در ادامه‌ی پرونده‌ی رسانه‌ای شبکه‌ی ملی مدارس ایران (رشد)، که توسط روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تهیه شده است؛ بخش سوم این پرونده به بررسی چشم‌انداز تحولی شبکه رشد در چند سال آینده، محتواهای تولید شده در شبکه رشد، تفاوت شبکه رشد و شاد و غیره پرداخته است.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، شبکه آموزش دانش آموزی "شاد" بستری برای آموزش و شبکه ملی مدارس ایران «رشد» بستری برای پشتیبانی از محتوای کتب درسی است. علی رغم مسائلی که در برهه‌ای از زمان برای متصل شدن این دو شبکه به هم مطرح شد، هیچگاه مقرر نبوده است که این دو شبکه رشد و شاد با یکدیگر ادغام شوند.
شبکه ملی مدارس ایران (رشد) با استفاده از توانایی‌ها و ظرفیت‌های فناوری نوین(نظیر اینترنت و فضای مجازی)، همانند یک بسته آموزشی است که نظام آموزشی ایران را در رسیدن به اهداف آموزشی و پرورشی یاری می‌رساند و محور اصلی آن تقویت و تکمیل و تعمیق تمام برنامه‌ها و همچنین فعالیت‌های مربوط به مدارس است. این شبکه با وجود اینکه از سال‌های پایانی دهه 70 راه‌اندازی شد از سال 1385 به بعد محتواهای تولید شده آن به سمت برنامه درسی و کتاب درسی پیش رفت؛ تا قبل از این سال‌ها محتواهای تولید شده در این شبکه بیشتر حالت عمومی داشت. از جمله شاهد مثال‌های عمومی بودن این شبکه این است که تا قبل از سال 85 حدود 30 هزار مقاله علمی در دانشنامه رشد تولید و عرضه شده که فقط برای فعالیت‌های علمی یا برای دانشآموزان المپیادی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
از سال 1385 سیاست‌های سازمان پژوهش تغییر جهت یافت و در این راستا سیاست شبکه ملی رشد نیز به پشتیبانی از برنامه و کلاس‌های درسی تغییر جهت پیدا کرد. در راستای جامع عمل پوشانیدن به این هدف محتواهای تولید شده در شبکه رشد تا سال 1391 غنی و پربار شد.
ارائه محتوای تولید شده در شبکه رشد
از سال 1391 کتب درسی تغییر محتوا پیدا کرد و نظام آموزشی 5-3-3 جای خود را به نظام آموزشی 6-3-3 داد. با این تغییر محتوایی که برای کتاب‌های درسی تولید شده بود منقضی شد. بعد ازاین اقدام بودجه‌ای به منظور تولید محتوا متناسب با کتب درسی نظام آموزشی جدید تخصیص پیدا کرد و غنای محتوایی رشد به گونه‌ای بی‌مانند در مجموعه آموزش و پرورش رشد یافت. ضعفی که با وجود محتوای غنی در این شبکه وجود داشت عدم معرفی این محتواها به دانشآموزان و در نتیجه عدم استقبال از این محتواها بود که البته در برخی دروس مثل علوم و یا زبان انگلیسی که در مدارس به دانشآموزان تأکید می‌شد باید از سی دی و یا محتوای تولید شده در رشد استفاده کنند و یا در دروسی مثل تفکر و سواد رسانه‌ای چون دانش‌آموز مستقیماً به رشد ارجاع می‌شد، بازدید کننده زیادی حدود 200 تا 300 هزار نفر در سال دارد، در بررسی بعمل آمده این نقطه ضعف تا حدودی مرتفع شده است. با این وجود در برخی از محتواها که جنبه‌ی تکمیلی دارند محتوای تولید شده در رشد مورد اقبال چندانی قرار نگرفت و در چند ساله اخیر تلاش‌هایی در جهت بهبود این وضعیت انجام شده است.
یکی از اهداف دیگر سازمان پژوهش برای غنا بخشیدن به شبکه ملی مدارس ایران، رشد در 6 ماه ابتدایی سال 1399، تولید چندین محتوا برای هر کتاب است. در راستای تحقق بخشیدن به این هدف در چند سال آینده از ظرفیت‌های معلمان نیز برای تولید محتوا در رشد استفاده خواهد شد. با نائل آمدن به این هدف فقر محتوایی الکترونیکی موجود در کل نظام آموزشی تا حدودی برطرف خواهد شد.
تفاوت رشد و شاد
با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، وزارت آموزش و پرورش برای آموزش دانشآموزان زیرساختی تحت عنوان شبکه‌ی شاد یا شبکه آموزشی دانشآموزان ایجاد کرد تا در شرایط تعطیلی مدارس دانشآموزان از شبکه اجتماعی شاد استفاده کرده و دروس خود را مطالعه کنند. اما در نگاه اول برای بسیاری این سوال پیش می‌آید که تفاوت شبکه اجتماعی دانش آموزی «شاد» و شبکه ملی مدارس ایران «رشد» چیست؟
شبکه ملی مدارس ایران «رشد» که متولی راه‌اندازی آن سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی است دارای کارویژه‌ها و اهدافی همانند شبکه اجتماعی دانش‌آموزی شاد نیست و بین این دو زیر ساخت آموزش الکترونیکی تفاوت‌های محسوس وجود دارد.
آموزش محتوا به دانشآموزان در شبکه رشد به صورت بر خط یا آنلاین نیست، شبکه رشد به گونه‌ای طراحی شده است که پشتیبان کلاس درس و معلم باشد، در این شبکه معلم نقش اصلی و راهبری آموزشی را بر عهده دارد، محتواهای شبکه رشد برای دانش‌آموزانی که از معلمان متخصص برخوردار نیستند و یا از معلمان چند پایه استفاده می‌کنند مناسب است تا به این وسیله از محتواهای تخصصی‌تر بهره‌مند شوند و هدف اصلی از شبکه رشد پشتیبانی از کلاس درس و پشتیبانی از معلم است.
تعرفه استفاده از اینترنت در شبکه رشد 50 درصد است
زیرساخت شبکه رشد در شبکه ملی اطلاعات است به همین دلیل تعرفه استفاده از اینترنت در این شبکه 50 درصد است و علاوه بر این به منظور ایجاد تسهیلات برای دانشآموزان و تحمیل نشدن هزینه اضافی برآنان حجم هر فایل 50 تا 60 مگابایت است، اگر دانشآموزان کل محتوای آموزشی پایه مورد نظر خود را از روی شبکه رشد دانلود کنند حجم مصرفی اینترنت آن‌ها نهایتاً به یک گیگابایت نخواهد رسید و دانشآموزان نباید نگران حجم مصرفی اینترنت باشند.
آخرین جزئیات از متصل شدن شبکه شاد به رشد
شبکه ملی دانش‌آموزی شاد بستری برای آموزش و شبکه ملی مدارس ایران «رشد» بستری برای پشتیبانی از محتوای کتب درسی است. علی رغم مسائلی که در برهه‌ای از زمان برای متصل شدن این دو شبکه به هم مطرح شد، هیچگاه مقرر نبوده است که دو شبکه‌ی رشد و شاد با یکدیگر ادغام شوند. در ابتدای تأسیس شبکه شاد از جمله اهداف آن آموزش به دانشآموزان در بستر یک پیام رسان بوده است. بستر طراحی شبکه شاد سیستم عامل اندروید و بستر شبکه رشد وب است و به این لحاظ امکان ادغام این دو شبکه امکان‌پذیر نیست. تنها اقدامی که می‌توان برای مرتبط شدن این دو شبکه به یکدیگر انجام داد قرار دادن لینک رشد در شبکه شاد است تا دانشآموزان بتوانند از شبکه شاد به شبکه رشد متصل شوند. شبکه ملی دانش‌آموزی شاد وظیفه آموزش را عهده دار است در حالی‌که رشد وظیفه پشتیبانی محتوا را بر عهده دارد.
راه‌اندازی مرکز یادگیری معلم در رشد
اقدام دیگر سازمان پژوهش در راستای غنا بخشیدن به شبکه رشد تأسیس و راه‌اندازی مرکز یادگیری معلم در شبکه ملی مدارس ایران رشد است که در آن به معلم آموزش چگونگی طرح درس، طراحی فیلم و صدا و عکس آموزشی و ایجاد نمونه تدریس برای معلم در نظر گرفته شده است. سه وظیفه اصلی رشد پشتیبانی از برنامه درسی، کلاس درس و معلم است. هنگامی که معلم آماده شود می‌تواند راهنما و آموزش صحیحی را به دانش‌آموز ارائه کند.
میزان همسو بودن محتوای تولید شده در رشد و شاد
در رابطه با میزان همسو بودن شبکه‌ی ملی دانش‌آموزی شاد و شبکه ملی مدارس ایران رشد نیز بایستی به این نکته اشاره کرد که محتوای تولید شده در شبکه رشد با شبکه دانش‌آموزی شاد همسو است اما با این وجود محتوای تولید شده در رشد بیشتر در جهت رفع نیاز دانشآموزان با توجه به شیوع ویروس کرونا و مجازی شدن آموزش‌ها طراحی شده و روی تولید این محتواها نظرات کارشناسی شده‌ای اعمال شده و امکان پالایش مجدد این محتواها محتمل است. در واقع می‌توان گفت استانداردهای در تولید محتوای شاد در نظر گرفته شده در حالی‌که در مقابل محتوا تولید شده در رشد به لحاظ صحت و دقت بسیار ارتقاء یافته‌تر از شاد است.
بارگذاری محتوا در رشد متناسب با تغییرات محتوای کتب درسی و با هدف اصلی تأمین و تولید محتوا است. علاوه بر این محتوای تولید شده در رشد مبتنی بر برنامه درسی بوده و مورد بررسی کارشناسان برنامه‌ریزی درسی قرار می‌گیرد. محتواهای تولید شده در رشد به محض ایجاد تغییر در کتب درسی مورد بازنگری و بازتولید قرار می‌گیرد و در فاصله زمانی 15 تا 20 روزه در شبکه رشد بازنگری می‌شود.
کتاب‌های نظام قدیم در شبکه رشد وجود ندارد
هر سال چیزی حدود 120 میلیون کتاب چاپ می‌شود ولی در شبکه‌های رشد وضعیت به این صورت نیست و تا زمانی که محتوای کتاب تغییری نکند محتوای موجود در شبکه رشد تغییر نمی‌کند. کتاب‌های نظام قدیم در شبکه رشد وجود ندارد و همه مطالب مرتبط با کتاب‌های نظام جدید است. به منظور رفع نیاز افرادی که به این نسخ نیاز دارند بخشی در رشد تعبیه شده است که فرد را به به سایت اداره کل چاپ و توزیع کتب درسی هدایت کرده و کتب در دسترس فرد قرار می‌گیرد. در این سایت تمامی سوابق کتاب‌های درسی وجود دارد. اگر دانش‌آموزی به کتاب‌های نظام قدیم نیاز داشته باشد می‌تواند از سایت اداره کل چاپ و توزیع سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به آن‌ها دسترسی پیدا کند. در سایت رشد آخرین تغییرات کتب درسی بارگذاری می‌شود.
میزان استفاده از محتوای رشد در آموزشی های مجازی قبل از کرونا
با شیوع ویروس کرونا بسیاری از بخش‌های آموزش کشور تحت تأثیر قرار گرفتند که میزان بازدید و استفاده از محتوای شبکه ملی مدارس ایران نیز مستثنی از این امر نبود. میزان استفاده از محتوای تولید شده از رشد نیز تحت تأثیر شیوع کرونا قرار گرفت. در بررسی‌های صورت گرفته پیرامون میزان استفاده از این محتوا با توجه به تعداد مخاطبان و مراجعه‌کنندگان و همچنین بررسی ماندگاری مراجعه کننده در صفحه مشخص شد که قبل از شیوع کرونا حدود 15 تا 20 درصد جمعیت کلاس‌ها از این محتوا استفاده می‌کردند ولی هم اکنون بالای 50 درصد جمعیت کلاس‌ها و مخصوصاً معلمان در دروسی که باید برای دانش‌آموز محتوا ارسال کنند از محتواهای رشد استفاده می‌کنند که نشان‌دهنده رشدی دو برابری است. معلمان در شرایط فعلی می‌توانند فایل صوتی آماده و یا متن را از شبکه رشد بردارند و در اختیار دانش‌آموز خود قرار دهند و دانشآموزان نیز می‌توانند به شبکه رشد مراجعه و محتوای مورد نیاز خود را دانلود و استفاده کنند. مورد دیگر تأثیر ویروس کرونا بر شبکه رشد میزان ماندگاری مخاطب در صفحات شبکه رشد است. در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شده که پیش از این همه گیری میزان ماندگاری مخاطب در صفحه حدود 35 تا 40 ثانیه بوده در حالی که هم اکنون مخاطب حداقل 3 دقیقه و نیم در هر صفحه باقی می‌مانند که نشان‌دهنده این است که مخاطب محتوای تولید شده را مطالعه می‌کند. با توجه به رصد مراجعه کاربران با قاطعیت باید گفت که بیش از 40 تا 50 درصد معلمان از محتوای تولید شده در رشد استفاده می‌کنند.
چشم‌انداز تحولی شبکه رشد در چند سال آینده
در برنامه تحولی که توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برای شبکه رشد در نظر گرفته شده است شبکه ملی مدارس «رشد» باید به معنای واقعی کلمه متحول شده و به ملی بودن خود جامه عمل بپوشاند. به عبارتی باید گفت در شبکه رشد کلیه خدمات مورد نیاز دانش‌آموز، معلم، والدین، کادر آموزشی مدرسه، مشاوره، راهنمایی تحصیلی، انتخاب رشته، باید آماده‌سازی و ارائه شود. هدف غایی دیگری که برای شبکه رشد در نظر گرفته شده است شخصی‌سازی کردن محتوا تولید شده است. به این صورت که دانشآموزان اعم از مدارس فنی و حرفه‌ای، مدارس عادی، دانش‌آموز مدارس خاص و مدارس با نیازهای ویژه استثنایی با مراجعه به این محتوا نیازهایشان را مرتفع و مهارت تحصیلی مورد نیاز خودشان را کسب کنند.
پرونده نخست اداره روابط عمومی و امور بین‌الملل در خصوص شبکه رشد از طریق این لینک قابل مشاهده می‌باشد.
پرونده دوم اداره روابط عمومی و امور بین‌الملل در خصوص شبکه رشد از طریق این لینک قابل مشاهده می‌باشد.
ارسال نظر