بخش نخست ارائهی گزارش عملکرد و بررسی برنامههای دفاتر سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی که مربوط به دفتر تألیف کتابهای درسی فنی و حرفهای بود با حضور ریاست سازمان و مدیران و معاونین، در مدرسه دارالفنون برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بینالملل سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، در ابتدای این برنامه، دکتر حسن ملکی، معاون وزیر آموزش و پرورش، ضمن تشکر و قدردانی از زحمات انجام شده در این دفتر، گفت: همانطور که استحضار دارید، این جلسه به ارائهی گزارش عملکرد اختصاص دارد و با سایر جلساتی که در آن گزارشات بهصورت کلی ارائه میشود، متفاوت است. انتظار من امروز این است، هر سه دفتری که گزارش ارائه میدهند، این مطلب اساسی را ارائه دهند که بدانیم کارهایی که قرار بوده در سه ماهه نخست انجام شود، در چه مرحلهای قرار دارد.
او افزود: در این مسیر، باید به بررسی مواردی بپردازیم که انجام نشده است تا چرایی آن را برطرف کنیم. لذا امیدوارم که گزارشها ما را با یک هندسه معین به این نقطه برساند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، ادامه داد: دفتر فنی و حرفهای دارای چند ویژگی محرز است که از باب شکرگزاری به آن میپردازم البته این موارد نمونه است. یک مورد اصلی در این دفتر، انسجام درونی آن بوده و هست، به همین خاطر همواره این دفتر دارای یکپارچگی است که یک نعمت بزرگ برای دفتر و سازمان بهشمار میرود. یکپارچگی سرمایهی اجتماعی است که بهواسطهی آن میتوان کارها را پیش برد. مسئله دوم، حوزه کارشناسی است که در آن تجربه زیسته دارم. مبحث سوم پرکاری کارشناسان این دفتر است که به شکل خستگیناپذیر فعالیت میکنند.
او افزود: شاید در این مسیر دهها ویژگی دیگر است که من آن را ذکر نمیکنم اما یک نکتهی قابل تأمل نیز در این دفتر وجود دارد که باید به آن فکر کنیم و آن وابستگی به رویکرد شایستگی است. این رویکرد از سالیان سال، از گذشته انجام شده و کتابهای درسی تألیف شده است اما احساس میکنم یک تعلق خاطر بین همکاران و الگوی شایستگی در زمان خود، مناسب باشد. امیدوارم با تلاشهایی که میشود این مطلب تعدیل شود زیرا ما نباید شیفتگی خاصی به رویکردها داشته باشیم و اگر رویکرد و برنامهی دیگری وجود دارد، در مقابل آن موضع بگیریم و احساس کنیم که منطقهی ممنوعه است البته اطلاع دارم که این امر در حال تعدیل است و در برخی موارد میتوان از این رویکرد نیز بهره برد.
دکتر ملکی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم امروز در این جلساتی که داریم، موفقیتآمیز حرکت کنیم و بهرهی لازم را ببریم دارای چند شرط است. شرط نخست، تلاش هر دفتری برای ارائهی گزارش پیشرفت است و نباید گزارشات بر اقدامات متمرکز شود. در این گزارشات باید قدمهای برداشته شده و فعالیتهای انجام شده بیان شود اگر انجام نشده، چراییها بیان شود. در این جلسه، اعضا باید پس از شنیدن گزارشات، نکات نقد و تأملات خود را مطرح کنند تا بتوانیم در راستای بهبود مسیر گام برداریم.
استانداردسازی بررسی عملکرد سازمان پژوهش
در بخش بعدی این جلسه، محمد علویتبار، معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان حضور در جمع گستردهی همکاران سازمان را مبارک خواند و گفت: حضور تمامی همکاران و استفاده از نظرات کلیهی کارشناسان، باعث خرسندی است و امیدواریم که امروز به نکات خاص و مهمی منجر شود.
او دربارهی گزارش عملکرد این معاونت، بیان کرد: برای اینکه میزان عملکرد در یک دفتر یا مجموعه ارزیابی شود، سنجشها و استانداردهایی وجود دارد که متناسب با آنها عملکرد دفاتر و سپس میزان پیشرفت یا عدم موفقیت بررسی میشود. در این مسیر سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، یک ارگان منحصر به فرد است که نمونهی آن در صنعت، آموزش و پژوهش، وجود ندارد لذا متریک کردن و استانداردسازی برای این سازمان به مراتب کار سختی است.
علویتبار خاطر نشان کرد: بر همین مبنا، کارهای مختلفی انجام شد تا بدانیم که چطور عملکرد دفاتر را بررسی کنیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که از استاندارد و نُرمسازی استفاده کنیم، که بر مبنای آن میزان ساعاتی که همهی افراد در دفاتر برای انجام یک فعالیت دارند، در این برنامه مشخص میشود. این نرمالسازی با حداکثر امکانی که بوده، برنامهریزی شده است.
او توضیح داد: در این نرمالسازی، فعالیت توسط کارشناسان آنالیز شده و متناسب با آن ساعاتی برای همکاران، مدنظر قرار میگیرد. لذا میزان حجمی که هر کدام از کارشناسان و گروههای زیر مجموعه باید انجام دهند، کاملاً مشخص میشود. در مرحلهی بعد و پس از مشخص شدن فعالیت، کار به شخص مورد نظر تخصیص داده میشود که پس از آن با توجه به بررسی افراد، مشخص میکنند که در این فعالیت، چند ساعت را به این کار تخصیص دادند و در مرحلهی نهایی نیز ارسال مستندات است که آیا کار بهصورت کامل محقق شده است؟
در این مسیر ما انتظار داریم که همکاران بحث پایش را جدی بگیرند زیرا با توجه به ضرورتهای برنامه، بودجهی امسال و محدودیتهایی که خزانه برای ما در نظر گرفته است، انشاءالله از این ماه، متناسب با پایشی که افراد تکمیل میکنند و کاری که به آنها تخصیص داده شده، اضافه کار تعلق خواهد گرفت. در این سیستم، حضور صرف افراد که منجر به فعالیت خاصی برای سازمان نیست، شامل اضافه کار نخواهد شد.
بهنام نیکنژاد، مدیر طرح و برنامه و امور مالی نیز به توضیح پایشهای انجام شده پرداخت و گفت: همواره پایشها به این صورت است که ما پس از پایان ماه، گزارشها را دریافت میکنیم که بر مبنای آن خلاصهای از عملکرد را ارائه خواهم کرد. در مجموعهی دفتر فنی و حرفهای، با توجه به تأکیدات دکتر ملکی، برنامههای این سازمان، نسبت به سال گذشته، تعدیل شد و 411 مورد، به این بخش، اختصاص یافت. 221 فعالیت در این عرصه، به حوزهی یادگیری و بخش زیادی نیز مربوط به رمزینههاست و در این مسیر برخی از محصولات علمی و فرهنگی نیز دیده شد. در این دفتر، حدود 62 هزار ساعت، فعالیت به کارشناسان تخصیص داده شده است اما حدود 11 هزار ساعت برنامه دیده شده که متولی مشخصی ندارد و باید به آن پرداخت اما میتوان گفت که این دفتر پایش دو ماهه را بهخوبی پر کرده است.
اجرای 70 درصدی محتوای رمزینههای سریع پاسخ
در ادامهی این جلسه، افشار بهمنی، مدیرکل دفتر تألیف کتابهای فنی و حرفهای و کاردانش به ارائهی گزارش عملکرد این بخش پرداخت و در این باره گفت: خدا را شاکریم که انسجامی که به آن اشاره شد در کنار تألیف کتابهای درسی به یک بلوغ تازه دست یافته است. در این مسیر توجه به برنامهی کلان جایگزین توجه به جزئیات شد و نکتهی دوم اینکه به وجاهت گروههای کارشناسی بیشتر توجه شود تا آنها راهبر این مسیر باشند.
او افزود: در بخشی از اقدامات، 16 برنامه توسط گروهها، راهبری شده است که به جزئیات آنها خواهم پرداخت. از این تعداد، در 5 بخش جلوتر از برنامه هستیم و 5 عنوان دیگر مطابق با روند پیشبینی شده است اما در 5 عنوان دیگر اندکی عقب هستیم زیرا در سه ماههی نخست در این گروه، یک جا به جایی داشتیم که این مسیر را اندکی عقب انداخت. پیشبینی ما این است که در سه ماههی تابستان با تمرکزی که داریم، اصلاحات مورد نظر شورای هماهنگی علمی در این بخش، محقق شود.
مدیرکل تألیف کتابهای فنی و حرفهای و کاردانش ادامه داد: تعدادی از برنامههای ما در سه ماههی نخست پیشبینی نشده بود و طبیعتاً از تابستان و پاییز آغاز خواهند شد. در بخش رمزینههای سریع پاسخ، پیشبینی شده بود که 40 درصد محتوا تأمین شود که تاکنون بالغ بر 70 درصد آن، انجام شده است.
بهمنی به برنامهریزی درسی مطابق با نیازهای بومی اشاره کرد و گفت: یکی از مهمترین برنامهریزیهای این دفتر، برنامهریزی دروس، بر مبنای منطقه است لذا توجه به نیازهای بومی و سرزمینی برای ما دارای اهمیت قرار گرفت زیرا این موضوع از برنامهی سوم توسعه هر ساله به سازمان ابلاغ شده است. بر همین مبنا، ما سعی کردیم که به احصاء مطالعات گذشته در سطح ملی و بینالمللی برسیم و الگوهای مطالعه شده را آسیبشناسی کنیم. در کنار این اقدامات، سه کارگاه تخصصی نیز، بر اساس تجارب گذشته، اجرا شد. امروز در فاز چهارم این مطالعه هستیم و سعی داریم که با مقایسهی این الگوها، بتوانیم به ارائهی الگوهای منسجمتر دست پیدا کنیم و پیشبینی میکنیم که در اوایل پاییز، بسترها برای تصویب الگو و اجرای عملیاتی آن مهیا شود.
او خاطرنشان کرد: نکتهی دیگر این است که بسیاری از رشتههایی که به بازار کار وصل میشوند، با توجه به تغییرات فناوری، اجتماعی و اقتصادی، تغییرات جدی پیدا کردهاند ضمن اینکه بسیاری از حوزههای جدید، با توجه به آیندهی شغلی در سطح دنیا، نیاز به توجه دارد لذا با رویکرد علمی و منطقی ما سعی کردیم که به زمینههای بازار شغلی بیشتر توجه کنیم تا جغرافیایی را که اسناد ملی پاسخگو هستند، محور کار قرار دهیم.
بررسی نیازها و استانداردهای درسی شاخهی کاردانش
مدیرکل تألیف کتابهای فنی و حرفهای و کاردانش بیان کرد: سال گذشته در طراحی دورهی تحصیلی، متوجه شدیم که سؤالات بسیاری در حوزهی کاردانش هنوز پاسخ داده نشده است؛ به همین خاطر یک الگوی مفهومی مختص این شاخه با توجه به 28 سال گذشتهی آن مدنظر قرار گرفت و کمیسیونی در این راستا تشکیل و مطالعاتی انجام شد. در این بخش ما سعی کردیم که به سؤالات در قالب نگارش نخست پاسخ دهیم اما یک چالش جدی در این بخش وجود دارد زیرا ما در بخش کاردانش، متولیان و مشارکتکنندگان متکثر و متنوعی داریم لذا ایجاد یک وحدت و هماهنگی در این بخش نیازمند یک اقدام جدی است، البته امیداریم که با همکاری با سایر دستگاههای مشارکتکننده، بتوانیم به اجماع دست پیدا کنیم زیرا پیشنویس این بخش آماده است.
بهمنی ادامه داد: برنامهی تدوین استاندارد برنامههای درسی نیز از دیگر اقدامات ماست زیرا یکی از سؤالات مهمی که همواره مطرح شده، این است که آیا کاردانش نیازمند کتاب است و تفاوت آن با فنی و حرفهای چیست؟ در این راستا یک سند مفهومی تدوین شد تا بتوانیم بر اساس زمینهها و عناصر بستهها بیشتر راجع به آنها بررسی کنیم زیرا برخی از زمینهها و رشتهها، دارای ماهیت کاملاً متفاوت هستند. بهعنوان مثال، ما اگر بخواهیم وارد حوزهای مانند ناوبری شویم، بهتر است از شبیهسازها استفاده کنیم اما در فضای رشتهی مدیریت خانواده یا تربیت کودک، اقتضائات کاملاً متفاوت است لذا ما سعی کردیم، برای هر کدام از اجرای بستهی تربیت و یادگیری، استانداردها را بازنگری کنیم.
او افزود: بخش بعدی اقدامات این دفتر، تدوین استانداردهای مربوط به بستههای تربیت و یادگیری حوزهی کاردانش است. قول توجه به تهیه بستهی محوری 22 عنوان کتاب را داده ایم. در این خصوص نیز مطالعات خوبی انجام شده و اجزا و عناصر این بسته کاملاً شفافسازی شده لذا امیدواریم که در تابستان بهصورت پایلوت برای این 22 عنوان که در زمینهی اطلاعات و ارتباطات هستند، خروجی گرفته شود تا برای سایرین یک الگو داشته باشیم.
مدیرکل تألیف کتابهای فنی و حرفهای و کاردانش خاطرنشان کرد: برنامهی دیگری که به واسطهی مسؤولیت ذاتی سازمان باید پاسخگوی آن باشیم، سازمان استعدادهای درخشان و استثنایی است که برنامهها و رشتههای خود را برای استانداردسازی، تایید و بررسی در اختیار ما قرار میدهند. در این مسیر نیز روی این موضوع کارهایی انجام شده و خروجی نهایی در روند اجرا قرار دارد.
بهمنی ادامه داد: طراحی الگوی برنامهی درسی رشتهی صنایع دستی، در بخش دیگری از فعالیت ما قرار دارد اما در این بخش، یک اختلاف نظر در خصوص چهار رشتهی صنایع دستی، فرش، طلا و جواهر، هنرهای چوبی و ... وجود داشت، بنابراین ما سعی کردیم که ابتدا الگوی مفهومی رشتهی صنایع دستی را مشخص کنیم و کمیسیون مربوطه در این مسیر تشکیل شده است.
بخشی از فیلمهای آموزشی فنی و حرفهای و کاردانش در حال اتمام
در بخش دیگری از این جلسه، عبداللهزاده معاون دفتر فنی و حرفهای، به ارائهی گزارشی از تأمین محتوای رمزینهی سریع پاسخ، پرداخت و گفت: فعالیتهای این دفتر در دو بخش اجرایی و پژوهشی است به همین خاطر در بحث پژوهشی، گاهی امکان ارائهی درصد وجود ندارد اما فکر میکنم که شرح فعالیت گویای میزان کار انجام شده باشد.
او افزود: در این بخش ما 126 عنوان درسی و در بخش رمزینهها 756 عنوان مدنظر داشتیم که مباحث کشاورزی، هنر، خدمات، صنعت و علوم پایه را شامل میشود و مباحثی چون تولید فیلم آموزشی، تدوین فیلمهای آموزشی تولید شده قبلی و تولید سایر محتوا را مدنظر قرار دادیم.
عبداللهزاده ادامه داد: در بخش تولید فیلمهای آموزشی، تاکنون آثار 3 تا 7 دقیقهای تولید شده است. در این بخش 22 فیلم تولید و نهایی شده و در مرحلهی بارگذاری قرار دارد و 54 فیلم در مرحله دوم است و کل زمان تخمینی ما بالغ بر 7500 دقیقه است که در دست انجام داریم.
او افزود: در بحث سناریو، برای هر فیلم، کار انجام شد و مشخص کردیم که هر فیلم چه میزان سکانس، زمان و محتوا داشته باشد. این بخش زمان مشترک بین سازمان و کارشناس در راستای تولید اثر است. در حال حاضر 76 فیلم مدنظر داریم که فیلمبرداری 29 عنوان پایان یافته و 22 اثر تدوین نهایی شده است. فیلمبرداریها در استان خراسان، لرستان، شیراز و تهران انجام میشود. در بحث سایر محتواها، موشن گرافیک، استاپ موشن، انیمیشن، واقعیت مجازی و ... در نظر گرفته شده که در ابتدای مسیر نیازسنجی آن انجام شد. از آن جاییکه نخستین تجربهی ماست، ما برای هر بخش یک درس را بهعنوان پایلوت مدنظر قرار دادیم و سناریوی کار در دست تدوین است.
تعاریف و گامها دقیقاً مشخص شود
دکتر علی محبی قائم مقام ریاست سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در ادامهی جلسه بیان کرد: پژوهش دارای تعریف و گامبندی مشخص است و در آن ابهامی وجود ندارد لذا لازم است که در خود برنامهها بهصورت شفاف و دقیق وارد عمل شویم و جدول زمانبندی دقیق ارائه کنیم.
او بر لزوم ارائهی دقیق گزارشات تأکید کرد و ادامه داد: بنا بود که 13 پژوهش در این دفتر بهصورت کامل انجام شود اما در گزارش ارائه شده، مشخص نشد که دقیقاً این پژوهشها در چه مرحلهای قرار دارند. عدم تعیین زمانبندی مشخص در مسیر اجرای کارها، باعث به تعویق افتادن هدفگذاریهای مشخص شده میشود چرا که وزارتخانهی ما بزرگ و گسترده است و همواره برنامههای جانبی وارد مسیر میشوند بنابراین لازم است که بر روی برنامههای اصلی تمرکز داشته باشیم.
او افزود: پیشنهاد میکنم که جدول زمانبندی دقیق این کارها و درصد کمی را در سامانه توسط معاونت توسعه دنبال کنیم. نکتهی دیگر این است که دفاتردر قالب جدول، برنامهها را به طرح و برنامه ارائه کنند و توسط آنان کنترل شود تا مشکلات مرحله به مرحله بررسی شود. در برنامهی بوم، باید اجازه دهیم که خود استان متناسب با شرایط اقلیمی ارائه کند بنابراین باید به این نکته توجه ویژه داشته باشیم.
دکتر حسین سوزنچی مدیرکل دفتر تألیف کتابهای آموزش عمومی و متوسطهی نظری در بخشی از جلسه گفت: فنی و حرفهای از جمله بخشهایی است که با هدف رسیدن به بازار مشاغل شکل گرفته است البته این در مورد تمام دفاتر صدق میکند اما بهنظر میرسد که این دفتر درگیر شاخههای شغلی شده است. یعنی اگر دانشآموزی بخواهد رشتهی مکانیک خودرو بیاموزد، آیا به سمت این حوزه سوق پیدا میکند یا اینگونه نیست؟
بهمنی نیز در این بخش گفت: دغدغهی آموزش مهارتی در تمام کشور وجود دارد اما در این مسیر از مبنا تا نتایج دچار آسیبهای جدی هستیم. حتی در خود سازمان نتوانستیم آن در هم تنیدگی را به شکل درست سامان بدهیم زیرا خود این مسئله باعث شده که بهنوعی آن برنامههای کلانی که در آموزشهای مهارتی باید خوب نهادینه شود، به نتیجه نرسد.
آریانپور، کارشناس حوزهی کاردانش نیز در این بخش، گفت: لازم است که برای بخشهای محروم، به ارائهی سی دی در بستههای آموزش و قسمتهای مربوط به رمزینههای سریع پاسخ، فکر کنیم زیرا برخی از دانشآموزان امکان دانلود و استفاده از گوشی در این بخش را ندارند بههمین خاطر قرار دادن سی دی میتواند، کمک شایانی به این مناطق کند.
در ادامهی این جلسه، حاضران به نقد گزارش ارائه شده پرداختند و ابعاد مختلف این دفتر، مورد بررسی قرار گرفت.
در بخش پایانی این جلسه، دکتر حسن ملکی به جمعبندی موارد مطرح شده پرداخت و گفت: این شیوه که پایان هر فصل دفاتر گزارش ارائه کنند، روال گذشتهی سازمان نبود و این مسئله با حساسیت من پیوند خورده است زیرا معتقدم انجام این کار، به ما کمک میکند که از فضای مبهم خارج شویم. بهنظر من دشمن پیشرفت ابهام است و این مسئله در عرصههای مختلف اقتصاد، سیاست و ... جلوه میکند و هر کجا ابهام باشد، پیشرفت و تعالی رخ نمیدهد و تنها در صورت شفافیت موفقیت حاصل خواهد شد.
او افزود: دفتر فنی و حرفهای پرکار است و کارشناسانی پرکار در این عرصه حضور دارند و گزارش ارائه شده نیز شاهد همین مسأله است. منتها اشکال اینجاست که در این دفتر کار بسیار انجام میشود اما در نهایت خوب تدوین و ارائه نمیشود. در تمام دنیا ارائه کردن مطلب امتیاز دارد بنابراین باید در این دفتر بر مسئلهی ارائه تمرکزی جدی انجام شود.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی ادامه داد: یکی از کارهای بسیار خوبی که در این دفتر انجام شده، بحث رمزینههای سریع پاسخ و تولید فیلمهاست زیرا انصافاً هم در بخش تدوین و تولید، خوب پیش رفته است و روند کاملاً امیدبخش است که جای تشکر دارد زیرا این بخش متصل به آبروی سازمان است.
دکتر ملکی خاطرنشان کرد: کاردانشی که امروز هست، متأسفانه تأکیدی جدی بر کار و دانش ندارد اما باید قدمهای اصلاحی برداریم که زحماتی نیز در این راستا کشیده شده و جای تقدیر دارد اما آنچه که نقطه ضعف کار است و ممکن است به معاونت توسعه بازگردد و بهنوعی مشکل مشترک بهشمار میرود، این است که ما باید فرم ارائهی گزارش پیشرفت را در سازمان آماده کنیم اما این بخش دارای این ویژگی نیست.
او افزود: ما باید کار کیفی را به قدمهای عینی بشکنیم و تعریف آن بهصورت کمی کار چندان سختی نیست. کار کیفی درصد بردار نیست اما در این راستا اقدامات تحلیلی آن درصد بردار است و میتوان بر مبنای آن تحلیل کمی ارائه کرد. بر همین اساس ما باید فرمی تنظیم کنیم که در آن زمانبندی دقیق موجود باشد لذا دکتر علوی و دکتر محبی در این عرصه وارد عمل شوند تا در اسرع وقت، فرم ارائهی گزارش پیشرفت را در سازمان داشته باشیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی ادامه داد: جدا شدن گزارشها یکی از مشکلات ارائهی این دفتر بود و به همان نقص ارائه باز میگردد. در این روند باید بدانیم که گزارش پیشرفت با عملکرد کاملاً تفاوت دارد زیرا گزارش پیشرفت دارای درجهگذاری است و ما باید در روند آن مسیر تدریجی اجرای کار را کاملاً دریابیم لذا امیدوارم که با پیشنهاد تنظیم فرم زمانبندی شاهد آن باشیم. بدیهی است که گزارش پیشرفت در امور پژوهشی با موارد دیگر اندکی متفاوت است و تاکنون سازمان شورای پژوهشی نداشته و به تازگی این ایده در حال عملیاتی شدن است. اگر تاکنون سازمان پژوهش نداشته، نقص ما بوده و قانون به ما این اجازه را میداده است لذا امیدوارم که از این به بعد شاهد رونق پژوهشی باشیم اما این نیازمند طرحهای خوب از سوی دفاتر است.
دکتر ملکی به اشکالات موجود در گزارش ارائه شده، اشاره کرد و گفت: امیدوارم نحوهی ارائه گزارشات در جلسات بعدی به یک نتیجه بهتر دست پیدا کنیم که هم گزارشی جامع را شاهد باشیم و هم تمام همکاران امکان سهیم شدن در آن را داشته باشند. در این روند بهتر است که مدیران گزارشات بخش مربوطهی خود را ارائه کنند که باید درباره آن تأمل داشته باشیم.
این نشست هم اکنون با ارائهی گزارش دفتر انتشارات و فناوری آموزشی در حال برگزاری است و سپس دفتر تألیف کتابهای آموزش عمومی و متوسطهی نظری گزارش دفتر را ارائه خواهد داد.
انتهای پیام
ارسال نظر