نشست یک روزه تبیین برنامه‌های دفتر تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری در اردوگاه شهید باهنر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، این نشست تخصصی با دستور کار" تبیین طرحواره تکمیل فرایند برنامه‌ریزی درسی و تولید مواد و منابع آموزشی - تربیتی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی" و "پروژه بهسازی وغنی‌سازی بسته‌های تربیت و یادگیری" با محوریت دفتر برنامه‌ریزی درسی و تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری در اردوگاه شهید باهنر برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکترعلی لطیفی معاون وزیر رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دکتر محمود امانی‌طهرانی دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، دکتر سیدمهدی باقریان مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی درسی و تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری و کارشناسان و رؤسای گروه‌های این دفتر در این نشست حضور داشتند و به تبادل نظر و مباحث کارشناسی پرداختند.
در ابتدای نشست دکتر امانی‌طهرانی دیدگاه شورای عالی آموزش و پرورش در خصوص تکمیل فرایند برنامه‌ریزی درسی را ارائه کرد.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در نقطه جدیدی قرار دارد
دکتر محمود امانی‌طهرانی ضمن تقدیر از برگزاری این جلسه توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تأکید کرد: اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش امری سهل و ممتنع است چرا که هنوز هم اجرای سند و مفهوم آن برای خیلی‌ها آشکار نیست و شاید یکی از دلایل عدم اجرای سند در طی 10 ساله اخیر همین مسئله است.
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به تغییرات مدیریتی 10 سال گذشته در آموزش و پرورش (حضور 6 وزیر و 4 سرپرست در رأس این وزارتخانه) اظهار داشت: این تغییرات باعث می‌شود مسئولان مربوطه تا بخواهند با مفهوم اجرای سند تحول آشنا شوند و به درک مفهومی برسند و سپس آن درک مفهومی را به مفهوم عملیاتی تبدیل و برای آن برنامه‌ریزی کنند؛ عملاً فرصت از دست رفته است.
وی با اشاره به نگاه دو وجهی "مدرسه‌ای" و "ستاد به سمت مدرسه" در اجرای سند تحول یادآور شد: در سند تحول اشاره شده که مدرسه‌ای که خود را کنشگر عرصه بداند، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، این وجه دوم اجرای سند تحول بنیادین از ستاد آموزش و پرورش به سمت مدرسه، پنج حوزه اصلی دیده شده که تولید محتوای آموزشی ستون فقرات و خیمه اصلی اجرای سند در این بخش است.
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با طرح این پرسش که مأموریت بنیادی یک نظام آموزشی چیست؟ افزود: تربیت رسمی و عمومی و مشترک، وجه نیمه تخصصی و سفارشات ویژه ملی در نظام آموزشی، تعدادی از این مأموریت‌ها است.
بسندگی تعلیمات عمومی، شایستگیهای پایه یادگیری، شایستگیهای پایه تفکر، مهارت‌های تفکر، مهارت‌های فرایندی برای سند تحول آموزش و پرورش، هویت‌سازی ملی مبتنی بر فرهنگ و تمدن اسلامی و ناظر به تمدن‌سازی نوین اسلامی، به روز شدن عرصه‌های تفکر، سفارش سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در به تعادل رسیدن دانش‌آموزان در تربیت ساحت‌های شش‌گانه سند تحول، از جمله موارد دیگری بود که دکتر امانی‌طهرانی در این بخش به تشریح آنها پرداخت.
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش گفت: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در نقطه جدید قرار دارد و باید از بالا به اجرای سند تحول نظارت کرده و مسئولیت محتوا را به طور کامل به عهده بگیرد البته باید در این مسیر صبروتحمل کرد.
وی با اشاره به اینکه دوره ابتدایی ما از همان ابتدا تحت تاثیر دوره متوسطه بوده و این نگاه ترتیبی و از بالا به پایین به این دوره لطمه زده است یادآور شد: باید یک بار به‌طور کامل دوره ابتدایی و موقعیت‌های یادگیری جدید پایش شود، دوره جدید ما به هرس کردن نیاز دارد.
امانی‌طهرانی تأکید کرد شورای عالی آموزش و پرورش با رویکرد جدید سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی همراه بوده و این فرصت را مغتنم می‌شمارد.
تبیین هشت گام اقدامات برنامه‌ریزی و تولید مواد و منابع آموزشی - تربیتی در پیش‌نویس طرحواره
در بخش دوم این نشست یک روزه حجت‌الاسلام والمسلمین دکترعلی لطیفی معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به دشواری‌های مسیر اقدامات تحولی از نقطه‌‌ی آغاز، تا اجرا گفت: تدبیر امور در وزارت آموزش و پرورش نیاز به اقدامات مستمر و پیوسته دارد به نحوی که تغییرات چندان بر این مسیر اثر نگذارد. برای اثربخشی بیشتر تغییرات باید تدریجی و با تمرکز صورت پذیرد.
دکتر لطیفی با بیان مقدمه‌ای پیش از بحث اصلی به وضع موجود در فضای تعلیم و تربیت اشاره کرد و گفت: باید با عنایت به مأموریت‌ها و وظایف و مطالباتی که از سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی است گام‌های عینی را ترسیم و پا به میدان تحول بگذاریم. در این مقطع باید یک ذهنیت شفاف تا انتهای مسیر و گام‌ها را بپیماییم.
معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در نقد و آسیب‌شناسی نظام تعلیم و تربیت کشور افزود: در تدوین سند تحول بنیادین آموزشی و پرورش اسناد پشتیبانی وجود دارد که بخشی از این اسناد مربوط به مصاحبه‌های اشخاص مختلف در رده‌ها و لایه مختلف اجتماعی و سیاسی و اقتصادی است. جالب است که فصل مشترک نظرات این اشخاص در مصاحبه‌ها؛ به یک پرسش اساسی ختم می‌شود و آن پرسش این است که از آموزش عمومی در مقاطع مختلف تحصیلی چه انتظاری داریم؟ چه تدابیری برای تحقق این انتظار در نظر داریم؟ این پرسش همان پرسشی است که به صورت غیر فنی در فضای اجتماعی کشور از آموزش و پرورش مطالبه می شود و ما کارشناسان سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی باید یک مفهوم فنی از این پرسش‌ها برسیم و مدام ذهنمان معطوف به این پرسش‌ها باشد.
دکتر لطیفی در بخش دوم صحبت‌های خود با اشاره به تدوین طرحواره "تکمیل فرآیند برنامه‌ریزی درسی و تولید مواد و منابع آموزشی - تربیتی از برنامه درسی تا مدرسه" از کمیته تدوین این طرحواره که متشکل از جمعی از کارشناسان دفتر برنامه‌ریزی درسی و تألیف کتاب‌های ابتدایی و نظری است تقدیر کرد و گفت: برای داشتن یک برنامه درسی یکپارچه و منسجم در سطح مدرسه به عنوان راهنمای عمل تربیت، ضروری است که یک تصویر دقیق و روشن از اقداماتی که قرار است از اسناد بالادستی (برنامه درسی ملی و ...) تا سطح مدرسه انجام گیرد، داشته باشیم.
وی با اشاره به اقدامات تأثیرگذار در دوره ریاست دکترعلی ذوعلم و دکترحسن ملکی در تدوین راهنماهای درسی گفت: در دوره جدید یک نقشه کلی طراحی می‌شود که ناظر بر اقدامات قبل و بعد از تدوین راهنماها است. این نقشه کلی تحت عنوان طرحواره فرآیند برنامه‌ریزی درسی و تولید مواد و منابع آموزشی - تربیتی از برنامه درسی تا مدرسه است که به پرسش‌های اساسی فرآیند تعلیم و تربیت باید پاسخ بدهد.
در این نشست معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی سه وظیفه اساسی سازمان پژوهش برای ایفای مأموریتش را شامل تولید راهنمای عمل برنامه درسی ملی در سطح مدرسه، تولید بسته‌های تربیت و یادگیری و ارائه خدمات پیشتیبانی و حمایتی نسبت به تولیدات یاد شده دانست و گفت: "روند نمای کلی برنامه درسی ملی تا سطح مدرسه" یک طراحی برای تأمین این سه وظیفه است.
هشت گام اصلی فرایند
وی هشت گام اصلی این فرآیند را شامل: (1) طراحی عوامل وحدت بخش و انسجام‌دهنده به فرآیند طراحی برنامه درسی، (2) پیرایش و رفع تداخل راهنماهای حوزه‌های تربیت و یادگیری، (3) تعیین عناوین درسی و توزیع زمان آموزشی (بازطراحی جدول عناوین و ساعات دروس)، (4) تهیه راهنماهای تفصیلی هر یک از عناوین دروس، (5) تهیه راهنمای عمل برنامه درسی ملی برای مدرسه، (6) تهیه راهنمای تولید بسته‌های یادگیری، (7) تولید بسته‌های تربیت و یادگیری و (8) ارائه خدمات پشتیبانی و اشاعه دانست که در یک فرآیند زمان‌بندی مدیریت شده انجام می‌شود.
وی در ادامه نکاتی را در خصوص هر یک از گام‌ها تبیین کرد و خاطر نشان نمود: در گام نخست، دو اقدام اساسی برای وحدت بخشی و انسجام به فرآیندهای طراحی برنامه درسی باید صورت پذیرد. اولین اقدام شفاف شدن شایستگیهای مشترک فراحوزه‌ای؛ دومین اقدام تبیین هویت دوره‌های تحصیلی است. در هویت دوره‌های تحصیلی، به محورهایی همچون غایت دوره، اهداف دوره، شایستگی‌ها و راهبردهای یادگیری و سنجش ویژه دوره پرداخته خواهد شد. غایت یا ایده کلی دوره عبارت است از معنا و مقصد اساسی هر دوره تحصیلی که هدف نهایی از دوره، تحقق آن است. ایده هر دوره، صورت اجمالیِ جهت‌گیری‌های کلان هر دوره را آشکار می‌کند، همچنانکه یکی از مهم‌ترین منابع برای دستیابی به شایستگیهای دوره و تعیین راهبردهای یاددهی و یادگیری، سنجش و سازمان‌دهی محتوا در دوره‌ها خواهد بود.
سپس دکتر سیدمهدی باقریان مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری ضمن تقدیر از حضور فعال کارشناسان و مشارکت در مباحث کارشناسی، گفت: این نشست، آغاز راه برای شنیدن نظرات نخبگانی همکاران و انجام اصلاحات لازم در خصوص طرحواره پیشنهادی است و این مسیر برای شنیدن پیشنهادات همکاران و صاحب‌نظران هموار است.
وی افزود: آنچه نظام تعلیم و تربیت در سطح کلان از ما انتظار دارد باید در این طرحواره دیده شود؛ دومین مؤلفه که باید در نظر گرفت که البته در تاریخ سازمان نیز درباره آن خلأ وجود دارد، "حوزه سازمان و مدرسه" است. این طرحواره باید در سطح مدرسه حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد. البته نباید این بحث را با موضوع تمرکز و عدم تمرکز مخلوط کنیم، باید با همین نگاه متمرکز برای مدرسه برنامه داشته باشیم و بدانیم که اگر همین کتاب درسی به عنوان بسته تربیت و یادگیری برای دانش‌آموز در نظر گرفته شود چه مسیری را باید طی کند.
در ادامه این نشست و در بخش دوم، گزارش برنامه بهسازی و غنی‌سازی منابع آموزشی توسط دکتر لطیف عیوضی معاون برنامه‌ریزی درسی دوره متوسطه ارائه شد.
عیوضی ضمن مهم برشمردن پروژه بهسازی بسته‌های تربیت یادگیری در دوره جدید فعالیتهای دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی، آغاز این پروژه را در راستای مطالبات اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی دانست و اعلام کرد: این بازسازی و اصلاح با محوریت پرداختن به نیازهای فرهنگی و تربیتی دانش‌آموزان در زمینه‌هایی همانند سواد فضای مجازی یا مصرف رسانه‌ای در دوره ابتدایی، مسئله هدایت تحصیلی و شغلی در دوره اول متوسطه و مسئله جمعیت، عفاف و حجاب و هویت اسلامی ایرانی در دوره متوسطه انجام خواهد شد.
همچنین، به‌منظور ارتقای زیبایی‌شناختی و هنری کتاب‌های درسی و تقویت فعالیتهای یادگیری برخی کتاب‌های درسی نیز اقداماتی اصلاحی انجام خواهد شد.
سومین بخش از نشست یک روزه دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی به گزارش کمیته تدوین برنامه درسی ترکیبی اختصاص یافت. این بخش توسط دکتر حسن حذرخانی عضو هیأت علمی گروه علوم پایه دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ارائه شد. وی با اشاره به فرایند اجرایی و نتایج این کمیته گفت: خروجی این کمیته به دو برنامه منتج می‌شود، برنامه کوتاه مدت شامل تدوین سندی برای سال تحصیلی 1402-1401 و برنامه بلندمدت که شامل تحقق تکلیف برنامه درسی ملی در خصوص تلفیق فناوری و آموزش است.
حذرخانی اقداماتی که کمیته مزبور جهت تدوین برنامه درسی ترکیبی انجام خواهد داد را شامل سه پژوهش دانست و افزود: سه پژوهش ناظر بر نیازسنجی از دبیران، مدیران، اولیاء و دانش‌آموزان درباره آموزش مجازی و ترکیبی، بررسی یافته‌های جدید در آموزش مجازی و ترکیبی، ارزشیابی در آموزش مجازی و ترکیبی در دستور کار قراردارد.
دکتر حذرخانی همچنین محورهای انجام فرایند تدوین برنامه درسی ترکیبی را اعلام کرد و افزود: برنامه کوتاه‌مدت ناظر به خطوط کلی همچون طراحی آموزشی مبتنی بر فناوری، شایستگی سواد دیجیتال، تعیین تکلیف برای مدرسه در خصوص بخش نیمه تجویزی می‌باشد.
این نشست یک روزه با حضور جمعی از کارشناسان و رؤسای گروه‌های دفتر برنامه‌ریزی درسی و تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری در اردوگاه شهید باهنر تهران برگزار شد.
انتهای پیام
ارسال نظر