نشست برنامه‌ی ویژه‌ی مدرسه «بوم» صبح امروز چهارشنبه 8 دی ماه با حضور معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در ابتدای جلسه دکتر علی محبی، معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، درباره‌ی طرح «بوم» توضیح داد و گفت: طرح بوم به‌عنوان یکی از طرح‌های عملیاتی کردن راهکار پنج - پنج سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. این طرح در راستای رفع یکی از اشکالات اساسی در نحوه‌ی برنامه‌ریزی درسی و تعلیم و تربیت عمومی مورد توجه قرار گرفت زیرا بحث تمرکز برنامه‌ی درسی، بارها توسط صاحب‌نظران عرصه‌ی برنامه‌ریزی درسی مورد نقد قرار گرفته است. لذا لازم است که برای محتوا و شکل اجرای برنامه‌های درسی، درون این طرح برنامه‌ریزی کنیم.
معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: بنا بر صحبت‌های جلسه‌ی قبل، مصوب شد که با تمرکز بر راهکار پنج - پنج یک الگوی عملیاتی طراحی کنیم تا به مرحله‌ی اجرایی برسیم لذا برای دستیابی به الگوی مورد نظر، لازم است که ابتدا خود راهکار فهم و تبیین شود تا در ادامه بتوانیم درباره‌ی چالش‌های اجرایی شدن طرح به بحث و بررسی بپردازیم و متناسب با آن راهکارهای لازم را تدوین کنیم.
تمرکز بر نحوه‌ی اجرای طرح «بوم» ضروری است
دکتر محبی بر لزوم تمرکز بر برنامه‌ی کوتاه‌مدت و بلندمدت تأکید کرد و گفت: ضروری است که ما برای سال جاری و کاری که در دست انجام است، در کنار برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت، برنامه‌ریزی کنیم. با توجه به اینکه امروز راهنماهای برنامه‌های درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری در دست انجام است و در این راهنماها زمان اختصاصی به حوزه‌ها و دروس مشخص می‌شود، لازم است که در این بخش، عمیق‌تر به این مسئله بپردازیم و سهم اختصاصی برای راهکار 5-5 در این نقطه مشخص کنیم.
در ادامه دکتر عظیم محبی، مشاور رئیس سازمان به طرح مساله پرداخت و گفت: نکته اصلی این است که زمانی در راستای دنبال کردن این شیوه نامه توسط معلمان مشخص نشده است البته این امر در مقطع ابتدایی تا حدودی قابل حل است اما در متوسطه اول، دوم و بخش کاردانش و فنی حرفه‌ای، به دلیل تنوع دروس و معلمان، مشکل اساسی وجود دارد.
او افزود: لازم است که برای آینده و تکمیل راهکار پنج- پنج یک نگاه مشخص را دنبال کنیم لذا پیشنهاد من این است که در راستای اجرای برنامه‌ی درسی تمام تجویزی و نیمه تجویزی، وارد عمل شویم و کار در ادامه‌ی همین دروس سازمان دنبال شود.
افشار بهمنی، مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های درسی فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش نیز گفت: به نظر من، برای تحقق هدف عملیاتی پنج- پنج و به اقتضای آن، که بر بستر کاهش تمرکز قرار دارد، لازم است از ابعاد مختلفی وارد عمل شویم تا هم ابعاد برنامه‌ی درسی و هم اجرای آن مورد توجه قرار دهیم.
او ادامه داد: در این راستا اگر بخواهیم در بخش فنی‌وحرفه‌ای، مبحث کاهش تمرکز را دنبال کنیم می‌توانیم طراحی، تدوین و تبیین عنصر محتوا را، به‌صورت ویژه در یک برنامه‌ی کلان مانند الگوی برنامه‌ریزی منطقه‌‌ای دنبال کنیم. در ادامه نیز اگر بخواهیم در سطح دیگری به طرح وارد شویم می‌توانیم طراحی را در سطح کلان سازمان پیش‌بینی کنیم و تدوین را به مناطق و استان‌ها واگذار کنیم که بدیهی است، نحوه‌ی ورود و اقتضائات دیگری را شامل می‌شود.
مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های درسی فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش تصریح کرد: در سطح دیگر نیز، سازمان می‌تواند به طراحی کلان و تدوین برنامه‌های درسی بپردازد اما در راستای کاهش تمرکز، توجه به حوزه‌ی بوم شامل مشاغل بومی، حرفه‌ها و آداب و رسوم را در عنصر برنامه‌ی درسی در اختیار استان‌ها قرار دهیم. بدیهی است که هر کدام از این سه سطح، اقتضائات و برنامه‌ریزی‌های خاص خود را می‌طلبد لذا برای عملیاتی کردن هر کدام از این بخش‌ها سایر زیر نظام‌ها نیز، نیازمند بسترهای خاصی هستند که باید آنها را مورد توجه قرار دهیم بنابراین لازم است که ابتدا نوع برخورد خود را مشخص کنیم.
در ادامه دکتر علی محبی معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی خواستار خوانش دقیق راهکار پنج- پنج برای دستور کار مشخص شد و گفت: در عین اینکه طرح شفاف است اما چند نکته نیز در آن وجود دارد که نیاز به روشن شدن و تبیین دارد. در راهکار پنج ـ پنج اختصاص حداقل 10 درصد و حداکثر 20 درصد به بخش بوم و در راستای معرفی هنرها، جغرافیا، نیازها، آیین و رسوم، شرایط اقلیمی و جغرافیایی استان‌ها به‌ویژه مناطق روستایی و عشایری با رعایت استانداردهای کیفیت و تقویت هویت ایرانی- اسلامی، آن هم در چارچوب ایجاد کارآمدی و تقویت هویت ملی، مورد تأکید قرار گرفته است.
او افزود: حداقل و حداکثر میزانی که باید به این بخش اختصاص داده شود موضوعی شفاف است اما این نکته که میزان تعیین شده دقیقاً چگونه باید انجام شود، موضوع مورد نظر است که نیاز به تبیین و روشن شدن دارد.
تأکید بر بررسی ابعاد مختلف طرح «بوم» و رفع اشکالات موجود
دکتر حمید یزدانی سرپرست حوزه‌ی تربیت و یادگیری کار و فناوری نیز در ادامه توجه به ابعاد مختلف طرح «بوم» را ضروری خواند و بیان کرد: در این راستا لازم است که نسبت برنامه‌ی «بوم» با برنامه‌های سایر حوزه‌ها مشخص شود و اندکی جدی به مسئله نگاه کنیم.
دکتر یاسین شکرانی کارشناس گروه قرآن و معارف نیز در ادامه‌ی جلسه به بررسی‌های انجام شده اشاره و بیان کرد: از شروع جلسات این بخش، ما پرسشنامه‌ای کلی برای تبادل نظر با معلمان طراحی کردیم تا بتوانیم یک نظرسنجی، درباره‌ی طرح «بوم» داشته باشیم البته، بدیهی است که این کار یک پژوهش ریشه‌ای نیست و بیشتر در راستای شناخت سریع انجام شده است.
او افزود: نزدیک به 389 نفر از استان‌های مختلف نظیر اصفهان، خراسان رضوی، کرمان و ... در این طرح، شرکت کردند. در بخش عمده‌ای از این نظرسنجی‌ها ما متوجه شدیم که 44 درصد از دبیران عملاً از طرح بوم و حتی تعریف آن مطلع نیستند، لذا به‌نظر می‌رسد که باید درباره‌ی اجرای این طرح و اساساً نوع عملکرد در این بخش بیشتر فکر کنیم.
سعید خدائیان کارشناس علوم انسانی نیز گفت: متأسفانه گاهی به نام تربیت، اقدامات ضد تربیت انجام می‌شود لذا ما باید در روند دقیق برنامه‌ریزی و طراحی درسی دقت کنیم.
او ادامه داد: در این راستا ما متوجه شدیم که برخی از معلمان و کسانی که باید عملا طرح را اجرا کنند، درک درستی از آن ندارند و تلقی‌های متعددی از آن وجود دارد.
دکتر مهدی ایزدی کارشناس ریاضی، نیز خاطرنشان کرد: متأسفانه یکی از چالش‌های اصلی برنامه‌های تعلیم و تربیت، فاصله‌ی بین برنامه و کسانی است که برنامه را اجرا می‌کنند، لذا در بسیاری از مواقع اهداف به‌دست آمده با آنچه که مد نظر بوده، تعارض دارند. در این راستا، به‌نظر می‌رسد عدم توجه به واقعیت‌های موجود، یکی از مهم‌ترین دلایل این امر است.
او افزود: بحث اصلی این است که هنوز الزامات اجرایی این طرح به شکل درست مشخص نشده است لذا باید بر این امر تأکید داشته باشیم.
دکتر عظیم محبی نیز در ادامه توضیح داد: در شیوه‌نامه، ما بیشتر روی دوره‌ی دوم ابتدایی و متوسطه‌ی اول کار کردیم، لذا طبیعی است که هنوز استان‌ها و بخش‌های مختلف با این بخش آشنا نباشند. نکته‌ی دیگر این است که برای ارزشیابی کار، نیاز است راهکارها را با شیوه‌نامه و نحوه‌ی اجرا، مورد توجه قرار دهیم.
دکتر علی محبی نیز در ادامه بر رفع اشکالات اجرایی طرح «بوم» تأکید کرد و گفت: بدیهی است که توجه به آسیب‌ها بسیار مهم است لذا ما باید این ایرادات را در پروسه‌ی بحث و گفتگو رفع کنیم.
او خاطرنشان کرد: در این مسیر، یکی از مهم‌ترین بحث‌هایی که باید بر آن تمرکز کنیم این است که در آن میزان مشخص شده چه کسی باید وارد عمل شود و آیا باید پروسه مستقیماً به مدارس واگذار شود یا نیاز به تداخل سازمان دارد؟ به‌نظر می‌رسد که برای واگذاری اجرای این طرح به مدرسه، نیازمند یک بستر هستیم. البته من معتقدم که این بخش را باید با مشارکت مناطق اجرا کنیم.
ارائه‌ی طرح غنی‌سازی مدارس فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش با تأکید بر برنامه‌ی ویژه‌ی «بوم»
محسن کیالاشکی رئیس گروه علوم پایه و فناوری نیز درباره‌ی طرح غنی‌سازی مدارس با تأکید بر برنامه‌ی ویژه‌ی «بوم» توضیح داد و گفت: در این کار سه رویکرد کلی مد نظر قرار گرفته است که یکی از آنها به شکل ایده‌آل و آرمان‌گرا است. در این راستا طرح بوم نباید یک راهکار حداقل مد نظر قرار گیرد.
او در ادامه به توضیح ابعاد مختلف این طرح پرداخت و افزود: تلاش ما این بود که نقاط مثبت طرح بوم را به هنرستان‌ها نیز تعمیم داده شود، لذا در بدو امر ما به اهداف برنامه‌ی «بوم» در راستای کاهش تمرکز، توجه کردیم.
کیا ادامه داد: ما در بخشی از این طرح به تحلیل محتوا پرداختیم تا عملاً آنچه که موجود است را بررسی کنیم. در این راستا برنامه‌ی درسی قصد شده و اجرا شده مورد بررسی قرار گرفت و آنچه که متعلق به بخش کسب شده است، نیاز به زمان در مسیر اجرای کار دارد.
او درباره‌ی جزئیات طرح مورد نظر توضیحات کاملی ارائه کرد و حاضران به نقد و بررسی آن پرداختند.
محسن وحدانی کارشناس گروه تربیت بدنی و پرورشی و آداب و مهارت‌های زندگی نیز در این بخش از جلسه گفت: لازم است که نمایندگان بخش‌های مختلف در این کارگروه حضور داشته باشند ضمن اینکه باید یک طرح امکان‌سنجی نیز در استان‌ها داشته باشیم و این کار را در قالب یک طرح پژوهشی در کارگروه مطرح کنیم تا بتوانیم به تدوین یک آیین‌نامه‌ی قابل اجرا دست پیدا کنیم.
دکتر شکرانی با اشاره به هدف عملیاتی پنجم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر لزوم توجه به تفاوت‌های قومیتی تأکید کرد و گفت: توجه به تفاوت‌های قومیتی و مسائل اقلیمی و بومی، می‌تواند نقش مهمی در پیوند عاطفی دروس با دانش‌آموزان ایفا کند.
او افزود: در این راستا، لازم است که بحث‌های جنسیتی را نیز لحاظ کنیم، لذا با این نگاه شاید نیاز باشد که معارف دختران و پسران با یکدیگر متفاوت باشد. با توجه به این مباحث من فکر می‌کنم که اجرای طرح بوم، می‌تواند مفید واقع شود.
سپس فریبا کیا در ادامه‌ی جلسه گفت: یکی از مشکلات اصلی، بحث مدیریت دانش است زیرا در اغلب سندهای تدوین شده، فرد و کارشناس مربوطه مشخص نیست، بنابراین شاید لازم باشد که ما در آینده این امر را مد نظر قرار دهیم زیرا این امر باعث ایجاد مشکلات متعدد در راستای توسعه‌ی طرح یا حتی نقد آن می‌شود.
او افزود: معرفی کارشناس مربوطه می‌تواند به فهم طرح و حتی اصلاح مشکلات کمک شایانی کند، بنابراین امیدوارم که در آینده این امر مورد توجه قرار گیرد و بر روی آن تمرکز شود.
کیا تصریح کرد: امیدوارم که در بخش نهایی طرح بوم و حتی سند پنج - پنج، وظایف و مأموریت‌هایی نیز برای دفاتر پشتیبان مشخص شود تا در برنامه‌های سال آتی بتوانیم کار را در بخش‌های دیگر، به‌خصوص در مجلات و شبکه‌ی ملی رشد، دنبال کنیم.
ضرورت تدوین سند انتظارات در برنامه‌ی ویژه‌ی «بوم» احساس می‌شود
دکتر علی محبی در بخش پایانی جلسه به جمع‌بندی مباحث مطرح شده پرداخت و بیان کرد: نقدها و بحث‌های مطرح شده بسیار خوب و راهگشا بود، لذا باید این گفتمان‌ها را ارتقا دهیم. صحبت‌های مطرح شده، نشان داد که در خصوص اجرایی کردن راهکار پنج - پنج برداشت‌ها و دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد، لذا ما باید به عوامل مؤثر و مداخله‌گر زیادی که در مسیر اجرایی کردن این راهکار وجود دارد توجه کنیم و به شناسایی این مباحث بپردازیم تا نقش آنها کاملاً مشخص شود.
او ادامه داد: نکته‌ی دیگر، مشکلات و محدودیت‌هایی است که باید شناسایی شود البته در این روند باید توجه کنیم که اجرایی کردن این راهکار در مقطع ابتدایی، متوسطه‌ی نظری و فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش متفاوت خواهد بود و یک نسخه‌ی واحد برای تمام بخش‌ها کارساز نخواهد بود.
معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد که در اجرای این طرح، اگر گفتمان‌سازی، اشاعه‌ی دقیق و توانمندسازی مدیران، معلمان و حتی خانواده‌ها دیده نشود، کار به نتیجه نخواهد رسید، لذادر این راستا ما باید یک کار مبنایی قوی و دقیق را دنبال کنیم و دو اقدام را در اسرع وقت انجام دهیم.
یکی اینکه راهنماهای برنامه‌های درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری که هم اکنون در دست تدوین است، باید برای پیشبرد طرح «بوم» بر آن تمرکز داشته باشیم و در سندهای راهنمای موضوع درج شود.
دوم اینکه کار اجرایی این طرح، نیازمند یک الگوی عملیاتی جامع و کامل است تا همه‌ی موارد در آن دیده شود و ابعاد و مؤلفه‌ها مورد توجه قرار گیرد، لذا برای اجرای این دو اقدام، ما نیاز داریم که در جلسه‌ی بعد بر روی محورهای مختلفی فکر کنیم و خروجی این مباحث را در جلسه‌ی بعد به نقد و اشتراک بگذاریم تا در نهایت به سند انتظارات، برای دو گام اجرایی دست پیدا کنیم.
معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به طرح سؤالات اساسی پرداخت و گفت: نکاتی که باید بر روی آن کار کنیم عبارتند از: اینکه اساساً تعریف شفاف و روشن اجرای راهکار پنج - پنج شامل چه اجزایی است؟ البته در این مسیر باید سایر بندهای سند تحول بنیادین و برنامه‌ی درسی ملی و حتی مبانی نظری را نیز مد نظر داشته باشیم.
محبی افزود: باید به این سؤالات پاسخ دهیم که ملاحظات اساسی که برای اجرای این راهکار باید به آن بپردازیم چیست؟ چالش‌ها و محدودیت‌هایی که برای اجرایی کردن این طرح با آن مواجه هستیم، کدامند؟ و سطوح اجرایی این راهکار چیست؟ آیا می‌خواهیم طراحی و تدوین را به مدرسه واگذار کنیم یا با مشارکت بخش اجرا شرایط برنامه‌ریزی و تولید محتوای متناسب با منطقه، محله و مدرسه را در برنامه‌ی درسی مهیا کنیم؟ عوامل و عناصر مؤثر بر اجرای راهکار 5-5 و طرح بوم کدامند و چه نقشی دارند؟
در بخش پایانی جلسه، حاضران توافق کردند که درباره‌ی مباحث مطرح شده به بررسی بپردازند و خروجی به‌دست آمده در جلسه‌ی آینده مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
انتهای پیام
ارسال نظر