عضو شورای برنامه‌ریزی درسی صنایع دستی و یکی از مشاهیر برجسته فرش معتقد است توجه به شاخه تحصیلی فنی‌وحرفه‌ای و رشته فرش می‌تواند کارآفرینی و رشد اقتصادی خانوار را در پی‌داشته و موجب برون رفت کشور از صادرات تک محصولی(نفت) شود.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، 20 خردادماه مصادف با 10 ژوئن روز جهانی صنایع دستی بود که به همین مناسبت دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های فنی وحرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش مصاحبه ای را با استاد یوسف صمدی بهرامی از مشاهیر فرش ایران، عضو حرفه‌ای شورای برنامه‌ریزی درسی صنایع دستی- فرش؛ دارنده نشان درجه 1 هنری مرمت فرش دستباف، عضو انجمن مجموعه‌داران ایران، نایب رئیس انجمن رفوگران فرش دستباف استان تهران، عضو موسسه فرهنگی پیشکسوتان هنرمند، عضو انجمن موزه داران، داور آثار هنری دستبافته‌های وزارت میراث فرهنگی گفتگویی انجام داده که متن کامل آن به شرح زیر است:
ورود شما به عرصه صنایع دستی به ویژه فرش چگونه بود؟
کارم را از سال 65 آغاز کردم. حدود دو سال و نیم نزد اساتید مختلف آموزش دیدم و پس از آن مغازه‌ای را در بازار راه اندازی کردم که فرش‌های آسیب دیده را خریداری کرده و پس از مرمت به فروش می‌رساندم. به دلیل ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های کار مرمت به مرور انواع بافت‌های مناطق مختلف ایران را شناخته و در آنها مهارت پیدا کردم؛ البته لازمه یک مرمت‌کار نیز همین است.
در ادامه کار، کیفیت و نوع مواد اولیه، نوع رنگرزی، طرح‌ها و نقش‌های هر منطقه را شناخته و در تحلیل ویژگی‌هایشان تسلط یافتم. پس از مدتی با تاجری ایرانی ساکن ایتالیا و فعال در زمینه فرش‌های عشایر ایران آشنا شدم که انستیتوی تخصصی داشت. این آشنایی سبب شد تا علاقه ویژه‌ای به فرش‌های عشایری پیدا کنم. از آنجا که فرش شاخه های گوناگونی داشته و یک فرد نمی‌تواند در طول زندگی خود در همه آنها کسب تجربه نماید، شاخه فرش عشایری را انتخاب کردم که به خاطر تنوع بسیار بالا، خلاقیت، گستردگی و چالش برانگیز بودن آن، مادر فرش ایران نیز به شمار می رود. با مشاهده برخی از نمونه فرش‌های عشایری که سرشار از این مفاهیم بودند شروع به نگهداری، مجموعه‌سازی آنها و مطالعه عمیق در این زمینه کردم. این مسئله سبب شد که به عنوان متخصص و مدرس دانشگاه، داور جشنواره‌ها و مسابقات فرش و مولف کتاب‌های درسی دعوت شوم.
در خصوص جایگاه صنعت فرش بافی ایران در منطقه وجهان بفرمایید؟
مایه افتخارم است که تجربیاتم در زمینه آموزش نسل آینده کشور را در اختیار سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و وزارت آموزش و پرورش می‌گذارم. پیشینه قوی فرش ایران، سبب شده ایران را مهد فرش دستباف معرفی نماید، رتبه اول فروش فرش سالهای بسیاری در اختیار کشور عزیزمان بوده است. فرش، شناسنامه هویتی و فرهنگی ایران به شمار می‌رود. از نظر اقتصادی دو میلیون نفر در این حوزه کسب درآمد دارند و با احتساب میانگین تعداد نفرات اعضای خانواده؛ حدود 10 درصد از جمعیت کشور از طریق فرش ارتزاق می‌کنند. در سال 1372، صادرات فرش ایران بالغ بر 2 میلیارد دلار بود که امروزه به دلیل تحریم‌ها و دیگر عوامل، صادرات فرش ایران در جهان به رتبه دوم تنزل کرده است.
ضرورت توجه آموزش‌های فنی وحرفه‌ای و کاردانش به رشته صنایع دستی-فرش
برای حفظ جایگاه فرش ایران در منطقه و جهان لازم است رویکردهای جدید نظام آموزش فنی وحرفه‌ای مانند رویکرد شایستگی در زمینه فرش رونق و تداوم یافته تا بتواند با آموزش‌های فنی و حرفه‌ای جدید در جهان رقابت کند. همچنین آموزش استاندارد و اصولی به ویژه در زمینه فرش و تعیین سطح صلاحیت در این آموزش‌ها، از این جهت اهمیت دارد که آموزش‌های سنتی و غیر استاندارد را به مرور تحت تاثیر و اصلاح می‌نماید. توجه به آموزش فرش در فنی وحرفه‌ای، اشاعه فرهنگ و هویت ملی و آئینی را درپی داشته و آموزه‌های پیشینیان را حفظ و تداوم می‌بخشد.
ارتباط رشته صنایع دستی فرش و بازار کار چگونه شکل می‌گیرد؟
چنانچه رشته‌ای پاسخگوی نیاز بازارکار باشد، خود به خود این ارتباط برقرار می‌شود. در نظام جدید فنی وحرفه‌ای خوشبختانه با تحلیل مشاغل در این حرفه توسط اساتید حرفه‌ای و متخصصین محتواهای آموزشی در این رشته مطابق با نیاز بازار تهیه و تدوین شده است.
تشویق و ترغیب هنرجویان به تحصیل در رشته صنایع دستی-فرش چه ضرورتی دارد؟
به دلیل ظرفیت بالای اشتغال در زمینه فرش با توجه به شرایط اقتصادی و گریز از وابستگی صادرات تک محصولی (نفت) ضرورت دارد که هنرجویان برای تحصیل در این رشته تشویق شوند. از طرفی برای اشتغال در زمینه فرش به دلیل وجود مواد اولیه و ابزار و تجهیزات در داخل کشور، هزینه راه‌اندازی کسب وکار پایین بوده و ارزش افزوده محصول بالا و به صرفه است. گستردگی فرش شامل تمام استان‌های کشور می‌شود، سهولت دسترسی به مواد اولیه و تولید را با ویژگی‌های خاص بومی و متناسب با علایق ساکنین نشان می‌دهد. امروزه با وجود اینترنت امکان عرضه تولیدات فرش به صورت مستقیم و مجازی برای تولید کننده بیشتر شده که به رونق کسب و کار می‌افزاید.
مهارت‌هایی که یک هنرجو پس از ورود و تحصیل در این رشته کسب می کند، چیست؟
یک هنرجو با سه سال تحصیل در این رشته مجموعه‌ای از مهارت‌های نقشه‌کشی (دستی و رایانه‌ای) فرش، نصب و راه‌اندازی دار و دستگاه بافت، بافت انواع گلیم، جاجیم، زیلو و قالی، پرداخت و سرویس‌کاری، ارزیابی و بازاریابی فرش و دانش فنی پایه و تخصصی را در این حرفه با رویکرد شایستگی می‌آموزد. این آموزش‌ها به مرور به خلاقیت و نوآوری هنرجویان کمک کرده و زمینه مناسبی را برای اشتغال در بازار کار برایشان فراهم می‌سازد.
تفاوت رشته صنایع دستی در نظام قدیم و جدید
در نظام قدیم تنها یک رشته با نام صنایع دستی بود که در سال دوازدهم 4 کتاب کارگاهی با نام‌های قلمزنی، سفال، چوب (معرق و منبت) و بافت (قالی و گلیم) داشت که با توجه به محتوا و ساعت آموزش آن برای تربیت فرد ماهر متناسب با بازار کار، کافی نبود؛ اما در نظام جدید چون رویکرد شایستگی و سطوح صلاحیت‌های حرفه‌ای مورد توجه قرار گرفت و از بسیاری از اساتید حرفه‌ای در تحلیل حرف مختلف صنایع دستی استفاده شد، این رشته به 4 رشته بسیار قوی تبدیل شد. هر کدام از رشته‌های صنایع دستی–فرش، صنایع دستی–سفال، صنایع دستی–هنرهای چوبی و صنایع دستی طلا و جواهر شامل مشاغل هم خانواده، مکمل و تقویت کننده یکدیگر شد که این امر به حرفه‌ای تر شدن فارغ التحصیل هر یک از این رشته ها کمک می‌کند. در حال حاضر رشته صنایع دستی–فرش در حال اجراست و امیدوارم به زودی شاهد توسعه و اجرای دیگر رشته‌های صنایع دستی نیز در هنرستانهای فنی وحرفه‌ای کشور باشیم.
انتهای پیام
ارسال نظر