آموزش ریاضی کلیشه ای است

گزارش خبرنگار آموزش و پرورش پانا، نشست تخصصی گروه هنر دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی سازمان پژوهش با حضور کارشناسان گروه و ناشران آموزشی این حوزه در غرفه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

در ابتدای نشست شهرناز بخشعلی‌زاده با اشاره به وضعیت نشر منابع کمک درسی در گروه ریاضی اظهار داشت: در دوره ابتدایی حرکت‌های رویکردی – روشی بیشتر شده است. قبلا تمرین ها کلیشه ای بود ولی امروز با تنوع رویکردهای ریاضی روبرو هستیم که این نگاه آموزشی واردشده به فضا کاملا مثبت است؛ اما نکته منفی اینجاست که اغلب این آثار فاقد دقت علمی لازم هستند. معلمانی که دست به تالیف می زنند از تجارب کلاسی خود بهره می گیرند ولی بالای 90 درصد آثار دارای غلط های علمی هستند.

سپیده چمن آرا کارشناس ریاضی در دوره متوسطه در تکمیل این بحث افزود: یعنی وقتی یک معلم تازه کار در صدد استفاده از این تجارب برمی آید ممکن است دچار بدفهمی شود.

کتاب‌های متوسطه فرایند حل مسئله را خوب ارائه نمی کنند

بخشعلی زاده ادامه داد: در دوره دبیرستان برعکس است یعنی منابع آموزشی از جهت علمی قوی هستند اما به لحاظ روشی مشکل دارند.

وی افزود: با توجه به اینکه مولفان کتاب های ریاضی دبیرستان اغلب متخصصان موضوعی یعنی از گروه مهندسی یا ریاضی محض هستند، مفهوم‌ آموزی را به شکل کلیشه ای و الگوریتمی آموزش می دهند. این دسته از مولفان موضوعات ریاضی را به عنوان اهداف آموزشی خوب می شناسند ولی فرایند حل مسئله را خوب ارائه نمی کنند. همیشه از یک راه برای حل مسئله استفاده می کنند. درحالی که یکی از رویکردهای ما این است که رویکردهای مختلف حل مسئله با دانش آموز کار شود.
در ادامه نشست چمن آرا به موضوع استفاده از ادبیات نامناسب در برخی کتاب ها اشاره کرد و گفت: بعضی مولفان در آثارشان از واژه ها و لحن نامناسب و عامیانه استفاده می کنند و وقتی هم با اعتراض ما مواجه می شوند دفاعشان این است که این لحن روز و مورد استفاده بچه های امروز است. در حالی که به نظر ما شایسته نیست تنها به دلیل رواج یک ادبیات نامناسب در جامعه ما هم از آن استفاده کنیم.

عدم صداقت علمی

بخشعلی زاده به موضوع عدم صداقت علمی به عنوان یکی از معضلات آثار نشر کمک درسی پرداخت و گفت: بسیاری از مولفان مطالب را از منابع دیگر برمی دارند ولی از ذکر آن منبع امتناع می کنند. به نظر ما اگر مولف از منبع استفاده کند دلیل بر ضعف او نیست بلکه عدم ارجاع دهی نشان از ضعف دارد.

سیدحسینی مولف و نماینده نشر مرآت به تغییرات کتاب های درسی پرداخت و به دیر رسیدن تغییرات به دست ناشر به عنوان یکی از معضلات نشر کمک درسی اشاره کرد.

امیری کارشناس دفتر انتشارات پاسخ داد: تا پایان هفته آینده 80 درصد از فصول کتاب جدید پایه دهم در رشته های انسانی، تجربی، ریاضی را روی سایت می گذاریم که البته نسخه غیرقابل استناد است. ریاضی پایه ششم هم 5 فصل از 7 فصل آن روی سایت گذاشته شده است.

کتاب های کمک‌ درسی برای جدیدالتالیف‌ها مناسب نیستند

فریبا کیا معاون دفتر انتشارات و میزبان این سری نشست های تخصصی در این خصوص اظهار داشت: در سال هایی که کتاب های جدیدالتالیف داریم کتاب های کمک درسی اغلب مناسب نیستند. ناشران گاه سریعتر از تالیف کتاب درسی کتاب کمک درسی آن را تالیف و منتشر می کنند که معمولا مناسب با سرفصل ها نیستند. بسیاری از ناشران از ما می خواهند نسخه پی دی اف کتاب های درسی را قبل از چاپ کتاب در اختیار آنها قرار دهیم.

امیری پاسخ داد: ما نمی توانیم کتاب را قبل از چاپ روی سایت بگذاریم و فقط می توانیم سرفصل ها را بگذاریم.

بخشعلی زاده گفت: البته این نظرها به معنی این نیست که در سال اول تالیف کتاب همه کمک درسی ها بد هستند. این بستگی مستقیم به تجربه ناشر دارد. اگر مولف و ناشر رویکردها را بشناسند حتی در سال اول تالیف کتاب هم مشکل پیدا نمی کنند.

نسخه غیرقابل استناد یعنی طرد بخش خصوصی

الهیاری نماینده انتشارات پایندگان در ادامه این بحث اظهار داشت: اگر آموزش و پرورش تمایل دارد بخش خصوصی در تولید محتوا به او کمک کند اول باید به آنها آموزش دهد بعد از آنها بخواهد. وقتی آموزش و پرورش نسخه پی دی اف را در سایت می گذارد که قابل استناد نیست این در واقع طرد بخش خصوصی است. اگر آموزش و پرورش خواهان همکاری است باید تمهیداتی را آماده کند. یکی از آنها آموزش است و دیگری در اختیار گذاشتن منابع قابل استناد. نه اینکه ناشر سرمایه گذاری کند، زمین بخورد، ضرر کند، تا سال آینده کتاب قابل استناد بشود.

همراهی بخش خصوصی بازی برد-برد است

کیا در پاسخ ناشر گفت: همین نشستی که ما در آن حضور داریم به این هدف تشکیل شده است. مجلس قانونگذاری ما شورای عالی آموزش و پرورش است و این شورا در مصوبه 828 خود که در آن به موضوع ساماندهی منابع آموزشی می پردازد می گوید که هدفش بهره گیری از مشارکت بخش غیردولتی در تولید منابع آموزشی است و هدف دیگرش حمایت از بخش غیردولتی است تا منابع آموزشی همراستا با آموزش و پرورش تولید شود.

وی افزود: اگر ما سرمایه بخش خصوصی را هم راستا کنیم بازی برد-برد است، پس در این تردید نکنید.

امیری هم اظهار داشت: این بی انصافی است که بگویید ما عمدا کاری می کنیم که شما نتوانید کتاب کمک درسی خوب تولید کنید. ما اگر می‌نویسیم غیرقابل استناد برای این است که ممکن است تا 20 درصد مطالب تغییر کند.

بخشعلی زاده به انتخاب مولف بعنوان یکی از فاکتورهای اصلی تولید کتاب خوب اشاره کرد و گفت: همانطور که تدریس مهارت می خواهد، تالیف هم مهارت های خودش را طلب می کند. ممکن است من معلم خوبی باشم ولی بدترین مولف باشم. من خواهش می کنم ناشران در انتخاب مولف بیشتر دقت کنند. صرف متخصص موضوعی بودن مولف دلیل بر این نیست که مولف خوبی هم باشد. متخصص موضوعی و روشی می توانند باهم کار کنند و به هم‌افزایی برسند. اینها وقتی کنار هم جمع شوند می توانیم تالیف بهتری داشته باشیم.

شاه‌ میرزا از انتشارات دانش افروزان هم از دیگر حاضران این نشست بود. وی اظهار داشت: دانش آموز به حل مسائل نیاز دارد و این خلا باید به وسیله کتاب های کمک درسی پر شود.

اکتشاف هدایت شده در حل مسئله

بخشعلی زاده پاسخ داد: من معتقدم جواب نباید در کتاب ها بیاید. چاره کار این است که اگر مولف دانش آموز را بشناسد، می داند که بچه ها کجا گیر می کنند. همانجا یک راهنمایی می گذارد. اگر دید راهنمایی کافی نیست می تواند سوال را بشکند که به آن می گوییم اکتشاف هدایت شده. یعنی سوال را در قالب یک فعالیت جواب دهیم.

نسیم مرادی معلم ریاضی از حاضران این نشست به موضوع عدم تسلط ریاضی دانش آموزان اشاره کرد و گفت: معلم اگر خوب درس را بفهماند بچه ها از درس لذت می برند اما دانش آموز ما به تسلط نمی رسد چون تمرین کافی ندارد. من امیدوارم شرایطی مهیا شود که دانش آموزان با علاقه ساعات بیشتری را به تمرین ریاضی بپردازند تا این یادگیری در ذهن آنها تثبیت شود.