جمیله علم الهدی

به دو مفهوم فلسفی اشاره می‌کنم که در فلسفه تعلیم و تربیت وارد شده و در تفکر تربیتی عموم اساتید و فعالان حوزۀ تعلیم و تربیت وجود دارد و در ذهن معلمان نیز شکل گرفته و منتقل می‌شود: یکی مفهوم «سیستم‌ و مکانیزم» یا استعارۀ «سیستم» و یکی فلسفۀ «اصالت ساختار» یا «ساختارگرایی» است که ما می‌توانیم به کمک فلسفۀ صدرایی، آن‌ها را مورد انتقاد قرار داده و البته جایگزین ارائه دهیم.

در شرایط کنونی، عقلانیت و معنویت بر مبنای طرح نسنجیده‌ای از هم جدا شده است. اگرچه از اول به صورت پروژه نبوده، اما تاریخی بوده است؛ یعنی در طول این چند صد سال اخیر، بحث معنویت را به نهادهای دینی سپرده‌اند و بحث عقلانیت را به مراکز علمی و دانشگاه‌ها و مدارس و غیره. اخیراً هم طبق یک تقسیم‌بندی جدی، علم و فناوری را در یک کفه گذاشتند و ایمان هم در یک کفه دیگر. ایمان به لحاظ مراسم و مناسک رو به‌ گسترش است ولی به لحاظ عقلانیت به نظر می‌­رسد که هنوز مشکل داریم.