طرحی برای اجباری شدن پیش دبستانی بدون تحمیل بار مالی به دولت

گرچه آموزش و پرورش اجباری شدن دوره پیش دبستانی را به دلایل مالی و کمبود نیروی انسانی نمی پذیرد اما در این میان مدل های متفاوت تحولی وجود دارد که می تواند این محدودیتها را نیز در نظر بگیرد.

به گزارش خبرنگار مهر، چندی پیش غلامعلی افروز عضو شورای آموزش عالی آموزش و پرورش در همایش ملی روان شناسی مدرسه موضوعی را مطرح کرد که مدتهاست به عنوان یکی از نکات کلیدی در عرصه تربیت مطرح است. وی در این همایش گفت: ما باید از دوره ۱۲ ساله تحصیل یکسال را کم کنیم و این یکسال را از دوره متوسطه کم کنیم و از سوی دیگر باید پیش دبستانی را رسماً به دوره تحصیل اضافه کنیم. اما در دوره پیش دبستانی نباید دوباره مواد آموزشی به بچه‌ها بدهیم بلکه باید در آن یکسال بچه‌ها را برای زیست روانی و روحی دوره مدرسه آماده کنیم. این دوره باید برای تیزکردن توانمندی‌های دانش آموزان باشد.

مدلی که وی پیشنهاد می‌دهد البته باعث بر هم خوردن نظام ۶.۳.۳ موجود در نظام آموزشی که زمان زیادی از استقرار آن در آموزش و پرورش نمی‌گذرد، می‌شود.

از سوی دیگر در حال حاضر با وجود بالا رفتن نرخ پوشش پیش دبستانی در کشور اما به دلیل آنکه از نظر ساختاری این دوره آموزشی غیراجباری و از نظر ساختاری و محتوایی به صورت مشترک زیر نظر سازمان مراکز غیردولتی و معاونت آموزش ابتدایی است، نمی‌توان به تداوم برنامه ریزی هایی که طی سال‌های اخیر در این حوزه برای توسعه آن صورت گرفته است، امیدوار بود چرا که با تغییر دولتها و نگرش‌ها، این دوره می‌تواند مورد غفلت جدی واقع شود.

رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش که یکی از مدافعان اجباری شدن دوره پیش دبستانی در ساختار آموزش و پرورش است، درباره سخنان غلامعلی افروز در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: من گمان می‌کنم با توجه به اینکه پیش از این در سند تحول بنیادین پیش بینی شده بود که پیش دبستانی اجباری شود و به دلیل ابعاد مهم این قضیه از جمله توجه به دوره‌های حساس تربیت و رشد، همچنین از بعد توجه به پیامدهای اقتصادی این امر، این پیشنهاد عملی است.

وی ادامه داد: تأثیر آموزش پیش دبستانی و توسعه این دوره آموزشی بر میزان توسعه کشورها امری غیرقابل توضیح است. مطمئناً توسعه دوره پیش دبستانی بسیار پر اهمیت تر از توسعه آموزش عالی است و باید به سمت آن حرکت کنیم. اگر یک اراده عملی در این زمینه باشد حتماً می‌تواند اجباری شدن این دوره عملی شود.

اجباری شدن پیش دبستانی یعنی رایگان شدن آن

حکیم زاده پیش از این در پاسخ به این سوال که چرا پیش دبستانی اجباری نمی‌شود، به مهر گفته بود: ما به اجباری شدن این مقطع اعتقاد داریم. اگر این دوره مهم تربیت و شکل گیری شخصیت را که با رشد شناختی بچه‌های این زمانه همراه هست از دست بدهیم و برایش برنامه نداشته باشیم، خسارت بزرگی برای جامعه است. اما ما محدودیت منابع را داریم. مطلوب ما اجباری شدن است اما در این صورت باید رایگان نیز بشود. اما به خاطر محدودیت‌ها دولت مایل است از مشارکت مردم استفاده کند تا منابع را در جاهایی هزینه کند که محروم یا دوزبانه هستند. ما دانش آموزانی داریم که وقتی کلاس اول می‌روند زبان فارسی به گوششان نخورده و در موقعیت نابرابر با بقیه تحصیل را آغاز می‌کنند.

با این وجود به نظر می‌رسد، با توجه به اینکه وزیر آموزش و پرورش در مدت حضور خود در آموزش و پرورش تأکیدی بر حوزه پیش دبستانی نداشته است و از سوی دیگر با توجه به این موضوع که نظام ۶.۳.۳ امسال با استقرار پایه دوازدهم به طور کامل عملیاتی شده است، بعید به نظر می‌رسد که اجباری شدن دوره پیش دبستانی در دستور کار جدی آموزش و پرورش باشد؛ چرا که اجباری شدن این مقطع به معنای رایگان شدن آن و تحمیل هزینه‌هایی به آموزش و پرورش است؛ نهاد تعلیم و تربیت کشور در حال حاضر نیز از عهده تعهدات خود بر نمی‌آید و بحث افزایش مدارس غیردولتی و کمک‌های داوطلبانه از مردم برای گرداندن امور مدارس از اولویت‌های آموزش و پرورش است.

اما در پیشنهاد غلامعلی افروز نکته‌ای وجود دارد که با احتیاط‌های لازم می‌تواند مسیر آموزش و پرورش را برای اجباری کردن دوره پیش دبستانی و در عین حال افزوده نشدن بار مالی و نیروی انسانی به این وزارتخانه هموار کند.

اگر آموزش و پرورش بتواند واجب التعلیم‌ها را از سن ۵ سال تمام در نظر بگیرد و از دوره پیش دبستانی، اما در همین نظام ۶.۳.۳ این کودکان را بگنجاند به این معنا که ۶ سال ابتدایی تبدیل به دوره پیش دبستانی و ۵ سال تحصیل باشد و محتوای پایه ششم، هفتم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم در دو دوره سه ساله ارائه شود، عملاً دوره تحصیل همان ۱۲ سال باقی می‌ماند و نظام ۶.۳.۳ نیز تغییری نخواهد کرد. در این حالت از محتواهای اضافی و سنگین دوره‌های متوسطه که مورد انتقاد جدی بسیاری از صاحبنظران است، کم شده و در عین حال پیش دبستانی نیز اجباری شده و یکی از سال‌های مهم دوره‌های حساس رشد از دست نمی‌رود.

تنها کافی است وزیر آموزش و پرورش که اعتقاد به تحول دارد در این مسیر قدم بردارد که افراد تحت پوشش این نهاد تربیتی را به جای ۷ سال تا ۱۸ سال، از ۶ تا ۱۷ سال در نظر بگیرد.

البته این مهم نیاز به کار کارشناسی و گفتگوهای میان صاحبنظران دارد اما آنچه به نظر می‌رسد این است که تحول در ساختار تعلیم و تربیت کشور امری گریز ناپذیر است.

خبر: آزاده سهرابی