در رثای زنده یادحمید سبزواری

حسین ممتحنی مشهور به حمید سبزواری در سال 1304 در سبزوار در خانواده‌ای مسلمان و معتقد چشم به جهان گشود.

پدرش ˈعبدالوهابˈ، پیشه ور ساده ای بود که قریحه شاعری داشت و جدش ˈملا محمد صادق ممتحنیˈ شاعری مردمی بود که ˈمجرمˈ تخلص می کرد و آثارش در سفری به مشهد، در حمله راهزنان به یغما رفت.

حمید، قبل از رفتن به مدرسه در خانه نزد مادرش قرآن را آموخت و به همین دلیل وقتی به مدرسه رفت فارسی را خیلی خوب و سلیس می خواند و از بچه های دیگر جلوتر بود.

وی در سال 1311 در سن هفت سالگی به مدرسه رفت و در مدرسه شیخ حسن داورزنی که مدرسه مردمی بود به تحصیل علم و دانش مشغول شد.

وی علاوه بر آن مطالعات خارج از درس نیز داشت و نزد میرزا حبیب جوینی، جامع المقدمات را خواند و مدتی نزد روحانی دیگری با نام محمدعلی محمدی درس خواند.

حمید سبزواری از سن 14سالگی شروع به سرودن شعر کرد و اشعارش را در دفتری با نام ˈفریاد نامهˈ می نوشت که بیشتر اشعارش اجتماعی بود واین بیشتر به علت جریانهای سال 1320 و ورود متفقین به ایران و مشکلات اقتصادی و معشیتی بود.

حمید، دوران جوانی خود را در شهر سبزوار گذراند و به علت مشکلات معیشتی تحصیلاتش گسیخته ماند.

وی ابتدا به سرودن تصنیف پرداخت که در آن زمان معمول و مرسوم شده بود و آن را در کتابفروشی می فروخت.

حمید سبزواری با شرکت در آزمون استخدامی آموزش و پرورش در بین هشتاد نفر رتبه سوم را کسب کرد.

وی در سال 1331 ازدواج کرد و یک سال بعد از ازدواج، کودتای 28 مرداد 1332 برای حمید گرفتاری هایی به وجود آورد و او تحت تعقیب قرار گرفت و مدتی متواری بود و مدتی را در اسفراین مخفی شد.

وی مدتی در شرکتی که سنگ معدن استخراج می کرد در اطراف سبزوار و شاهرود کار کرد و مدتی را نیز با اجاره حمام در سبزوار گذراند.

او مدتی در بانک بازرگانی مشغول کار شد و سپس به تهران منتقل شد و در شعبه های مختلف آن مثل دروازه دولت و محمودیه تجریش و مدتی هم در روابط عمومی بانک و نشریه داخلی آن مشغول کار شد.

حمید بعد از انقلاب، ضمن کار در بانک، برای انقلاب شعر و شعار می ساخت که در راهپیمایی ها و نماز جمعه خوانده می شد.

یکی از این شعر ها ˈآمریکا، آمریکا، مرگ به نیرنگ توˈ بود.

وی بعدها احساس کرد که باید کاملا در خدمت انقلاب باشد و از طریق شعر و سرود انقلابی حرکت کند به این دلیل خود را بازنشسته کرد و به صدا و سیما رفت و از آن زمان در شورای شعر مشغول خدمت می باشد.

شعر حمید، شناسنامه زمانمند انقلاب است زیرا که کمتر حادثه یا رویدادی است که انعکاسی از آن در شعر او نباشد.

شاعر با حساسیت ویژه خویش،هر رویداد مهم تاریخی معاصر ایران رابا گلواژه های آثار حمید سبزواری :

آثار و سروده های حمید به دو بخش تقسیم می شود ،قسمتی از آن محصول و مولود دوران اختناق است که شاعر با شجاعت و شهامت و ایمان راسخ برحکومت تاخته و اوضاع نابسامان آن را نکوهش کرده است و در میان آن آثار، به حق سخنانی بس بلند و فاخر و شور انگیز یافت می شود که از قدرت طبع و صفای قریحه ومهارت شاعر حکایت دارد.

بخش دوم آثار وی پس از پیروزی انقلاب است که در این زمان تلاش شاعر انتقال هر چه بهتر پیام انقلاب و دفاع از ارزشها و باورهای اصیل اسلامی است.

هفت دفتر از حمید سبزواری به چاپ رسیده است که به ترتیب عبارتند از :

1-سرود درد

 سرود درد، نخستین دفتر شعر حمید سبزواری است که سروده های سالها 36 تا 57را در بر می گیرد، دوران بیست و یک ساله ای که مشحون از وقایع سیاسی و رنج و دردمندی شاعر است.

اشعار آزاد و کلاسیک حمید در این دفتر خبر از وجدان بیدار و آگاهی اجتماعی وی در شرایط دشوار می دهد.

در این دفتر حدود 65 غزل،36 قصیده، 5 مثنوی، 34 شعر نو، 19 چهارپاره، 16 ترانه، سه مسمط، دو قطعه و یک ترکیب بند وجود دارد.

سرود درد، با مقدمه رهبر معظم انقلاب و همچنین مقدمه ای از استاد شاهرخی و سراینده در سال 1367 توسط انتشارات کیهان منتشر شده است.

2-سرود سپیده

 سرود سپیده، دومین دفتر اشعار معاصر حمید سبزواری است که همچون دفتر نخست با مقدمه رهبر معظم انقلاب و استاد صادق آینه وند منتشر شده است.

در این دفتر نیز که اشعاری به شیوه نو و کلاسیک آورده شده است حدود 94 غزل،31 قصیده، 16مثنوی، دو قطعه، 138رباعی، سه ترکیب بند، سه مسمط، دو ترجیع بند، 9چهارپاره و 12شعر نو وجود دارد.

این دفتر درسال 1368 به وسیله انتشارات کیهان منتشر شده است.

3-کاروان سپیده :

کاروان سپیده در برگیرنده 26 قطعه از اشعار حمید سبزواری است که سومین اثر وی می باشد و دارای طلیعه ای از سراینده با عنوان ˈسخنی از سر وظیفهˈ و نیز مقدمه کوتاهی از ناشر است.

کاروان سپیده در سال 1373 توسط انتشارات حوزه هنری واحد شعر ادبیات و هنر مقاومت منتشر شده است.

4-یاد یاران:

یاد یاران مثنوی نسبتا بلندی است در رثای جهادگر شهید مهندس سید محمد تقی رضوی و جمعی از شهیدان دفاع مقدس.

حمید در این اثر به تناسب حال و مقام به شرح دلتنگی های خویش می پردازد و با مروری بر وقایع انقلاب و دفاع مقدس به معرفی شهید رضوی پرداخته و ویژگی های ممتاز وی را برشمرده و به تناسب از دیگر سرداران شهید یاد می کند.

ˈیاد یارانˈ را کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه و کمیته انتشارات در سال 1376منتشر کرده است.

5 - گزیده ادبیات معاصر:

از کارهای شایسته ای که پس از انقلاب توسط ˈکتاب نیستانˈ صورت گرفت چاپ گزیده آثاری از شاعران معاصر است.

سی و پنجمین اثر از این مجموعه، گزیده اشعار حمید سبزواری است که در آن 34 شعر سبزواری را از سالهای دور تاکنون در بر می گیرد.

6- به رنگ آمده دشمن :

به رنگ آمده دشمن، با عنوان اولیه ˈبار دیگر مسجد ضرارˈ منظومه ای است کوتاه با 56 بیت در قالب مثنوی که در آن سبزواری شیوه های فرهنگی دشمنان انقلاب و اسلام را پس از پذیرش قطعنامه 598 بیان کرده است.

این منظومه که بارنخست درروزنامه کیهان به چاپ رسید، به دلیل اهمیت ویژه به سفارش و تاکید رهبر معظم انقلاب به صورت جزوه ای مستقل با ابیاتی افزوده به چاپ رسید که آن را سازمان تبلیغات اسلامی درسال 1368 چاپ ومنتشر کرده است.

7-سرودی دیگر:

این دفتر دربرگیرنده 142 قطعه از تازه ترین اشعار کلاسیک حمید از 1366 تاکنون است.

در اردیبهشت ماه 1381 به همت سازمان صدا و سیما و انجمن قلم در آئینی با عنوان ˈآفرین روشنانˈ مراسم نکوداشت شاعر در سالن کوثر سازمان صدا و سیما برگزار شد که رهاورد آن ˈسرودی دیگرˈ می باشد.

این کتاب با مقدمه سبزواری و نیز یادداشت ستاد برگزاری آیین ˈآفرین روشنانˈ توسط انتشارات سروش درسال 1381 به چاپ رسیده است.

استاد سبزواری در طول مدت فعالیت ادبی خود به افتخارات زیادی نائل آمد که تعدای از آن‌ها به شرح زیر است:

1- سرایش سرود خاطره انگیز خمینی ای امام که همزمان با ورود حضرت امام (ره) به ایران در فرودگاه مهرآباد اجرا و همه گیر شد. به خاطر اثر بخشی، زیبایی و اثرگذاری فوق العاده ای که دارد، در فهرست آثار معنوی کشور ثبت‌ شده است.

2-سرایش تعداد بسیار زیاد دیگری از اشعار خاطره انگیز و ترانه های پرمعنی برای انقلاب اسلامی ایران ،دفاع مقدس،حرکتهای مردمی وشخصیت ها و چهره های برجسته کشور در دهه های اخیر،که بسیاری از این سرودها به ویژه در سالهای ابتدایی انقلاب ورد زبان همه مردم ایران شده بود.

3- تحسین و تقدیر امام خمینی از برخی سروده های حمید سبزواری . به طوری که امام خمینی با شنیدن ترانه «ای مجاهد شهید مطهر» که در رثای آیت الله مطهری سروده شده بود ، فرمودند: انقلاب ما امروز به چنین سرودها و موسیقی هایی نیازمند است.

4-مقدمه نویسی مقام معظم رهبری بر یکی از کتاب های شعر حمید سبزواری. به طوری که حمید تنها شاعری است که مقام معظم رهبری تا کنون برای کتاب وی مقدمه نوشته است.

5- انتخاب استاد سبزواری به عنوان کارمند نمونه کشور در دهه 70

6- دریافت نشان درجه یک فرهنگ و هنر از دست ریاست جمهوری وقت ایران در دهه 70

7- انتخاب یکی از کتاب های شعر استاد به نام سرود سپیده به عنوان کتاب سال

8-برگزیده شدن استاد به عنوان چهره ماندگار شعر و ادبیات کشور در سومین دوره از همایش چهره های ماندگار کشور در سال