد. دانش‌آموز وقتی جغرافیا می‌خواند نگرشش با توجه به جغرافیا نیز رصد و ارزیابی می‌شود. کار سختی در پیش داریم ولی امیدواریم به نتایج خوبی دست یابیم.
یزدانی افزود: کار بسیار مشکل است و ریاست سازمان با حساسیت بالا راهبری می‌کند و هر هفته جلساتی مستقیم با ایشان داریم و از روند کار حوزه‌ها گزارش ارائه می‌دهیم.
حضور نماینده معلمان و دانش‌آموزان در شورای برنامه‌ریزی
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا با معلمان و بدنه‌ی جامعه‌ی معلمان نیز برای تدوین راهنمای برنامه درسی ارتباط دارید؟ گفت: برای همه‌ی حوزه‌ها با تدبیر دکتر ملکی شورای برنامه‌ریزی تشکیل شده است. یک کمیته و شورای تخصصی نیز داریم که مربوط به زمینه‌های مختلف در حوزه است. اما در آیین‌نامه حوزه‌ها که در شورای هماهنگی علمی سازمان نیز تصویب شده، دستور به تشکیل شورای برنامه‌ریزی حوزه داده است، که نماینده معلمان نیز در آن حضور دارد.
سرپرست حوزه‌ی تربیت و یادگیری کار و فناوری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی افزود: علاوه بر این، نماینده دانش‌آموز، نماینده حوزه‌ی عملیه، روانشناس، متخصص تعلیم و تربیت اسلامی نیز در این شورا حضور دارند و یک گروه جامع است که هرکسی از جایگاه خویش برنامه‌ی درسی را نقد می‌کند. به عنوان مثال اگر برنامه از نگاه دینی مورد اشکال باشد متخصص علوم دینی به ما منتقل می‌کند. ضمن آنکه همه‌ی حوزه‌های تربیت و یادگیری با گروه‌های آموزشی نیز در ارتباط هستند.
تدوین برنامه درسی بومی و منطقه‌ای
یزدانی درباره اینکه آیا برنامه درسی بومی و منطقه‌ای هم تدوین خواهد شد؟ گفت: بله، حوزه کار و فناوری به جهت خاص بودنش نگاه بومی و منطقه‌ای نیز دارد. به عنوان نمونه ممکن است مبحث ساخت مصنوعات چرم در استان سیستان و بلوچستان جایگاهی نداشته باشد و در عوض نمدبافی یا سوزن دوزی به عنوان صنایع دستی در آن منطقه مطرح باشد؛ پس مباحث بومی استان در اولویت می‌باشد.
وی ادامه داد: برنامه‌ی درسی تولیدی ما سه وجهی است؛ برنامه‌ی درسی تجویزی، نیمه تجویزی و غیرتجویزی است. برنامه درسی تجویزی (تک وضعیتی)، یعنی در سازمان پژوهش تعیین تکلیف می‌شود محتواهای نیمه تجویزی (انتخابی)، پروژه‌ها متناسب با، آموزش و بوم منطقه هم درنظر گرفته می‌شود.
سرپرست حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره‌ی سیاست توزیع متوازن شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی و رسیدن به آمار 50 درصدی پوشش تحصیلی در دوره فنی و حرفه‌ای و کاردانش طبق مؤکدات برنامه‌ی ششم توسعه عنوان کرد: اکنون نرخ پوشش در دوره فنی و حرفه‌ای و کاردانش نزدیک به 39 درصد است.
یزدانی افزود: امیدواریم برنامه‌ی درسی جدید با آموزش‌هایی که از دوره‌ی ابتدایی آغاز می‌شود این مهم را دنبال کرده و دانش‌آموزان دست ورز‌ی را در کنار آموزش‌های نظری داشته باشند. باید علاقه مندی و ایجاد انگیزه هم اتفاق بیافتد و کمک اولیا و خانواده‌ها را داشته باشیم. قرار نیست همه دانش‌آموزان پزشک بشوند، بلکه به مهندس، تکنیسین و مانند آن نیز نیاز داریم.
یزدانی با بیان اینکه در حوزه کار و فناوری دو بحث اصلی داریم؛ نخست آنکه حتماً دانش‌آموز به اشتغال برسد و دوم آنکه بتواند مشکلات جاریه را در منزل حل کند اظهار کرد: به عنوان مثال اگر پریز برق در منزل خراب شد یا لامپ لوستر سوخت باید بتواند خودش آن را تعمیر و تعویض کند. در واقع باید حداقل‌ها را بلد باشد.
سرپرست حوزه تربیت و یادگیری کاروفناوری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: امید است با آنچه در پایه‌های اول تا نهم آموزش می‌دهیم علاقه‌مندی دانش‌آموزان به سمت فنی و حرفه‌ای افزایش یابد و بتوانیم نرخ پوشش دوره فنی و حرفه‌ای را بالا ببریم. همه‌ی حوزه‌ها اکنون برنامه‌ی درسی را 12 ساله می‌بینند نه یک دوره‌ی کوتاه. از اول ابتدایی تا دوازدهم باید چشم‌انداز مشخص باشد. وقتی حوزه‌ها در کنار هم قرار می‌گیرند این اتفاق می‌افتد.
وی درباره حضور حوزه کاروفناوری در دفتر آموزش عمومی و نظری در ساختار جدید نیز گفت: یکی از اقدامات خوب ریاست سازمان همین تغییرات ساختاری بود که در پی آن حوزه‌ی کار و فناوری که در دفتر فنی‌وحرفه‌ای بود به دفتر آموزش عمومی منتقل شد و اکنون در کنار علوم و فارسی قرار می‌گیرد و منویات خودش را در فارسی و علوم هم پیگیری می‌کند.
یزدانی ادامه داد: اما وقتی کار و فناوری منحصراً در دفتر فنی و حرفه‌ای بود باید منحصراً همان مسائل خاص آنجا را پیگیری می‌کرد. در هم تنیدگی 11 حوزه یادگیری اتفاقات خوبی را برای نظام آموزشی رقم خواهد زد و از کارهای بزرگی بود که از سال 90 باید انجام می‌شد اما در این دوره عملیاتی شد.
ارسال نظر