جلسه‌ی نشریات علمی پژوهشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با حضور ریاست سازمان و تعدادی از مسئولان نشریات و صاحب‌نظران عصر امروز یکشنبه 12 دی ماه برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در ابتدای جلسه، دکتر حسن ملکی درباره‌ی دلایل تشکیل این جلسه گفت: همان‌طور که مستحضر هستید، کارها در سازمان پژوهش دارای گستردگی و وسعت بسیار بالایی است به همین خاطر نیز تا امروز امکان حضور در کنار شما اساتید برای من فراهم نشد، لذا بیشتر از طریق همکاران و دوستان از مسائل این بخش مطلع بودم؛ خدا را شاکرم که امروز این توفیق نصیب ما شد و توانستیم در خدمت همکاران این بخش باشیم.
بُعد علمی نشریات پژوهشی سازمان در اولویت قرار دارد
او بر اهمیت ابعاد علمی سازمان پژوهش تأکید کرد و افزود: سازمان پژوهش یک بخش علمی است و در آموزش و پرورش و همچنین بسیاری از موارد مرجعیت علمی دارد. البته همان‌طور که می‌دانید، با توجه به سیاست کشور در برخی از مقاطع این موقعیت علمی سازمان بیشتر مورد توجه قرار گرفته و در برخی مقاطع جایگاه آن کمتر دیده شده است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: با توجه به ماهیت علمی سازمان، حضور اعضای هیئت علمی در این سازمان پررنگ است، لذا ما تعداد قابل توجهی از اساتید را در بدنه‌ی سازمان داریم. پژوهشگاه نیز جزئی از سازمان است که بر جنبه‌ی علمی سازمان می‌افزاید و اعضای علمی در آن فعال هستند. در این راستا چاپ نشریات علمی که در بین سایر نشریات کشور دارای موقعیت قابل توجهی هستند نیز بر این وجه می‌افزاید.
دکتر ملکی خاطرنشان کرد: بدیهی است که تفکر علمی که در سازمان وجود دارد و باید وجود داشته باشد بر این وجهه‌ی علمی سازمان می‌افزاید زیرا بدون تفکر علمی، عملاً کار در این سازمان ممکن نیست. نکته‌ی دیگر، مربوط به تولیدات علمی است که در کتاب‌های درسی بروز و ظهور می‌یابد زیرا در دنیا مسئله‌ی کتاب درسی یک عرصه‌ی علمی خاص و آکادمیک را شامل می‌شود، لذا اگر مجموعه‌ی این موارد را مد نظر قرار دهیم متوجه می‌شویم که سازمان هم از ظرفیت علمی بالایی برخوردار است، لذا فعالیت‌هایی که در درون آن انجام می‌شود با اصول و روش‌های علمی انجام می‌گیرد.
تأکید بر ارتقای نشریات علمی سازمان
او بر لزوم توجه به ارتقای مجلات علمی تأکید کرد و گفت: تلاش ما این است که از طریق همکاران سازمان، مأموریت‌های علمی را به‌درستی انجام دهیم. لذا در این جلسه سعی داریم که بر روی نشریات علمی- پژوهشی نظیر: خانواده و پژوهش، فصلنامه‌ی تعلیم و تربیت، کودکان استثنایی، مجله‌ی نوآوری‌های آموزشی و مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی متمرکز شویم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی از رشد مجلات پژوهشی ابراز خرسندی کرد و افزود: خوشبختانه با اقداماتی که انجام شده و تلاش‌هایی که سردبیران و اعضای شورای علمی هر نشریه انجام داده‌اند، امروز این نشریات از رتبه‌ی C به B ارتقا پیدا کرده‌اند و مجله‌ی نوآوری‌های آموزشی توانسته از رتبه‌ی B به سمت A حرکت کند و ان‌شاءالله به زودی این رتبه را به‌دست خواهد آورد. بر همین مبنا ما باید به کمک استادان عزیز تلاش کنیم که رتبه‌ی علمی مجلات پژوهشی سازمان را بالاتر ببریم تا بتوانیم به سمت رتبه‌ی یک حرکت کنیم. البته بدیهی است که این امر استلزامات و مواردی را نیاز دارد و ما باید در این مسیر متناسب با قواعد علمی حرکت کنیم تا این توفیقات میسر شود. بر همین مبنا اگر بخواهیم به این موقعیت دست پیدا کنیم، لازم است درباره‌ی کارهایی که باید انجام شود، به بحث و تبادل نظر بپردازیم تا بدانیم که چه اقدامات انفرادی و چه کارهای مشترکی برای دستیابی به اهداف ما ضروری است.
دکتر ملکی بر اهمیت تبادل نظر و ارائه‌ی پیشنهادات تأکید کرد و گفت: به‌طور کلی مایل هستم که با استادان گرامی، با توجه به تجارب و توانایی‌های علمی که دارند به بحث و گفتگو در این باره بپردازیم تا بدانیم که چه دیدگاه و پیشنهاداتی در این راستا قابل طرح و بررسی است. تلاش ما این است که از جمع‌بندی مباحث به‌دست آمده بتوانیم به یک مجموعه راهکار دست پیدا کنیم و به استناد آنها بتوانیم همراه اساتید به افزایش کیفیت و غنابخشی نشریات علمی، کمک کنیم.
امکان استفاده از پتانسیل مجلات پژوهشی برای بحث‌های علمی سازمان فراهم است
خانم دکتر مولایی‌نژاد نیز در ادامه‌ی جلسه از اقدامات انجام شده در راستای ارتقای نشریات سازمان خبر داد و بیان کرد: طی جلساتی که ما با مدیران داخلی مجلات داشتیم، اقداماتی در راستای افزایش جایگاه مجله از ابتدای سال جاری انجام شده است. با توجه به اینکه هر دو سال یکبار، بررسی جایگاه مجلات از سوی وزارت علوم و با توجه به شاخص‌های ارائه شده از سوی این وزارتخانه انجام می‌شود، اقدامات متعددی چون گرافیک، تعداد اعضای علمی و ... مورد توجه قرار گرفت و انجام شد.
او افزود: در این راستا، ارتباط با انجمن‌های علمی و حضور اعضای هیأت علمی بین‌المللی، از جمله مواردی بود که در تحریریه‌های این مجلات مورد توجه قرار گرفت البته هر کدام از این مباحث، موضوعات مدیریتی را به‌دنبال دارد، لذا نیازمند کمک‌هایی از سوی سردبیران و بخش‌های مختلف هستیم.
مولایی‌نژاد ادامه داد: در این دوره ما تلاش کردیم که تمام مجلات را به شیوه‌ی یکسان از نظر بحث‌های ویرایشی، حرفه‌ای بودن اعضای تحریریه، گرافیک مجله و ... دنبال کنیم، لذا تمام این بخش‌ها دچار تغییر شد. البته قابل ذکر است که با اهتمام رئیس سازمان پژوهش و سایر مدیران ما توانستیم کارها و تغییرات اجرایی را به‌خوبی انجام دهیم و هیچ مشکلی در این بخش‌ها وجود ندارد.
او افزود: سالیانه بین 200 تا 450 عنوان مقاله به مجلات ما ارسال می‌شود، لذا ما سعی کردیم که زمان پاسخگویی را کوتاه کنیم تا مقالات مدت زمان طولانی در مسیر انتظار باقی نمانند. حذف چاپ کاغذی برخی از نشریات یکی دیگر از اقداماتی بود که انجام شد، لذا مجلات به‌صورت PDF، برای خوانندگان ارسال می‌شود، لذا می‌توان گفت که با حذف کاغذ یک صرفه‌جویی خوب و درست در این پروسه انجام شده است. البته امیدواریم که از پتانسیل مجلات برای بحث‌های علمی سازمان بیشتر استفاده کنیم و بتوانیم ارتباطی پررنگتر با بخش‌های مختلف سازمان داشته باشیم.
دکتر کیامنش نیز در این بخش گفت: کیفیت مجلات دارای دو بُعد است که یکی از این ابعاد مربوط به هیأت تحریریه و مقالات است. اما بُعد دیگر مربوط به معیارهای ارزشی و ارزشمندی است که به سازمان و زیرمجموعه‌های آن مرتبط است. در این راستا نکاتی چون الزام عضویت در یک انجمن یا هیأت علمی بین‌المللی در رده‌ی ارزشمندی‌های می‌گنجد که باید به‌صورت سیستمی و مدیریتی رفع شود.
او افزود: در بُعد دوم، کیفیت مقالات موضوع دیگری است که باید به آن توجه کرد و این امر به مجموعه‌ای که در حال آماده‌سازی نشریه هستند، مربوط است. در این راستا در وهله‌ی اول باید سعی کنیم تمام مقالاتی که به نشریه می‌رسد را مطالعه کنیم تا مقالاتی که به هر دلیلی با مجله‌ی ما سنخیت ندارد، ارجاع دهیم. در این مرحله آثاری که با نشریه‌ی ما همخوانی دارند را می‌توانیم برای داوری ارسال کنیم زیرا در این صورت علاوه بر صرفه‌جویی در وقت نویسندگان و داوران، صرفه‌جویی اقتصادی نیز خواهیم داشت.
سردبیر مجله‌ی کودکان استثنایی تصریح کرد: در واقع رد یا پذیرش یک مقاله در پروسه‌ی زمانی کوتاه به ما و نویسندگان کمک می‌کند که زمان کمتری را صرف کنیم و زودتر نتایج را به‌دست آوریم.
توجه به گروه مخاطبان در مجلات پژوهشی ضروری است
دکتر فرهودی نیز در ادامه‌ی جلسه گفت: کتاب‌های درسی دارای حساسیت بسیار بالایی است که باید به آن توجه ویژه کرد، لذا باید در روند طراحی کتاب‌های درسی از سلیقه شخصی و تمرکز فردی پیشگیری کنیم زیرا این امر باعث صدمه خوردن به بدنه‌ی کار می‌شود، لذا در این راستا هماهنگی در تمامی ارکان وزارتخانه ضروری است.
او افزود: بالا بردن جایگاه مجلات پژوهشی یکی دیگر از موارد بحث برانگیز است زیرا رتبه‌بندی گاهی بر مبناهایی تکیه دارد که همیشه صریح و واضح نیست. در پروسه‌ی پذیرش مقالات ما باید گروه مخاطبان را به‌صورت واضح مشخص کنیم، زیرا یکی از گروه‌های مورد توجه ما، اساتید و دانشجویان هستند. لذا باید از مواردی که غیرمرتبط هستند، به‌صورت کامل پرهیز کنیم.
فرهودی ادامه داد: گروه مربیان و خانواده‌ها نیز از جمله مخاطبان بسیار مهم ما هستند، لذا ما باید بازخورد را از این گروه درخواست کنیم اما متأسفانه این بخش کمتر تحقق پیدا کرده است. بدیهی است که مقاله‌ی خوب، می‌تواند با گروه اصلی مورد توجه ارتباط برقرار کند، اما به‌نظر می‌رسد این‌گونه نیست.
او خاطرنشان کرد: به‌نظر من، در راستای ارتقای این مجلات، ما باید ضریب اثرگذاری را مشخص کنیم. بنابراین باید مشخص کنیم که به میزان چاپ مقالات و اطلاعات منتشر شده، چه میزان اثرگذاری در کار مربیان و ارتباط آنان با دانش‌آموزان رخ داده است. در این راستا لازم است که طی یک دوره‌ی زمانی کار ارزشیابی را مد نظر قرار دهیم و یا اینکه کار را در دو گروه متفاوت مورد بررسی قرار دهیم، که مد نظر ما نیست.
دکتر ملکی در این بخش از جلسه، خواستار طرح نگاهی متفاوت شد و گفت: سؤال اصلی این است که آیا نشریات ما نقشی در غنابخشی به موضوعات درسی دارند؟ یا اینکه تمام تلاش ما صرفاً منوط بودن به معیارهای وزارت علوم است؟ بدیهی است که این معیارها مهم است. اما نکته‌ی اصلی این است که آیا نشریات می‌توانند نسبت به اقدامات سازمان و در راستای افزایش بازخورد این بخش‌ها اقدام کنند یا خیر؟
او ادامه داد: این موضوع را می‌توان درباره‌ی یکایک مجلات پژوهشی سازمان مطرح کرد و به‌دنبال ارتباط این مجلات با اقدامات سازمان بود. به‌عنوان مثال، سؤال این است که نشریه‌ی کودکان استثنایی در قبال این کودکان چه مسئولیتی، بر عهده دارد؟ در واقع موضوع اصلی این است که مجلات ما در رابطه با جامعه‌ی هدف و اقدامات سازمان دارای چه نقش و جایگاهی است؟
خانم دکتر مولایی‌نژاد نیز با توجه به مباحث مطرح شده، گفت: شاید لازم باشد که در برخی از موضوعات به سفارش مقاله بپردازیم تا بتوانیم در فضای علمی بهتری گام برداریم البته این امر نیازمند زیرساخت‌های هزینه‌ای است، اما قطعاً در ارتقای مجلات تأثیرگذار هستند. بدیهی است که برگزاری نشست‌ها و سمینارها در راستای تحلیل مقالات نیز می‌تواند در اشاعه‌ی بیشتر مجلات مؤثر باشد.
دکتر ملکی نیز بیان کرد: مقالات مورد پذیرش، باید دارای یک جهت‌گیری باشند و بتوانند به اقدامات علمی سازمان کمک کنند. بسیاری از نشریات در کشور وجود دارند که از آنها نمی‌توان چنین انتظاری را داشت، لذا به‌نظر می‌رسد که نشریات پژوهشی سازمان، تا حدودی مأموریت‌محور هستند. لذا ما باید این مأموریت را مورد توجه قرار داد و شاید بتوانیم با این دیدگاه حرکت کنیم و در ارزیابی مقالات بتوانیم چنین تلقی و ارزیابی را مد نظر قرار دهیم.
رامین نوظهوری، مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: در تمام دنیا و طی گذر زمان، محتوای نشریات را مورد بررسی قرار می‌دهند، بنابراین شاید لازم باشد که ما نیز پژوهشی در این راستا داشته باشیم زیرا این بررسی روند به ما کمک می‌کند که از نظر پاردایم، روش، محتوا و ... بتوانیم نقاط قوت و ضعف را بررسی کنیم.
او افزود: به‌نظر من، تحلیل محتوا و پژوهش، به ما کمک می‌کند که برای سفارش مقالات هوشمندانه‌تر وارد عمل شویم و موارد مورد نیاز را کاملاً درک کنیم.
دکتر ملکی در بخش پایانی جلسه به جمع‌بندی مباحث مطرح شده پرداخت و گفت: لازم است که مجموعه‌ی راهبردها و راهکارهای این جلسه مدون شود تا از آن برای پیشرفت مجلات استفاده کنیم و جلسات دیگری نیز در این راستا برگزار کنیم.
انتهای پیام
ارسال نظر