نگاهی به قانون منع استفاده از کتب کمک درسی؛
ضمانت اجرا نیست کار به التماس می‌کشد/ دایه‌های مهربان‌تر از مادر از جان دبستانی‌ها چه می‌خواهند
ضمانت اجرایی قانون منع استفاده از کتب کمک درسی برای دبستانی‌ها در کشور ما کجاست که مسئولان به صراحت از نقض قانون در مدارس سخن می‌گویند و کار به اصرار و التماس بابت عدم چاپ و تبلیغ یک روند غیرقانونی در صدا و سیمای رسمی کشور می‌رسد.
۱۲ سال صبح به صبح با چشم‌های خواب‌آلود یونیفرم را به تن کردیم و راهی مدرسه شدیم. مدرسه‌ای که قرار بود خانه دوم باشد؛ اما بود، هست؟
از دانش‌آموزان دهه ۷۰ و ۸۰ بگذریم که شب‌ها کابوس امتحان شفاهی، کتبی، ثلت اول دوم و سوم را داشتند و بعدتر تبدیل شد به ترم اول، دوم، میان ترم اول و دوم و ...همان‌هایی که سال‌های آخر دبیرستان هر شب کابوس تست و کنکور داشتند. دختران و پسرانی که سال آخر دبیرستان دردی نبود که داشته باشند و علت آن استرس بیش از حد نباشد. به دهه ۹۰ که رسید دانشگاه‌ها خلوت‌تر شد و رقابت ها کمتر و با پرداخت شهریه می‌شد دانشجو شد؛ حتی تضمینی و با بیمه.
اما در تمام این سال‌ها مدرسه خانه دوم نشد، جامیزی‌های مدرسه جا ساز حل المسائل‌ها بود و مدرسه مکان ارائه محفوظاتی که امروز کمتر موردی از آنها را به یاد داریم، مدرسه همان محل استرس‌زایی بود که هر آنچه شب گذشته حفظ کرده بودیم را باید در آن ارائه می‌دادیم و وای به روزی که حافظه یاری نمی‌کرد؛ نمره پایین بود و امضای والدین پای برگه امتحانی و استرس شماتت شدن.
گویی در سال‌های اخیر مشاهده نسلی مضطرب و دانشجویانی که معدل ۱۹ داشتند اما در کنکور قبول نمی‌شدند و از سواد کافی هنگام ورود به دانشگاه‌ها برخوردار نبودند، دانشجویانی که دنیا را از چهار گزینه تستی می‌نگریستند و به تفکر اعتقادی نداشتند چرا که زمان آزمون محدود بود و سوالات بسیار، مسئولان آموزش و پرورش را بر آن داشت تا از شدت استرس‌ها بکاهند.
پیکار با غول کنکور که به جایی نرسید و سال‌ها پرونده حذف آن باز ماند، اما با نشاط کردن محیط مدرسه برای دانش‌آموزان مقطع ابتدایی گزینه نسبتا بهتری بود. کار با حذف نمره و ورود ارزشیابی آغاز شد و در سال گذشته با حذف آزمون‌ها ادامه پیدا کرد و عنوان شد که به دلیل آثار مخربی که برگزاری آزمون‌ها در روحیه دانش‌آموزان دوره ابتدایی دارد، برگزاری هر نوع آزمون از جمله تیزهوشان ، نمونه دولتی و سایر مدارس خاص ممنوع شد.
دایه‌های مهربان‌تر از مادر از جان دبستانی‌ها چه می‌خواهند
آزمون‌ها که محدودتر شد برخی افراد سودجو منفعت خود را در خطر دیدند و درصدد برآمدند تا زیان ناشی از حذف آزمون را با کتابهای کمک درسی جبران کنند. پس هر روز به تعداد کتابهای کمک درسی و حل المسائل که سابقه‌ای دیرینه داشت افزوده شد و پایه به پایه تنزل پیدا کرد تا جایی که به پیش از دبستان رسید! دقت کنید از کتابهای کمک آموزشی در مقطعی صحبت می‌کنیم که هنوز کودک توانایی خواندن و نوشتن صحیح را ندارد.
ناگفته مشخص است که ایرادات مطرح به کتب عمقی و بعضا آموزشی پایه‌های تحصیلی بالاتر روا نیست، اما دانش‌آموز کلاس اول و دوم دبستان کدام معادله مجهول را باید با کمک دایه‌های مهربان‌تر از مادر حل کند.
به سراغ رضوان حکیم‌زاده، معاون ابتدایی وزارت آموزش و پرورش رفتیم تا بدانیم در این مرحله چه عکس‌العملی خواهند داشت و برای رسیدن به هدف «مدرسه؛ محلی برای تمرین زندگی» که این روزها مکررا از زبان وزیر آموزش و پرورش شنیده می‌شود، چه برنامه‌ای دارند.
حکیم‌زاده با اشاره به ممنوعیت استفاده از کتب کمک آموزش و حذف نمره و آزمون‌های متعدد در دوره ابتدایی گفت: جلساتی با مرکز ارزیابی عملکرد و رسیدگی به شکایت داشته‌ایم و از آنها خواسته‌ایم که در این زمینه یاری‌گر آموزش و پرورش باشند و با موارد تخلف برخورد کنند.
صدا و سیما همکاری خوبی ندارد
وی به عملکرد صدا و سیما در زمینه تبلیغ گسترده کتب کمک درسی حتی در پایه‌های اولیه ابتدایی اشاره و عنوان کرد: بارها از صدا و سیما درخواست کردیم که این رسانه به عنوان یک دانشگاه بزرگ در تغییر نگرش‌ها مؤثر باشد و در کنار آموزش و پرروش به نشر ایده‌های تربیت خوب کمک کند اما تا کنون ترتیب اثری در این زمینه داده نشده است.
حکیم‌زاده ادامه داد: صدا و سیما امروز به صورت گسترده کار تبلیع کتب کمک آموزشی را حتی برای سنین پیش از دبستان تبلغ می‌کند. وزیر آموزش و پرورش اعتراض خود را به رئیس صدا و سیما در قالب یک نامه رسمی اعلام کرده است. معاونت ابتدایی نیز در ملاقات‌های مختلف و از تریبون‌های مختلف به بیان این مطالبه از صدا و سیما پرداخته است.
وی از شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی که وظیفه نظارتی دارند درخواست کرد تا در این موضوع ورود پیدا کنند و گفت: این جریان ضد تربیتی که آینده کودکان این سرزمین را تهدید می‌کند باید مسدود شود و این امر نیاز به همکاری دستگاه‌های نظارتی و اجرایی متعددی دارد.
حکیم‌زاده به تأثیرگذاری خانواده‌ها نیز اشاره و عنوان کرد: بخش وسیعی از این جریان می‌تواند با مشارکت خانواده‌ها تصحیح شود. ما بارها به خانواده‌ها اعلام کردیم که استفاده از کتب کمک درسی برای مقطع ابتدایی ممنوع است اما برخی نسبت به این قضیه حساسیت‌های کافی را ندارند. خانواده‌ها می‌توانند با گزارش دهی موارد تخلف از سوی معلمان و یا مدرسه ما را در پیمودن این مسیر همراهی کنند.
ضرورت ایجاد گفتمان عمومی در زمینه حفظ و حراست از دوران کودکی
وی بر ضرورت ایجاد گفتمان عمومی در زمینه حفظ و حراست از دوران کودکی تأکید و تصریح کرد: شادی و نشاط کودکان باید در کانون توجه قرار گیرد، چرا که این مقطع، یک دوره تربیتی است و نباید با محدود کردن دنیای بزرگ کودکان به انجام آزمون و حل تست، نشاط دوره کودکی را نابود و ذهن آنان را مملو از محفوظاتی کنیم که هیچ تأثیری در زندگی آینده آنان ندارد.
معاون ابتدایی وزارت آموزش و پرورش به عدم قدرت وزارت آموزش و پرورش برای مقابله با چاپ کتابهای کمک درسی اشاره و عنوان کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه از مسئولیت برخوردار است و امیدواریم با اهتمامی که در این زمینه دارد، در زمینه تربیت کودکان نیز حساسیت کافی را داشته باشد و به این مقوله ورود جدی پیدا کند.
با تورانی، سرپرست سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز گفت‌وگو کردیم. وی با اشاره به تلاش‌هایی در سال‌های اخیر برای تألیف کتابهای نونگاشت صورت گرفته و کتابهای متعدد و جدیدی همچون سبک زندگی، محیط زیست و ... به گستره کتابهای دانش‌آموزی افزوده شده است، گفت: بدین جهت با توجه به غنای کتب درسی نیازی به استفاده از کتب کمک آموزشی برای مقطع دبستان نیست و استفاده از کتابهای کمک آموزشی در مقطع ابتدایی ممنوع و به خانواده‌ها نیز ابلاغ شده است. هیچ مجوزی برای چاپ این گونه از کتاب‌ها از سوی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برای مقطع ابتدایی صادر نمی‌شود، اما برای مقطع دبیرستان باید مجوز رسمی خود را از این سازمان دریافت کنند.
تورانی استفاده از کتب کمک آموزشی در مقطع دبستان را خلافی دانست که در حال شکل‌گیری است و گفت: استفاده از کتب کمک درسی در مقطع ابتدایی مانند تمام بی‌قانونی‌ها و نادیده گرفتن قانون است که در این کشور رخ می‌دهد.
وی شیوع آزمون‌ها را عاملی برای ترویج کتابهای کمک آموزشی برشمرد و گفت: این دو در کنار هم صدمات آموزشی و روحی برای دانش‌آموزان در پی دارند و تمام کسانی که خود را متولی حوزه کودکان می‌دانند باید برای به حداقل رساندن این آسیب تلاش و با مدارس همکاری کنند.
سرپرست سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با تأکید بر اینکه این سازمان عقبه اجرایی ندارد که بتواند با متخلفان در حوزه استفاده از کتب کمک آموزشی و یا چاپ آن برخورد کند، گفت: با این حال رصدهای متعددی صورت می‌گیرد تا موارد تخلف به معاونت‌های اجرایی ارجاع داده شود.
بنابر گزارش ایکنا؛ از گفته‌های مسئولان امر برمی‌آید که در مسیر مقابله با استفاده از کتب کمک درسی در مقطع ابتدایی سه حوزه چاپ، تبلیغ و خریداری باید مورد توجه قرار گیرد. این روزها این سوال ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول کرده است که چرا با وجود قانون ممنوعیت استفاده از کتب کمک درسی در مقطع ابتدایی، کار چاپ و تبلیغ آن به صورت گسترده ادامه دارد. ضمانت اجرایی قوانین وضع شده در کشور ما کجاست که مسئولان به صراحت از نقض قانون در مدارس سخن می‌گویند و کار به اصرار و التماس بابت عدم چاپ و تبلیغ یک روند غیرقانونی در صدا و سیمای رسمی کشور می‌رسد.
در جایی که قانون از صلابت کافی برخوردار نیست و با وجود قانون ممنوعیت، کار تولید و تبلیغ این کتب ادامه دارد، باید رو به سوی خانواده‌ها برد. محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش تبدیل کردن مدارس به محیطی برای تمرین زندگی، را نیازمند مشارکت خانواده‌ها می‌داند و معتقد است: «خانواده و اولیای مدرسه دو بال برای پرواز دانش‌آموزان هستند و تا زمانی که این دو هماهنگ با یکدیگر تحت آموزش قرار نگیرند و توانمند نشوند، نمی‌توانند به اوج گرفتن دانش‌آموز کمک کنند.»
بنابراین شایسته است خانواده‌ها همراه با آموزش و پرورش از خرید کتب کمک درسی خودداری کرده و مواردی که بعضا مدرسه و معلم در این زمینه مرتکب خطایی می‌شوند را به مرکز رسیدگی به شکایات معرفی کنند. مدرسه خانه دوم نبود و نشد؛ اما می‌شود اگر منفعت طلبان فراتر از سودجویی خود به آینده دانش‌آموزان این کشور بنگرند و برای آرامش و نشاط آنان سهمی قائل شوند.
ارسال نظر