شبکه ملی رشد به عنوان رسانه‌ای پویا با مأموریت توسعه و ترویج محتوای کتاب‌های درسی سال‌ها است که چراغ خاموش فعالیت می‌کند. در یک سال اخیر این شبکه رویکردهای جدیدی را با تغییرات مدیریتی در بدنه‌ی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پیش گرفته است.
از این رو برآن شدیم تا با معرفی این رسانه به جامعه‌ی مخاطبین و رسانه‌های جمعی در قالب 5 شماره از یک پرونده بخشی از عملکرد، رسالت و اقدامات این شبکه آموزش محور را در دوران شیوع بیماری کووید 19 بیش از قبل تشریح شود. شاید مهم‌ترین انتظار مسؤولان این شبکه باور داشتن به آن و مهم‌ترین خواسته کاربران و مخاطبان برآورده کردن نیازها باشد. در این گزارش قصد داریم آینده پیش روی این شبکه را کمی شفاف‌تر بیان کنیم.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش در کشور ماه عهده دار شبکه گسترده تعلیم و تربیت است و هر ایرانی بایستی برای برخوردار شدن از سواد خواندن و نوشتن و پیشرفت در مسیر علم از این کانال عبور کند. در شبکه گسترده آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ارگان تولید کننده محتوا برای آموزش شبکه گسترده 15 میلیونی دانش‌آموزان است که اقدام به طراحی و تولید کتب درسی از پایه اول تا دوازدهم می‌کند.
با توجه به اینکه تمام دانش‌آموزان در31 استان کشور یک سطح استعداد، امکانات آموزشی و محیط جغرافیایی یکسانی نیستند سازمان پژوهش درصدد تأسیس شبکه‌ای برآمد که محتوای کمک درسی برای دانش‌آموزان بر بستر وب ایجاد کند تا پاسخگوی نیازهای جمعیت 15 میلیونی دانش‌آموزان باشد. این اقدام به سرعت با گسترش شیوه آموزش الکترونیک در ایران و جهان مورد توجه قرار گرفت و جرقه آن در دهه 70 زده شد. هدف از راه‌اندازی این شبکه ارائه خدمات به تمام کسانی بود که درصدد بودند به نوعی از محتواهای آموزشی استفاده کنند. مسؤولیت راهبری این شبکه از سال 1385 به معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات واگذار شد و نام این شبکه از شاد (منظور شبکه شاد فعلی نیست) به رشد تغییر پیدا کرد.
مسیر فعالیت شبکه رشد از دهه 70 تا 90
تولید محتوا از همین سال‌ها برای شبکه رشد آغاز شد اما به خاطر چند دلیل کمتر مورد توجه قرار گرفت. از جمله این دلایل می‌توان به ضعف در اطلاع رسانی به جامعه مخاطبان، عدم تأکید و اجبار به استفاده از محتوای تولید شده در شبکه رشد، نگرانی از ورود دانش‌آموزان به فضای مجازی و صرف زمان مناسب برای غنی شدن محتوای موجود در این شبکه اشاره کرد. شبکه رشد حدود 15 سال ابتدایی تأسیس محتواهایی برای دانش‌آموزان المپیادی و مقالات علمی را تولید می‌کرد که از سال 85 به سمت تولید محتوای متناسب با برنامه درسی پیش رفت و در این راستا محتواهای این شبکه تا سال 91 پر بار، برای تمام پایه‌های تحصیلی و همچنین متناسب با برنامه درسی شد.
فعالیت شبکه رشد در دهه 90
از سال 91 و با تصویب برنامه درسی ملی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باز تعریف در محتوای تولید شروع و تا سال 97 نهایی و عملیاتی شد. شبکه رشد با این تغییر محتوا به گونه‌ای ساماندهی شد که دانش آموز بتواند با توجه به پایه تحصیلی به مطالب مورد نظر خود که در آن قابلیت تعامل نیز وجود دارد، دسترسی پیدا کنند. بیشترین محتوای تولید شده در شبکه رشد جدید در دوره ابتدایی، سپس دوره متوسطه اول و در پایان دوره متوسطه دوم است. این بازتعریف محتوا باعث ایجاد دو شبکه رشد قدیم و جدید شد. علت این امر نیز عدم پیشیبانی مطالب رشد قدیم روی موبایل است و به همین دلیل امکان انتقال این مطالب به بستر جدید فراهم نشد.
برنامه سازمان پژوهش در سال 99
یکی از اهداف سازمان پژوهش برای غنا بخشیدن به شبکه ملی مدارس ایران (رشد) در 6 ماه ابتدایی سال 1399، تولید چندین محتوا برای هر کتاب و غنی کردن محتوا در متوسطه دوم و فنی‌وحرفه‌ای بود. در راستای تحقق بخشیدن به این هدف در چند سال آینده از ظرفیت‌های معلمان نیز برای تولید محتوا در رشد استفاده خواهد شد. با تحقق این هدف فقر محتوایی الکترونیکی موجود در کل نظام آموزشی تا حدودی برطرف خواهد شد. اقدام دیگر سازمان پژوهش در راستای غنا بخشیدن به شبکه رشد تأسیس و راه‌اندازی مرکز یادگیری معلم در شبکه رشد بوده است.
تشریح تقسیم‌بندی محتواها در شبکه رشد
4 نوع محتوا در شبکه رشد وجود دارد. مورد اول فیلم آموزشی ویژه معلمان، دانش‌آموزان، مورد دوم فایل‌های صوتی هستند که به آن‌ها کتاب گویا اطلاق می‌شود، بخش سوم محتواهای تعاملی شامل آزمون، آزمایش، تکرار و تمرین و بخش چهارم مطالب تکمیلی شامل داستان، شعر، قصه است. در شبکه رشد سرویس‌های بسیار متنوع و متعددی از جمله دانشنامه، المپیادها، کارآفرینی، بانک تصاویر، جشنواره فیلم رشد و محتواهای الکترونیک وجود دارد.
رشد و شاد، دو شبکه هم پوشان
شبکه ملی مدارس ایران «رشد» دارای کارویژه‌ها و اهدافی همانند شبکه اجتماعی دانش‌آموزی شاد نیست. آموزش محتوا به دانش‌آموزان در شبکه رشد به صورت بر خط یا آنلاین نیست، شبکه رشد پشتیبان کلاس درس و معلم است، در رشد معلم نقش اصلی و راهبری آموزشی را برعهده دارد، محتواهای شبکه رشد برای دانش‌آموزان چند پایه و یا عدم برخوردار از معلمان متخصص مناسب است. شبکه ملی دانش‌آموزی شاد بستری برای آموزش است. مقرر نیست که دو شبکه‌ی رشد و شاد با یکدیگر ادغام شوند. محتوای تولید شده در شبکه رشد با شبکه دانش‌آموزی شاد همسو است. محتوای تولید شده در رشد بیشتر در جهت رفع نیاز دانش‌آموزان با توجه به شیوع ویروس کرونا طراحی شده است. بحث آموزش خودآموز یا آموزش از راه دور در شبکه رشد دیده نشده است. رشد حاصل یک نیاز است، اما شاد حاصل یک بحران است. با این وجود شبکه شاد می‌تواند به تکمیل و غنابخشی محتواهای شبکه ملی رشد کمک زیادی کند و می توان در شبکه شاد لینک ورود به رشد نیز در نظر گرفته شود.
در تشریح بهتر موضوع همین بس که بدانید دکتر حسن ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره این دو شبکه گفته است: "شبکه ملی رشد و سامانه شاد رقیب هم نیستند بلکه همراه و همکار هم هستند. مأموریت شبکه رشد تولید استانداردهای گوناگون در عناصر برنامه درسی و فعالیت‌های آموزشی و معرفی آن‌ها به‌عنوان کالای قابل استفاده برای معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌ها است در حالی که مأموریت شبکه شاد اجرای آموزش‌ها و استانداردهای تولید شده در صحنه عمل است. "
رشد دو برابری میزان استفاده از شبکه رشد در ایام کرونا
با شیوع ویروس کرونا در ابتدا میزان بازدید و استفاده از محتوای شبکه ملی مدارس ایران کاهش پیدا کرد اما بعد از مدتی در بررسی‌ها مشخص شد بالای 50 درصد جمعیت کلاس‌ها و مخصوصاً معلمان در دروسی که باید برای دانش‌آموز محتوا ارسال کنند از محتواهای رشد استفاده می‌کنند که نشان‌دهنده رشدی دو برابری است.
تبدیل شبکه رشد به اولین شبکه مورد علاقه دانش آموزان و معلمان
شبکه ملی مدارس «رشد» در سال‌های آینده با توجه به اهداف در نظر گرفته شده برای آن، باید به معنای واقعی کلمه متحول خواهد شد و به ملی بودن خود جامه عمل می‌پوشاند. در شبکه رشد کلیه خدمات مورد نیاز دانش‌آموز، معلم، والدین، کادر آموزشی مدرسه، مشاوره، راهنمایی تحصیلی، انتخاب رشته، باید آماده‌سازی شده و در حال ارائه است که با توجه به میزان رشد مراجعه کننده به این شبکه می‌توان منتظر رسیدن این شبکه با جایگاه واقعی خود یعنی اولین شبکه مورد علاقه دانش‌آموزان و معلمان بود. هدف غایی دیگری که برای شبکه رشد در نظر گرفته شده است شخصی‌سازی کردن محتوا تولید شده است. به این صورت که دانش‌آموزان اعم از دانش‌آموزان مدارس فنی‌وحرفه‌ای، مدارس عادی، دانش‌آموز مدارس خاص و مدارس با نیازهای ویژه استثنایی با مراجعه به این محتوا نیازهایشان را مرتفع و مهارت تحصیلی مورد نیاز خودشان را کسب کنند. این شبکه با شخص‌سازی محتوا، فراهم کردن امکان ایجاد تعامل، انجام کار کارشناسی روی محتواهای تولید شده در شبکه رشد، ایجاد مرکز یادگیری معلم، فراهم کردن محتوا برای کلیه پایه‌های تحصیلی به زودی به پر مخاطب‌ترین شبکه دانش‌آموزی در سطح کشور تبدیل خواهد شد.
بخش اول؛ شبکه رشد؛ الماس ناب آموزش و پرورش و تعامل بین دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها
بخش دوم؛ بررسی ظرفیت‌های هم‌افزایی شبکه‌های رشد و شاد توسط سازمان پژوهش
نظرات
تشکر
ارسال نظر