به‌گزارش پایگاه خبری رب، دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی، یافته‌های پژوهش چشم‌انداز آموزش مجازی در آموزشوپرورش جمهوری اسلامی ایران را منتشر کرد. مجری این طرح پژوهشی، دکتر مرتضی رضایی‌زاده، عضو هیئت‌علمی گروه یادگیری فناورانه دانشگاه شهید بهشتی است.
به‌گزارش پایگاه خبری رب، دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی، یافته‌های پژوهش چشم‌انداز آموزش مجازی در آموزشوپرورش جمهوری اسلامی ایران را منتشر کرد.
مجری این طرح پژوهشی، دکتر مرتضی رضایی‌زاده، عضو هیئت‌علمی گروه یادگیری فناورانۀ دانشگاه شهید بهشتی است. او در این پژوهش، به مطالعه و تدوین چشم‌انداز آموزش مجازی در آموزشوپرورش ایران پرداخته و برای تدوین چشم‌انداز یادشده، تعاریف آموزش مجازی در آموزشوپرورش، اهداف، موانع، توانمندسازها و راهبردهای استفاده از آموزش مجازی در آموزشوپرورش را شناسایی و اعتبارسنجی کرده است.
بر اساس یافته‌های پژوهش یادشده، تفاوت محیطی، آموزش ترکیبی، نسخۀ تکمیلی‌تر مدارس هوشمند، توجه به سودبران نظام آموزشی و انتقال آموزش و ارائۀ محتوای آموزشی با استفاده از زیرساخت‌های الکترونیکی، مهمترین ابعاد برای تعریف آموزش مجازی در آموزشوپرورش کشور هستند.
رضایی‌زاده در چکیدۀ پژوهشی که در پاییز و زمستان ۱۳۹۵ انجام داده، می‌نویسد:
نسل جدید یادگیرندگان در جهان به‌طور عمومی و در کشور ما به‌طور خاص، در حال بروز و نشان‌دادن تغییرات اساسی و بنیادین نسبت به نسل‌های قبلی است. یکی از بارزترین این تفاوت‌ها، دیجیتالی‌شدن و فناورانه‌شدن نسل جدید است. این شکاف نسلی تا بدان‌جا پیش رفته و می‌رود که نسل جدید را به‌عنوان بومیان دیجیتال و نسل‌های قبل را در بهترین حالت به‌عنوان مهاجران دیجیتال می‌شناسند. اما آنچه که مایۀ نگرانی است، این است که این مهاجران دیجیتال عموما در صدد به رسمیت شناختن و پذیرفتن تغییرات شگرف به‌عمل‌آمده در نسل بومیان دیجیتال از حیث فناورانه‌شدن آن‌ها نیستند، آن‌ها را انکار می کنند، و اقتضائات آن‌ها را درک نمی‌کنند. این نفی و انکار را می‌توان در گفت‌وگو با بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت، معلمان، اساتید و دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت کشور به‌وضوح مشاهده کرد؛ حال‌آن‌که دوای این درد، نه در نفی این واقعیت است و نه در تسلیم‌شدن بی‌چون و چرای به آن.
چارۀ کار، آن‌چنان که مورد قبول بزرگان علم تعلیم و تربیت در جهان است، مواجهه فعال با این پدیده و سعی در استفاده از ظرفیت‌ها و دوری جستن از آسیب‌های آن است.
بررسی آمار و اطلاعات موجود در مورد میزان گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزشوپرورش کشورهای جهان نشان می‌دهد، علی‌رغم این‌که در بسیاری از کشورها، توسعه‌یافته و در حال توسعه، برای تجهیز مدارس با امکانات و ابزارهای فناوری و استفاده از آموزش مجازی در آموزش و پرورش، برنامه‌های مدونی تدوین شده است، به‌کارگیری آموزش‌های مجازی در سطح آموزشوپرورش ایران هنوز به شکلی ساخت‌یافته و ملی شروع نشده است؛ ازاین‌رو، می‌توان به بنای یک ساختمان محکم‌تر و اصولی‌تر در آموزشوپرورش مجازی ایران امیدوار بود.
اما باید توجه داشت که بنای این ساختمان به شکلی محکم‌تر و اصولی‌تر، نیازمند مطالعه و تدوین یک چشم‌انداز ملی است؛ زیرا، تدوین چشم‌انداز و طراحی افق‌های روشن برای رشد و تعالی، نخستین و پایه‌ای‌ترین گام در جهت تدوین معماری مطلوب هر سازمان و نهاد است؛ ازاین‌رو، پژوهش حاضر بنا دارد تا به‌عنوان اولین خشت این بنا به مطالعه و تدوین چشم‌انداز آموزش مجازی در آموزشوپرورش ایران بپردازد.
بدین منظور و در راستای پاسخگویی به سؤالات پژوهش، در گام اول، مروری بر تحقیقات پیشین انجام شده برای شناسایی اولیۀ تعاریف، چشم‌اندازها، توانمندسازها، موانع و راهبردهای به‌کارگیری آموزش مجازی در آموزشوپرورش صورت گرفت. در گام دوم، به منظور شناسایی تعاریف، چشم‌اندازها، توانمندسازها، موانع و راهبردهای بومی، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته روایتی با تعدادی (۱۲ نفر) از متخصصان آموزش مجازی انجام گرفت. در گام بعدی و به‌منظور غربال‌گری فهرست اولیه موانع به‌کارگیری آموزش مجازی، پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته طراحی و به‌صورت آنلاین در اختیار افرادی قرار گرفت که در زمینۀ آموزش مجازی تجربیاتی از قبیل تحقیق، تدریس و فعالیت داشتند، که تعداد ۷۴ نفر از آنان، پرسشنامه مذکور را تکمیل کرده بودند.
در گام چهارم و به‌منظور شناسایی مهمترین اهداف، موانع و توانمندسازهای به‌کارگیری آموزش مجازی توسط خبرگان و متخصصان برخوردار از تجربه و شایستگی لازم در زمینۀ آموزش‌های مجازی، از روش مدیریت تعاملی استفاده شد.
در گام آخر و برای شناسایی روابط تعاملی و اولویت اهداف، موانع و توانمندسازها از نرم‌افزار الگوسازی ساختاری تفسیری استفاده شد؛ بر اساس یافته‌های نهایی پژوهش، بااهمیت‌ترین اهداف به‌کارگیری آموزش مجازی عبارتند از: تعمیق یادگیری دانش‌آموزان، تسهیم دانش و اطلاعات، بهبود روش تدریس معلمان، توسعۀ برنامه‌های تربیتی در فضای مجازی، توانمندسازی عمومی دانش‌آموزان، ارتقای دانش‌آموزمحوری، یادگیری مستمر داخل و خارج از کلاس، افزایش دسترسی به آموزش و پرورش و عدالت آموزشی، تولید محتوای مناسب در فضای مجازی و توسعۀ آموزش خانواده‌های دانش‌آموزان.
بر اساس یافته‌های نهایی پژوهش، همچنین با اهمیت‌ترین موانع به‌کارگیری آموزش مجازی در آموزشوپرورش شناسایی شدند: فقدان درک صحیح از آموزش مجازی، فقدان استانداردهای پداگوژیکی، شکاف نسلی دیجیتال بین معلمان و دانش‌آموزان، مقاومت در برابر تغییر، یادگیری رقابتی، فقدان محتوای درسی الکترونیکی استاندارد، فقدان سیستم مدیریت یادگیری فراگیر، صرف زمان ناکافی در فرایند یاددهی‌ویادگیری و عدم رعایت حق مالکیت معنوی، مهمترین این موانع هستند.
در این پژوهش، همچنین، بااهمیت‌ترین توانمندسازهای به‌کارگیری آموزش مجازی در آموزشوپرورش شناسایی شدند. مهمترین توانمندسازها عبارتند از: استانداردسازی آموزشوپرورش مجازی، تمایل دانش‌آموزان به فضای مجازی، توسعۀ محتواهای درسی آنلاین، جذابیت فناوری‌های آموزشی و آموزش مجازی، فرهنگ‌سازی استفاده از فناوری و فضای مجازی، توسعۀ آگاهی در زمینۀ نقش فناوری در یادگیری، توانمندسازی معلمان، تقویت نظارت ستادی و صفی، نظام ارزشیابی درست برای دانش‌آموزان و نظام جبران خدمت متناسب برای معلمان. کاربردهای نظری و عملی یافته‌های تحقیق، در متن گزارش مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
در پایان این پژوهش نیز پیشنهادهای مطالعاتی و الزامات اجرایی برای دستگاه‌های مختلف از قبیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت آموزشوپرورش، وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت اطلاعات و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ارائه شده است که بهینه‌سازی شاخص‌های ارزیابی عملکرد معلمان به‌منظور تشویق آن‌ها به استفاده از فناوری در فرایند تدریس از جمله الزامات اجرایی پیشنهادی این پژوهش برای وزارت آموزشوپرورش است.
گزارش نهایی پژوهش را می‌توانید در پوشۀ پیوست با نام چشم‌انداز آموزش مجازی در آموزشوپرورش جمهوری اسلامی ایران بخوانید.
ارسال نظر