مشق شب، بودن یا نبودن؟

در مورد یافته های پژوهشی که " دانش آموزان هر چه بیشتر مطالعه کنند ، بیشتر یاد  خواهند گرفت " بیش از 130 پژوهش معتبر انجام شده است . یافته های پژوهشی ذیل ، بین تمام پژوهش های آموزشی که تا کنون  به عمل آمده اند ، منسجم ترین یافته به شمار می آید. امّا باید بدانیم ، فقط تمرین کافی نیست ، بلکه فعّالیّت های یادگیری باید هدف های آموزشی را منعکس کند. زیرا اگر بخواهیم اثربخشی تکلیف شب را بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بیشتر کنیم ، باید بین اهداف ، محتوای آموزش  و فعالیت های یاد گیری ( مانند تکلیف شب) از یک سو ، و از سوی دیگر ارزشیابی از محتوا ،هم سویی وجود داشته باشد.

تکلیف شب مانند یک صندلی سه پایه است . یعنی لازم است ، معلّمی آن را تعیین و باز خورد لازم را فراهم کند، والدینی بر انجام آن نظارت داشته باشند و دانش آموزی آن را انجام دهد. اگر هر یک از این پایه ها سست باشد ، صندلی واژگون خواهد شد. بنابر این ، برای اثر بخش بودن تکلیف شب بر یادگیری  و پیشرفت تحصیلی دانش آموز ، تکلیف شب باید:

*  به طور مستقیم به فعالیّت های یادگیری درون کلاس درس مرتبط باشد.

*  بیشتر برای مسلّط شدن بر مطالب پیشین درسی به کار رود تا برای معرّفی مطالب درسی جدید

*  مورد ارزشیابی قرار گیرد و نتایج آن در  ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموز  دخالت داده شود و به وسیله ی معلّم بررسی و به دانش آموز باز خورد لازم داده شود.

انجام و ارائه ی تکلیف شب مطابق با رهنمودهای فوق ، علاوه بر تاثیر مثبت بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ، فایده هایی را هم به همراه دارد:

*  به عادت مطالعه ی دانش آموزان در منزل شکل می دهد.

* دانش آموز را برای یادگیری مستقل و انفرادی آماده می کند.

* واسطه ی تعامل بین دانش آموز و اعضای خانواده اش می شود.

* والدین  را با فعّالیّت های یادگیری در کلاس آشنا می سازد.

* آموزش رسمی را از چار دیواری کلاس درس خارج می کند.

* فرصت اندیشه و تفکّر در باره ی آنچه را که در کلاس درس به دانش آموز ارائه شده است ، فراهم می کند.

* به معلّم فرصت بیشتری می دهد تا بر پیشرفت تحصیلی و فعّالیّت های یادگیری دانش آموز نظارت داشته باشد.

* تکلیف شب یکی از ابزارهای ارزشیابی مستمر در فرایند آموزشی است

* ارزشیابی مستمر یا سازنده بخشی از فرآیند آموزش تلقی می شود به این معنا که ارزشیابی در جریان آموزش جاری است و معلم به طور مرتب با آن درگیر است.

* آن چه که ارزشیابی را پویا و سازنده می کند نحوه ی استفاده از نتایج آن است.

* معلم از تکلیف شب فراگیران ، نحوه ی انجام آن و میزان به کارگیری مهارت فراگیران از نقاط ضعف و قوت آنها اطلاع می یابد و می تواند رهنمودهای لازم را برای آن کاستیها و تقویت نکات مثبت ارائه نماید.

* در فرآیند آموزش داوری ارزشی معلم زمانی کامل می شود که قادر باشد تحلیلی درست از روند پیشرفت فراگیران داشته باشد و او را در گامهای بعدی یاری نماید.

* بنابر این ، تکلیف شب در صورتی که معلّمان به درستی از آن استفاده کنند، می توانند در امر یاد گیری دانش آموزان مفید باشد و بر عملکرد تحصیلی آنان تاثیر مثبت بگذارد و از افت کمی و کیفی شان بکاهد .

منبع:ماهنامه ی تکنولوژی آموزشی(  این مقاله بر گرفته از کتابچه هایی است که سه نفر از کارشناسان مشهور یونسکو ، در زمینه ی به کاربستن یافته های پژوهشی در باره ی تکلیف شب وتاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نوشته اند.)

مشق شب، بودن یا نبودن؟

مخالفان مشق شب بر این باورند که تکلیف خانه سبب خستگی و دلزدگی کودکان از درس خواندن می شود و دانش آموزان را از فعالیت های جذاب دیگر که مهارت های مهم زندگی را به آن ها آموزش می دهد باز می دارد و آن ها را یک بعدی بارمی آورد.
به باور این مخالفان، والدین بیش از حد نیاز درگیر آموزش کودکان می‌شوند و با فشار آوردن به کودکان و استفاده از روش های آموزشی متفاوت از آن چه که از سوی آموزگار استفاده می شود، سبب سردرگمی کودکان می شوند.
اما موافقان مشق شب بر این باورند که تکلیف شب در موفقیت تحصیلی دانش آموزان تاثیر مثبت دارد و عادت های مطالعه و مهارت های تمرین کردن را از راه تکرار در دانش آموزان پرورش می دهد و سبب می شود که دانش آموزان بفهمند که یادگیری می تواند همانند مدرسه در خانه هم رخ دهد. مسئولیت پذیری آن ها را افزایش می دهد و کمک می کند که به "یادگیرنده های مستقل" تبدیل شوند. افزون بر این به والدین هم این امکان را می دهد که از مراحل آموزش کودک خود و آن چه در مدرسه رخ می دهد آگاه شوند. اگر این امیتازهای را در مورد تکلیف شب بپذیریم، پرسش این است: چه میزان تکلیف خانه برای رسیدن به اهداف اشاره شده در بالا بهترین است و چه نوع تکلیفی؟  و چه میزان مداخله و مشارکت والدین در انجام تکالیف این پیامدها را خواهد داشت؟
آیا شما از موافقان مشق شب هستید یا مخالفان آن؟ چرا؟ اگر موافقید چه مقدار و چه نوع تکلیفی را مناسب می دانید؟ به نظر شما مداخله و مشارکت پدر و مادر در انجام تکالیف خانه چگونه باید باشد؟