رابطه سند بین‌المللی آموزش ۲۰۳۰ و تحول بنیادین آموزش‌ وپرورش

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در سپتامبر 2015 (شهریور 94)، اهداف دستور کار مبانی توسعه پایدار 2030 که 17 هدف اصلی و 169 هدف فرعی دارد جهت اقدام عملی همه کشورها برای تحقق حکومت یک‌پارچه در سازمان ملل ارائه شد. ایران نیز از کشورهای شرکت کننده در این اجلاس بود که متعهد به اجرای این سند شد و پس از آن سند ملی آموزش 2030 جمهوری اسلامی ایران با مدیریت و برنامه‌­ریزی دفتر یونسکو در ایران با تشکیل 30 کارگروه تخصصی تدوین و آماده و در تاریخ 20 آذر 95 رونمایی شد.

رهبران کشورهای عضو سازمان ملل، در سپتامبر 2015 در اجلاس عالی‌رتبه سازمان ملل تعهد کردند؛ دستور کار جهانی توسعۀ پایدار 2030 را در سیاستگذاری‌های کلان خود در سطح ملی از اول ژانویه سال 2016 اجرایی کنند، براین اساس در بخش اهداف آموزشی موضوع آموزش و یادگیری مادام‌العمر باکیفیت، ‌برابر و فراگیر برای همه با محوریت یونسکو تعیین شده که ایران نیز متعهد به اجرای آن است.مؤلفه‌های کلیدی در برنامه آموزش 2030 عبارتند از: برابری و فراگیر بودن، دسترسی برابر، عادلانه و باکیفیت، برابری جنسیتی، کیفیت آموزش و یادگیری مادام العمر.

 در چارچوب عمل 2030 به واژه‌هایی همچون شهروند جهانی و برابری جنسیتی اشاره شده است که این مباحث از سوی برخی صاحب‌نظران و کارشناسان به ویژه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد نقد است و حتی برخی معتقدند که تصویب و اجرای این سند دگرگونی‌های بسیاری را در آموزش کشور ایجاد خواهد کرد که از جمله آن می توان به حذف کلیشه‌های جنسی و ارائه آموزش‌های جنسی به کودکان و حذف برخی مفاهیم قرآنی و ارزشی از کتاب‌های درسی به بهانه ترویج صلح و نبود خشونت اشاره کرد.

آتوسا کلانتر هرمزی عضو هیئت علمی دانشگاه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در رابطه با سند آموزش 2030 اظهار کرد: سند آموزش  2030 در حالت طبیعی و در نگاه کلی مباحث خوبی دارد که می‌تواند به توسعه و پیشرفت  جامعه دانش‌آموزان، معلمان و آموزش‌وپرورش کشور کمک کند اما با نگاهی ژرف و عمیق مشخص می‌شود که دارای ابهامات و تعارضاتی با اسناد بالادستی است.

وی افزود: تمام محتوایی که در سند 2030 آمده است دارای مشکل نیست و مباحث خوب هم در آن زیاد است اما برخی مباحث در سند 2030 آمده که دارای ابهام است. در کشور اسناد بالادستی مانند سند تحول بنیادین و نقشه جامع علمی را داریم، سند تحول بنیادین، سند مبنایی ومحوری نظام تعلیم و تربیت است و مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش نیز می‌گویند خط مشی اصلی این وزارتخانه مطابق با سند تحول بنیادین است.

* سند آموزش 2030 بر تحول بنیادین غلبه دارد

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه مسئولان آموزش‌وپرورش معتقدند سند ملی 2030 ذیل سند تحول بنیادین و مطابق با اهداف آن تدوین شده و اجرا می‌شود، گفت: زمانیکه سند ملی وچارچوب عمل آموزش 2030 را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که سند وچارچوب عمل ملی آموزش 2030 به عنوان  خروجی کار مشابه یک برنامه عمل است که به لحاظ محتوایی و مفهومی  بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش غلبه دارد در چنین شرایطی نمی‌توانیم بگوییم سند آموزش 2030 در راستای سند تحول پیش می‌رود بلکه به نوعی سند تحول را تحت الشعاع قرار داده است.

کلانتر هرمزی ادامه داد: در جای جای چارچوب عمل ملی آموزش 2030 سعی شده تا اعلام شود که این محتوا با توجه به سند تحول بنیادین تهیه شده است اما سند ملی آموزش 2030 بیشتر شبیه برنامه عمل است که خود را به محتوای سند 2030 یونسکو سپرده است

وی مطرح کرد: یکی دیگر از اشکالات مطرح به سند ملی آموزش 2030 این است که مجاری قانونی آن مشخص نیست، زمانی که سند تحول بنیادین تهیه شد در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد اما مجاری قانونی سند 2030 مشخص نیست و صرف تایید در هیئت وزیران نمی‌تواند مشروعیت قانونی به آن بدهد.

* توسعه پایدار و شهروند جهانی در تضاد با سند تحول بنیادین است

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه سند آموزش 2030 در راستای سند تحول بنیادین نیست هر چند که برخی مسئولان می‌گویند همراستا با سند تحول است، افزود: تربیت انسان تراز در چارچوب ارزش‌های جمهوری اسلامی ایران، منبعث از مفاهیم و آموزه‌های اسلام وقرآن و حیات طیبه در سند تحول بنیادین ذکر شده است. آن چه در سند تحول بنیادین آمده این است که از منظر اسلامی، تحقق مراتب حیات طیبه در همه ابعاد، غایت مشترک نهادها و عوامل اجتماعی و مقصود نهایی همه فعالیت های فردی برای حرکت در مسیر کمال شایسته انسان، یعنی قرب الی الله است. این در حالی است که در سند آموزش 2030، مفاهیمی همچون توسعه پایدار و تربیت شهروند جهانی داریم و شعار اصلی سند2030، دگرگونی جهان ما ذکر شده است که البته می توان گفت طرح این مفاهیم در سند 2030 با نگاهی مادی گرایانه مطرح است. این مفاهیم به خودی خود می تواند مثبت باشد اما آنچه ایجاد ابهام می‌کند این است که در سند ملی 2030 طرح این مفاهیم با توجه به چه جهان‌بینی و  با چه عقبه‌ای تدوین شده و چارچوب دینی، ملی و فرهنگی ما در آن کجاست؟ هدف غایی این مفاهیم در سند ملی 2030 چیست و کجاست؟

* هیئت وزیران اجرای برنامه آموزش 2030 را الزام‌آور کرد

وی با اشاره به اینکه در تصویب نامه هیئت وزیران اجرای کامل برنامه آموزش 2030 تکلیف شده است و ایران متعهد شده آن را اجرا کند، گفت: تا زمانی که سند آموزش 2030 از سوی یونسکو بود الزام آور نبود اما تصویب آن در هیئت وزیران به نوعی روند الزام آور شدن آن را شکل داده است.

کلانتر هرمزی با اشاره به اینکه در سند آموزش 2030 اجرای برنامه در چند سطح جهانی، منطقه‌ای و ملی پیش‌بینی و برنامه‌ریزی شده است، گفت: در سند آمده که «تدوین راهبردها و برنامه‌های اجرایی سند 2030 در سطح ملی و همسو با سیاست‌های جهانی است» این در حالی است که همان طور که گفته شد در سند تحول بنیادین، انسان تراز در چارچوب اسلام مدنظر است. حال سؤال این است اگرمحورها و برنامه‌هایی از سند تحول با برنامه‌های جهانی همسو نبود چه باید کرد؟ آیا باید برنامه ملی را که در چارچوب ارزش‌ها و قوانین کشور است حذف کنیم؟

* عدالت جنسیتی فرصتی برای افزایش شانس زندگی زنان

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی مطرح کرد: در سند آموزش 2030 در بحث آموزش دختران بر واژه برابری جنسیتی اشاره شده است و آمده است «عدالت جنسیتی آموزشی» و این مسئله اشاره به فرصت‌هایی دارد که زنان در دستیابی به سطوح مختلف آموزش و استفاده از آن به عنوان امتیازی برای افزایش شانس زندگی خود دارند یعنی عدالت جنسیتی را فرصتی برای افزایش شانس زندگی زنان می‌داند و این نگاه کاملا مادی گرایانه است، متاسفانه سطح این اهداف پایین و عام است به عبارتی هدفی ناقص بوده و در راستای انسان تراز و کامل نیست.

* 2030 جلوه‌های فمنیست اسلامی را مطرح می‌کند

وی ادامه داد:‌ طبق سند آموزش 2030 افزایش مشارکت زنان در آموزش از حیث سیاسی منجر به دستیابی زنان به قدرت شده است و آنها را از قدرت قابل توجهی در سطح ملی برخوردار می‌سازد. با توجه به آن چه گفته شده، آیا این نکته مدنظر اسلام است؟ اسلام در کنار هم بودن و انسان کامل را مطرح می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در بحث تحصیلات زنان برخی مباحث مطرح شده در سند آموزش 2030 قابل قبول است اما باید بگوییم ضرورت‌ها چگونه اولویت‌بندی شده است؟ آموزش رایگان دختران و دسترسی تمام آنها به آموزش عالی ضروری است اما به عنوان مثال در بخشی از سند آموزش 2030 گفته شده « ممانعت از ازدواج زودهنگام دختران به خصوص در مناطق روستایی و شهرهای کوچک که مانع دستیابی بیشتر آنها به آموزش می‌شود»  حال باید پرسید  منظور از این جمله چیست؟ به این نکته باید توجه داشت که ازدواج زودهنگام در جامعه ما تعریف دارد آیا 15 سال، سن آن است یا 18 سال  یا 22 سال؟ و اساسا از نظر آموزه‌های دینی، ازدواج می‌تواند مانعی برای ادامه تحصیل محسوب شود؟

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در کلاس‌های دانشگاه‌ها تعداد دختران بیشتر از پسران است، گفت: در برخی ازکلاس‌های کارشناسی ارشد بنده از میان 15 دانشجو، 11 نفر دختر و 4 نفر پسر هستند یا مشابه این آمار و روند به گونه‌ای شده که ازدواج اولویت اصلی دختران نیست بلکه به فکر ادامه تحصیل هستند و مسائلی که در سند ملی آموزش 2030 ذکر شده در ایران در حال رخ دادن است که از دیدگاه بنده به عنوان متخصص مشاوره، این روند آسیب زا بوده و شاید بتوان گفت که نتیجه غفلت در برنامه‌ریزی در سطح عمومی و آموزش عالی باشد.در حالی که تحول بنیادین در آموزش و پرورش مبتنی بر فرهنگ اسلامی ایرانی مطالبه‌ای است فراگیر که سالیان چندی است که مورد نظر و تأکید رهبر معظم انقلاب هم بوده است.

کلانتر هرمزی افزود: طبق سند ملی آموزش 2030 ایران ملزم به ارائه گزارش سالانه بر اساس شاخص‌های تعیین شده به یونسکو است و اگر بخواهیم براساس سند تحول بنیادین پیش برویم و در مواردی سند 2030 با شاخص‌های سند تحول همسو نباشد این مسئله در حوزه بین‌الملل  می‌تواند عناوین و القابی را متوجه ایران کند.

انتهای پیام/