رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه‌ریزی درسی را به منزله‌ی یک سفر دانست و گفت: برنامه‌ریزی درسی یک مسافرت است لذا از زمانی که ما برنامه‌ریزی برای درس معینی را آغاز می‌کنیم، وارد این سفر می‌شویم.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، بخش دوم گزارش دفاتر سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با حضور ریاست سازمان و مدیران، به ارائه گزارش دفتر تألیف کتاب‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش سازمان اختصاص یافت.
در ابتدای این جلسه، دکتر حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به حدیثی از امام علی(علیه‌السلام) اشاره کرد و گفت: مولا علی(علیه‌السلام) در نهج‌البلاغه به قاعده مهمی اشاره کرده است که در آن فرد هر کاری که انجام می‌دهد، باید بداند که منشاء کجاست، در کجا قرار داریم و به کجا می‌رویم؟ این بیان یک ریشه‌ی فلسفی و هستی شناختی دارد که به خلقت انسان مربوط است اما ما در این نشست بُعد اجتماعی این حدیث را مد نظر داریم. در زندگی هر فرد و گروهی ضروری است که این سه سؤال مقدس را مد نظر داشته باشد زیرا پاسخ این‌گونه سؤالات انسان را به سمت تعالی و پیشرفت سوق می‌دهد.
برنامه‌ریزی درسی یک کار گروهی است
او افزود: ما در این جلسه به‌دنبال پاسخ به این سه سال هستیم تا بدانیم که در کجای کار هستیم، به کجا می‌رویم و قرار بود که به چه نقطه‌ای دست پیدا کنیم زیرا این امر به پیشرفت ما در مسیر کمک شایانی می‌کند و باعث رفع نقاط ضعف خواهد شد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی از همکاران دفتر تألیف کتاب‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش تشکر کرد و گفت: تلاش‌های صادقانه و خالصانه همکاران در این دفتر بر ما پوشیده نیست و بابت این امر نیز از یکایک همکاران سپاسگزارم.
دکتر ملکی ادامه داد: برخی در ادبیات برنامه‌ی درسی، برنامه‌ریزی درسی را یک سفر می‌دانند زیرا انسان در یک سفر به‌دنبال هدفی هست و راهی را برای دستیابی به هدف انتخاب می‌کند و در راه نیز منزلگاه‌هایی را بر اتراق انتخاب می‌کند. یک مسافر باید توشه‌ی راه نیز داشته و نیازمند پیش‌بینی‌هایی نیز برای جلوگیری از صدمه‌ی راهزنان و یک راه بلد در راستای نرفتن به کوره راه‌ها نیز هست. یک مسافر باید به زمان نیز توجه کند زیرا دیر رسیدن یا خسته رسیدن هر دو مخرب است و متعادل و به موقع رسیدن، مهم است لذا می‌توان گفت که برنامه‌ریزی درسی یک مسافرت است و ما از زمانی‌که برنامه‌ریزی برای درس معینی را آغاز می‌کنیم، وارد این سفر می‌شویم.
او تأکید کرد: همان‌طور که در مسافرت مقصد معین می‌شود، در برنامه‌ریزی درسی باید اهداف مشخص شود. همان‌گونه که راه را در سفر دقیق انتخاب می‌کنیم، در برنامه‌ریزی درسی باید فرایند مشخص شود. همان‌گونه که در سفر راه بلد انتخاب می‌شود، در برنامه‌ریزی درسی نیز نیازمند متخصصان و اهل نظر هستیم زیرا قرار دادن برنامه‌ی درسی به دست افراد غیرمتخصص و نااهل به معنای باختن است. همان‌گونه که در سفر از راهزنان دور می‌شویم باید در برنامه‌ریزی درسی نیز از راهزن‌های برنامه‌ی درسی دور شویم و از فریب کوره راه‌ها نیز دوری کنیم و راه را به درستی بشناسیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر لزوم توجه به کار گروهی تأکید کرد و گفت: در برنامه‌ریزی درسی نیازمند کار گروهی هستیم و کار تک نفره و فردی راه به جایی نخواهد برد. ما در این جلسه به دنبال مؤاخذه، یا نمره‌دهی نیستیم بلکه به‌دنبال فهم موقعیت در راستای رفع موانع و ایجاد موقعیت پیشرفت هستیم لذا با نگاه تحلیلی به گزارش‌های این جلسه خواهیم پرداخت و به‌دنبال چراها هستیم و بدانیم که مشکلات در کدام نقاط قرار دارند و نیازمند اصلاح در چه بخش‌هایی هستیم.
بهنام نیک نژاد، مدیر طرح و برنامه‌ی سازمان نیز در ادامه‌ی جلسه به ارائه‌ی گزارش تحلیلی این دفتر پرداخت و گفت: به لطف خداوند، اقدامات این دفتر در برخی از موارد بسیار بیشتر از حد انتظار بوده است البته آنچه که امروز ما در این برنامه ارائه خواهیم کرد کاملاً بر مبنای مستندات و مواردی است که به‌صورت ریز داده‌ها، ارائه شده است.
او به ارائه‌ی گزارش جزئیات اقدامات انجام شده در دفتر تألیف کتاب‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش و میزان انتظارات در بخش‌های پژوهش و تحقیق پرداخت. موضوعاتی چون تحلیل مشاغل بازار کار و رشته‌های فنی و حرفه‌ای، مطالعه‌ی تطبیقی الگوهای برنامه‌ریزی درسی، آسیب‌شناسی و طراحی نظام ارزشیابی فنی و حرفه‌ای و کاردانش، شناسایی مسائل اساسی گروه‌های درسی فنی و حرفه‌ای از جمله این موضوعات بود.
در ادامه، اقدامات اجرایی در بخش طراحی و تدوین، اجرا و ارزشیابی، غنی‌سازی کتاب‌های درسی و جزئیات مربوط به قراردادها، بودجه‌بندی و پروژه‌های برون‌سپاری، از جمله مباحثی بود که در این گزارش ارائه شد.
تولید 6 هزار دقیقه محتوا در بخش رمزینه‌های سریع پاسخ
افشار بهمنی، مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش نیز در بخش دیگری از این جلسه به ارائه‌ی گزارش پرداخت و گفت: ماهیت این جلسات به کیفیت‌بخشی و حل مسائل و مشکلات بسیار کمک می‌کند و در این عرصه مؤثر است.
او ادامه داد: 11 مورد از پژوهش‌هایی که برون‌سپاری شده بود در کمیته‌ی پژوهش به پروپزال رسید اما هنوز برای شورای پژوهشی ارسال نشده است زیرا دارای چند اصلاحیه است.
مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش تصریح کرد: چالش جدی ما در این عرصه پژوهشگرانی هستند که در حوزه‌ی فنی و حرفه‌ای، بتوانند دارای فهم موقعیتی باشند. بر همین مبنا نیز، ما با دانشگاه شهید رجایی و دانشگاه فنی و حرفه‌ای مکاتباتی داشتیم که متعاقب آن پژوهشگران معدودی آماده‌ی همکاری با ما شدند که البته در میانه‌ی راه، رفت و برگشت‌هایی نیز داشت البته 10 مورد از پژوهش‌هایی که به گروه‌ها واگذار شد، به لطف خداوند انجام شد و مستندات آن نیز، قابل بهره‌برداری است.
مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش گفت: به‌کارگیری بازنشسته‌ها و کارشناسان پاره وقت اندکی در این بخش به ما کمک کرد تا بتوانیم بخشی از کمبود نیرو را پوشش دهیم اما متأسفانه تعطیلی‌های مربوط به کرونا و درگیری کارشناسان با این بیماری، در برخی موارد واقعاً ما را با چالش‌هایی روبه‌رو کرد.
بهمنی ادامه داد: حجم بسیار بالای رمزینه‌های سریع پاسخ بخش مهمی از اقدامات ما در این مدت بود و بیش از 6 هزار دقیقه محتوا، در این بخش، تولید شد که کاری عظیم به‌شمار می‌رود. در این فرایند تلاش‌های بی دریغی بر عهده‌ی همکاران من قرار گرفت که جای تشکر دارد.
در ادامه عبدالله‌زاده معاون دفتر، به ارائه‌ی گزارشی از روند اجرای رمزینه‌های سریع پاسخ پرداخت و گفت: تولید فیلم‌ها جزو برنامه‌های اصلی ما بوده است و طی 5 ماه، تنها دو مورد، وجود دارد که هنوز به تولید نهایی نرسیده است و احتمالاً تا پایان هفته به اتمام خواهد رسید.
او افزود: در بخش رمزینه‌های سریع پاسخ، کار به‌صورت صد در صد به اتمام رسیده زیرا در بحث تولید، طی هیچ سالی سازمان بیش از 20 فیلم تولید نکرده است اما ما طی 5 ماه، بالغ بر 53 فیلم تولید کرده‌ایم که 40 اثر بارگذاری شده و مابقی در حال بررسی هستند. این در حالی است که ما به دلیل کرونا، امکان جلسات و حتی سفر را نداشتیم لذا باید محدودیت‌ها را نیز در مسیر مد نظر قرار دهیم.
آریانژاد نیز به توضیح درباره‌ی پژوهش در طراحی دوره‌ی تحصیلی فنی و حرفه‌ای و الگوی نیاز سنجی، تجزیه و تحلیل حرف و مشاغل پیشنهادی، پرداخت و گفت: ما طی این مدت جلسات متعددی با اساتید و صاحب‌نظران در بخش نیازسنجی داشتیم البته اسنادی نیز، در گذشته وجود داشت، لذا ما سعی کردیم که با نگاهی موشکافانه پیش برویم و تمامی این اسناد را مورد تحلیل قرار دهیم. در این مسیر پس از مطالعه‌ی سه عنوان منابع نیازسنجی، تکنیک‌های نیازسنجی و امکان‌سنجی داشتیم که هر کدام در مقطع و مبانی مختلفی مورد بررسی قرار گرفت و کارگروه موضوعات مختلفی را برای آن پیش‌بینی کرد و ما سعی کردیم که با خردجمعی به نیازسنجی و مباحثی دست پیدا کنیم که در گذر زمان نیز بتواند پاسخگوی ما باشد. در نهایت ما به جدولی رسیدیم که با دادن امتیاز به تکنیک‌های مختلف به یک یا چند تکنیک برای برنامه‌ریزی درسی دست پیدا کردیم که باعث انعطاف این الگو نیز می‌شود. سعی ما این است که طی سه ماهه‌ی سوم سال به جمع‌بندی دست پیدا کنیم و در رشته‌ی معماری داخلی به‌عنوان نخستین بخش از این الگو استفاده کنیم.
گلبخش نیز به توضیح فعالیت‌های راهبری زمینه‌ی هنر و ویژگی‌های رشته‌ی صنایع دستی در دو شاخه‌ی فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش پرداخت و گفت: جلسات متعددی با شورای پژوهشی صنایع دستی در این راستا برگزار شد ضمن اینکه در فضای مجازی نیز اساتید و صاحب‌نظران به‌طور مداوم در حال تبادل نظرات هستند.
او ادامه داد: همان‌طور که می‌دانید صنایع دستی به دلیل تنوع و هویت فرهنگی و استراتژیک و سهولت اشتغال، مواد اولیه‌ی بومی و ارزان قیمت بودن آن به اشتغال‌زایی، بسیار شاخه‌ی خاصی است زیرا این بخش می‌تواند ارزآور باشد لذا سعی ما این بوده که به شکل مناسب‌تری مشاغل مرتبط به این شاخه را ارائه کنیم. ما در حال تلاش هستیم که بتوانیم طی سه ماه‌ی آینده الگوی مربوط به این بخش را ارائه دهیم.
رضوانفر، به ارائه‌ی گزارشی در راستای چالش‌های موجود در کاردانش پرداخت و گفت: یکی از چالش‌ها در این بخش، مربوط به رشته‌های جدید است زیرا گاهی استانداردهای تعریف شده، فاقد اصول و نیازسنجی بوده است. در این مسیر دو رشته‌ی حمل و نقل ریلی و خط و سازه‌های فنی را، مورد بررسی قرار دادیم و راهنمای برنامه‌ی درسی آن نیز در دست تکمیل است.
ضرورت توجه به ظرفیت‌های دفاتر در تدوین برنامه‌های مصوب
دکتر علی محبی قائم مقام رئیس سازمان در ادامه از اقدامات انجام شده تشکر کرد و گفت: با توجه به حجم بالای کار در بخش تولید رمزینه‌های سریع پاسخ تدبیری اندیشیده شده که قرار شد برای هر کتاب یک محتوا بارگذاری شود. نکته‌ی دیگر این بود که در فنی‌وحرفه‌ای از ابتدای آبان ماه محدودیت هر کتاب یک رمزینه برداشته می‌شود و ان‌شاالله تمام محتواها بارگذاری خواهد شد که طی مدت باقیمانده انجام خواهد شد. ضروری است که بر روی زمان‌بندی کارها برای طراحی دوره نیز بیاندیشیم زیرا خروجی کارها زمانی مفید است که بتوانیم در بدنه‌ی برنامه‌ریزی آن را اعمال کنیم.
او افزود: پذیرش برنامه‌های بیش از ظرفیت در این دفتر نیز نمود دارد البته همه‌ی این موارد پیشنهاد خود دفاتر است اما ضروری است که به ظرفیت نیز توجه کنند. ضعف ساختاری نیز نکته‌ی دیگری است که باید به آن توجه شود زیرا گروه پژوهش و تربیت معلم، نادیده گرفته شده‌اند و متأسفانه گروه منحل شده است لذا لازم است که یک برش عملیاتی در این بخش داشته باشیم. استفاده از ظرفیت‌های برون سازمانی در این دفتر نیز باید مد نظر قرار گیرد و باید با رعایت فرایندها از پتانسیل‌های بیرونی نیز بهره‌مند شویم.
محمد علوی‌تبار معاون توسعه‌ی منابع و پشتیبانی سازمان نیز در این بخش، به روند بررسی عملکرد دفاتر اشاره کرد و گفت: قطعاً باید زمان بیشتری برای بررسی موارد مختلف کارهای هر دفتر شامل برون‌سپاری، قراردادها و .... داشته باشیم و سپس بتوانیم درباره‌ی درصدهای کار قضاوت کنیم و این امر می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در مفاهمه‌ی دو طرف داشته باشد. ان‌شاءالله در دوره‌ی بعدی و با تصمیمات پیش رو بتوانیم در بازه‌ی زمانی وسیع‌تری به مباحث بپردازیم.
او افزود: ضروری است که دفاتر برنامه‌ها را متناسب با ظرفیت‌های اجرایی خود ارائه دهند زیرا در میانه‌ی سال با این مسأله مواجه می‌شویم که درصد میانگین دفتر با کاهش روبه‌رو خواهد شد و این اساساً خوشایند نیست. در این مسیر باید پتانسیل نیروهای بیرونی را مد نظر قرار دهیم تا در پایان سال با عملکردی متناسب روبه‌رو شویم.
طراحی دوره‌ی تحصیلی یک ضرورت بی بدیل است
در بخش پایانی این جلسه، دکتر حسن ملکی به جمع‌بندی مباحث مطرح شده پرداخت و گفت: در بخش فنی‌وحرفه‌ای، نخستین آسیب مربوط به نبودن نقشه‌ی کلی یا طراحی دوره‌ی تحصیلی فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش است البته این دغدغه مدت‌هاست که احساس می‌شود و جلساتی نیز در این راستا تشکیل شد اما هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است.
او افزود: طراحی دوره تحصیلی یک ضرورت بی بدیل است که جایگزینی ندارد. ما باید به نقص ساختاری و تشکیلاتی نیز توجه کنیم البته ما نباید برون فکنی کنیم زیرا برخی اشکالات ربطی به تشکیلات ندارد بر همین مبنا نیازمند ساختار نوین سازمان و دفاتر هستیم تا بتوانیم این بخش را نیز، به تصویب برسانیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: سومین خلاء و آسیب در این بخش، مربوط به فقدان الگوی برنامه‌ریزی درسی فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش است. بدیهی است که فنی‌وحرفه‌ای با بخش نظری متفاوت است اما قطعاً تشابهاتی نیز بین این دو بخش وجود دارد. به نظر من این تفاوت و تشابه در الگوی برنامه‌ریزی درسی، خود را نشان می‌دهد لذا ضروری است که در این مسیر گام برداریم و بر روی آن تمرکز کنیم.
دکتر ملکی ادامه داد: در اسناد تحولی راجع به فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش دلالت‌‌های شفاف وجود ندارد و تنها اشاراتی به این بخش شده که کافی نیست لذا ما باید طراحی دوره داشته باشیم تا این خلاء را پوشش دهیم. نکته‌ی دیگر این است که نسبت فنی‌وحرفه‌ای با دنیای کار به بازتعریف نیاز داریم البته طرح تحلیل حرف و مشاغل می‌تواند به این نیاز پاسخ دهد بنابراین لازم است که این الگو پخته شود و رشته‌ها به زمینه‌های شغلی متصل شود زیرا مشاغل دائم در حال تغییر هستند.
سازمان پژوهش یک درخت کهنسال است
رئیس سازمان پژوهش به ضرورت‌های بخش فنی‌وحرفه‌ای اشاره کرد و گفت: ضروری است که طراحی دوره تا پایان آبان ماه به اتمام برسد. نکته دیگر طراحی الگوی برنامه‌ریزی فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش است که باید در مرکز توجه قرار گیرد و کار ویژه شامل مطالعات خاص ادبیات فنی‌وحرفه‌ای را می‌طلبد. الگوی نیازسنجی و سایر الگوهای ارائه شده که در دست انجام است، باید در اسرع وقت به اتمام برسد.
دکتر ملکی تأکید کرد: ما نیازمند خوشه‌ای از مشاغل، و نه یک شغل هستیم زیرا در این صورت شایستگی‌های مشترک را می‌توان تدوین کرد. امروز در شرایطی است که مشاغل در حال تغییر هستند و گاهی یک شغل زود می‌میرد، اما زمینه‌ها عمری طولانی دارند. در این عرصه باید مهارت‌آموزی دانش‌آموزان را جدی‌تر بگیریم و به این سؤال پاسخ دهیم که دانش‌آموز هنگام فارغ‌التحصیلی در انجام یک مهارت، قابلیت داشته باشد؟ البته این مسأله صرفاً مختص به فنی‌وحرفه‌ای نیست و در بخش نظری نیز کاربرد دارد لذا ضروری است که باید در این‌باره فکر کنیم.
او عدم توجه به مهارت را عامل مهمی در مشکلات دانست و گفت: متأسفانه ما امروز، در سیستم آموزشی حجم بالایی از دانایی را، اما بدون مهارت شاهد هستیم. به این معنا که دانشجویان یا دانش آموزان دارای تحلیل خوبی هستند اما در کار ناتوان ظاهر می‌شوند و این امر گاهی در مسابقات بین‌المللی نیز نمود پیدا می‌کند لذا کمیته‌های پژوهشی در دفاتر باید جدی گرفته شود و به شورای پژوهشی سازمان متصل شود.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بیان کرد: بدیهی است که اگر سازمان ما به پژوهش نپردازد، اقداماتش سست خواهد بود لذا باید به این مسأله کاملاً جدی نگاه کنیم و چاره‌اندیشی داشته باشیم. در این مسیر باید دفاتر موضوعات را در کمیته پژوهشی مطرح کنند و سپس به شورای پژوهشی سازمان ارائه دهند تا مصوب شود. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، ریشه در سالیان بسیار دور دارد و یک درخت کهنسال است بنابراین درست نیست که پژوهش در این سازمان، دیده نشود زیرا اگر در بدنه برنامه‌ریزی پژوهش نباشد، کار، فاقد ارزش است.
دکتر ملکی گفت: بسیاری از افراد خارج سازمان کار انجام داده‌اند بنابراین ما باید بتوانیم از این مباحث نیز استفاده کنیم و به نوعی تتبع داشته باشیم و منابع اصلی را در عرصه‌ی پژوهش‌ها به‌دست آوریم. تتبع در این بخش، به معنای جستجوی منابع است لذا ما باید یک بانک اطلاعاتی داشته باشیم و بتوانیم پژوهش‌های مربوط به کار خود را جمع‌آوری کنیم و پژوهشگران را بشناسیم.
او افزود: ما نیازمند الگوی بهره‌وری از ظرفیت‌های بیرون از سازمان هستیم تا بدانیم که با چه قاعده و روشی می‌توانیم از پتانسیل‌های خارج از سازمان بهره‌مند شویم زیرا تلاش ما این نیست که کاری را به دیگران بسپاریم بلکه مسأله استفاده از اندیشه‌ی سایر افراد در بیرون سازمان است لذا باید بر روی نکات موجود در این بخش توجه ویژه داشته باشیم.
انتهای پیام
ارسال نظر