هوای آلوده تر... مغز های کوچکتر.
.
بهاره آزاد
این روزها خبر تعطیلی مدارس دراستان های بزرگ همه گیرشده و بیشتر بچه های مدرسه ای با هیجان اخبار را دنبال می کنند تا ببینند بالاخره فردا را در خانه خواهند ماند یا به مدرسه روانه میشوند.
خیلی از والدین اما متاسفانه بدون ملاحظه بچه ها را برای انجام کارهای عقب مانده پی خود بیرون برده و یا از تعطیلی بچه ها و ماندنشان در خانه گلایه می کنند.
محققان به خوبی از نقش آلودگی هوا در ایجاد بیماری های قلبی- عروقی، تنفسی و افزایش مرگ در سنین کودکی آگاهی دارند. با این حال تحقیقات بر روی تاثیر آلودگی هوا بر شناخت و سلامت روانی سابقه چندانی ندارد. امروزه تحقیقات بسیاری نشان داده اند که آلاینده ها می توانند تاثیرات بسیار مخربی بر روی مغز بگذارند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی 7 شهر از ایران در میان 20 شهر آلوده ی جهان ( بر اساس میزان ریزگردها) حضور دارند. بر این اساس توجه به تاثیرات آلودگی هوا در کشورمان می تواند از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.
آلودگی هوا علاوه بر خطر سکته ی مغزی، اختلال حواس، بیهوشی و مشکلات حاد تنفسی برای کودکان و بزرگسالان تاثیرات عمیقتری بر روند رشد مغز کودکان دارد.
اینکه چه شده که در حال حاضر هوای شهرهای بزرگ کشورمان تا این حد آلوده است بحثی دیگر است که جایی دیگر می خواهد اما واقعا تاثیر هوای آلوده بر مغز کودکان و نوجوانان که آینده سازان این کشورند چیست؟
هوا گازی که تنفس می کنیم شامل عناصر حیاتی برای زندگی که البته به نظر می رسد بلایی برای زنده بودن شده است. از آنجایی که پسماند گازی فعالیت های مختلف وارد هوا می شود باعث آلوده شدن آن می گردد این آلودگی ممکن است در اثر پدیده های طبیعی مانند آتشفشان ها باشد ولی امروزه این آلودگی ها از راه ساخته های دست بشر وارد هوا می شود نیروگاه ها، کوره ها، دیگ های بخار، کارخانه ها، صنایع و وسایل نقلیه و ...باعث آلودگی هوا می شوند. هنگامی که این ذرات معلق در هوا بیش از مقدار مجاز می گردد وضعیت بحرانی اعلام می شود. وضعیت قرمز! زنگ خطری که در ایران سال هاستمی زند ولی کو گوش شنوا؟...
اولین دستگاهی که در بدن رشد خود را آغاز می‌کند و آخرین دستگاهی که از بین می‌رود سیستم مغز است. مغز انسان بین زمان تولد تا 3 سالگی بیشترین رشد را دارد و از 3 سالگی تا 10 سالگی به یادگیری مشغول است و طی این مدت حافظه در حال شکل‌گیری است. مغز انسان اولین بخش بدن است که شروع به رشد می کند و آخرین بخشی است که رشد آن متوقف می شود و تا 20 سالگی رشد می‌کند عوامل بسیاری در روند تکمیل مغز و از طرفی در از بین رفتن سلول های مغزی در بزرگسالی تأثیر دارد.
در معرض آلودگی بودن برای کودکان ایجاد مسمومیت می کند که به کاهش رشد مغز و سیستم عصبی منجر می شود، و رشد شناختی کودکان را به علت التهاب مغزی کند می کند.کودکان در معرض آلودگی هوا دچار اختلال در حافظه ، اختلالات گفتاری و حرکتی می شوند. این اختلالات نه تنها در زمان کودکی بلکه در بزرگسالی نیز با آنان همراه خواهد بود.
تحقیقاتی که روی کودکان 3 تا 10 سال در 31 مدرسه در اسپانیا انجام شده است نشان می دهد که توانایی های مغز به طور معناداری به هوای تنفس شده توسط کودک بستگی دارد. محققان برای یک سال هر سه ماه یکبار آزمایش هایی را روی کودکان انجام دادند و توانایی مغز بچه ها را بررسی کردند این تحقیق نشان داد که رشد مغزی کودکان در هوای پاک 5/11 درصد بوده در حالیکه برای سایر کودکان در هوای آلوده فقط 4 تا 7 درصد بوده است!
تحقیقات همچنین نشان داده است که آلودگی هوا می تواند بر روی رشد شناختی در کودکان نیز تاثیر بگذارد. فرانکو ساگلیا و همکارانش به بررسی بیش از 200 کودک از تولد تا 10 سالگی پرداختند. آنها دریافتند کودکانی که در معرض کربن سیاه بیشتری قرار می گیرند، نمرات پایین تری در آزمون های حافظه و هوش کلامی کسب می کنند. اخیرا فردریکو فررا کودکان شهر نیویورک را از پیش از تولد تا 7 سالگی مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیقات او نشان می دهد که قرار گرفتن در معرض نوعی آلاینده به نام هیدروکربن آروماتیک چندحلقه ای می تواند سبب نقص در توجه و نشانه های اضطراب و افسردگی شود.
علت چنین اختلالاتی در مغز این این است که آلودگی موجود در هوا علاوه بر اینکه در ریه ها جذب می شوند مستقیما در مغز جذب می شوند؛ ذرات بسیار ریز باعث التهاب مغز شده و تکامل مغزی را مختل می کند. محققان مشاهده کرده اند که کودکانی که در معرض هوای آلوده بوده اند مقدار کمتری از ماده ی سفید در نیمکره ی سمت چپ مغز را دارا هستند. ماده ی سفید مغز از میلیونها سلول بوجود آمده که به آن Axons (آکسون) می گویند و ارتباط سریع بین قسمت های مختلف مغز را باعث می شود. به کلام دیگر هوای آلوده، مغزها را کوچک می کند. با کاهش حجم مغز و مواد سفید مغز زمان واکنش به پدیده ها افزایش می یابد. در مورد رفتارهای شخصی قدرت ارزیابی، عملکرداجرایی و استدلال انتزاعی به شدت کاهش می یابد. اختلالات تکاملی، عقب‌ماندگی ذهنی و حتی موارد صرع اطفال نیز به دلیل همین دلیل ایجاد می‌شود. یافتههای اخیر در مورد اختلالات دیگر مانند اتیسم، بیش فعالی همراه با عدم تمرکز،اماس نیز نشاندهنده ی تاثیر بالای آلودگی هوا بر این آسیب هاست. تاثیر آلودگی هوا بر مغز در مورد رفتارهای اجتماعی به پرخاشگری ، افسردگی و بزهکاری اجتماعی منجر می شود.
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در میان 20 شهر آلوده ی جهان (از نظر میزان ریزگرد) 7 شهر از ایران نیز حضور دارند که اصفهان نیز جزو آنهاست. بنابراین جای تعجب ندارد که افراد نگران سلامتی خود و تاثیرات مخرب آلودگی هوا باشند. توصیه ی پزشکان اینست که کودکان در روزهای آلوده از خانه بیرون نروند و اگر ناگزیر از خروج از منزل هستند حتما با ماسک های مخصوص از خانه خارج شوند.
از آنجایی که احتمالا تلاش مان در آموزش و پرورش برای ارتقای سطح دانش و فرهنگ جامعه است شاید بهتر باشد ابتدایی ترین ملزومات کار را که همان مغز کودکان است سالم نگاه داریم و به نظر می رسد در خانه ماندن آنها در روزهای آلوده اگر چه نه تنها کاری است که می توانیم انجام دهیم اما دست کم از آسیب حتمی جلوگیری کنیم.
منابع:
Priya Balasubramanian , Madhu P. Sirivelu, Kathryn A. Weiss , James G. Wagner , Jack R. Harkema , Masako Morishita, P.S. MohanKumar, Sheba M.J. MohanKumar, Differential effects of inhalation exposure to PM2.5 on hypothalamic monoamines and corticotrophin releasing hormone in lean and obese rats, (2012) NeuroToxicology
LK Fonken, X Xu, ZM Weil, G Chen, Q Sun, S Rajagopalan, and RJ Nelson. Air pollution impairs cognition, provokes depressive-like behaviors and alters hippocampal cytokine expression and morphology. (2011), Mol Psychiatry. 16(10)
Sermin Genc,1 Zeynep Zadeoglulari,1 Stefan H. Fuss,2 and Kursad Genc1. The Adverse Effects of Air Pollution on the Nervous System,(2012). Journal of Toxicology. 50-75
Bale AS, Tu Y, Carpenter-Hyland EP, Chandler LJ, Woodward JJ. Alterations in gluta-matergic and gabaergic ion channel activity in hippocampal neurons following exposure to the abused inhalant toluene. Neuroscience 2005;130:197–206.
Kinawy AA, et al. Inhalation of air polluted with gasoline vapours alters the levels of amino acid neurotransmitters in the cerebral cortex, hippocampus, and hypothalamus of the rat. Exp Toxicol Pathol (2014)
Elise vanKempen, PaulFischer, NicoleJanssen, DannyHouthuijs, IrenevanKamp, Stephen Stansfeld, FlemmingCassee. Neurobehavioraleffectsofexposuretotraffic-relatedairpollution and transportationnoiseinprimaryschoolchildren, Environmental Research, 115 (2012) 18–25
Jiu-Chiuan Chen, Joel Schwartz, Neurobehavioral effects of ambient air pollution on cognitive performance in US adults, NeuroToxicology, 30 (2009) 231–239
Nicole M. Gatto , Victor W. Henderson, Howard N. Hodis, Jan A. St. John, Fred Lurmann, Jiu- Chiuan Chen, Wendy J. Mack , Components of air pollution and cognitive function in middle-aged and older adults in Los Angeles, NeuroToxicology, 40 (2014) 1–7
Michelle L. Blockand Lilian Caldero Garciduenas, Air pollution: mechanisms of neuroinflammation and CNS disease, Trends in Neurosciences(2012).32 .9
Physicians for Social Responsibility. Much of this information is reproduced from the PSR report, Coal’s Assault on Human Health (copyright PSR 2009).
http://www.nydailynews.com/life-style/health/air-pollution-tied-brain-de...