عملکرد دفتر تألیف کتاب‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با حضور رئیس، معاونین سازمان و برخی از اعضای این دفتر بررسی شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در سومین نشست ارائه‌ی گزارش عملکرد دفاتر سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی براساس برنامه‌های ابلاغی سال 1400 عملکرد 9 ماهه‌ی دفتر فنی وحرفه‌ای و کاردانش با حضور رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، صبح امروز دوشنبه 19 دی ماه بررسی شد.
دفاتر در سازمان پژوهش دارای نقاط اشتراک و تفاوت‌هایی هستند
در ابتدای جلسه، دکتر حسن ملکی گفت: به نظر من در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی هر دفتر دارای حال و هوا و تفاوت‌هایی است. در این راستا دفتر انتشارات و فناوری حال و هوایی آمیخته به هنر دارد. لذا فعالیت‌های این بخش از یک سیالیت برخوردار است. با توجه به گزارش این دفتر که در جلسه‌ی قبل مطرح شد، فعالیت‌ها برای ما امیدبخش بود که نشان‌دهنده‌ی تلاش صادقانه‌ی مسئولان قبلی و مدیر کنونی است. البته نواقصی نیز در این بخش، وجود داشت اما پیشرفت‌هایی نیز در کار دیده شد.
او درباره‌ی دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش گفت: دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش، صبغه‌ی مهارتی دارد. لذا اگر بخواهیم یک هسته‌ی مرکزی برای فعالیت‌های این دفتر معین کنیم، مهارت‌آموزی عنوان اصلی آن به‌شمار می‌رود. بدیهی است که مهارت در هر یک از بخش‌های این دفتر یعنی فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش دارای مفاهیم و شکل‌های ساختاری خاص است. بنابراین موفقیت این دفتر زمانی حاصل می‌شود که عملاً هنرجویان به مهارت یا مهارت‌هایی دست پیدا کنند. بدیهی است که اگر این اتفاق رخ ندهد، نشان‌دهنده‌ی عدم موفقیت ما در برنامه‌هایمان است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: به نظر من در بخش تألیف نظری نقشه‌ی کلان وجود دارد، زیرا برنامه‌ی درسی ملی معطوف به این بخش است. اما مباحث مربوط به فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش در این سند کمرنگ‌تر است. لذا می‌توان گفت که مباحث این بخش در غربت قرار دارد و لازم است که دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش برای ادامه‌ی مسیر و اجرای شکل موفق کار، ابتدا نقشه‌ی کار را تعریف کند که همان طراحی دوره‌ی تحصیلی است.
دکتر ملکی افزود: متأسفانه تا امروز طراحی دوره‌ی تحصیلی در این دفتر به تأخیر افتاده البته در بخش‌های دیگر به‌صورت موردی پیشرفت‌هایی انجام شده، اما در بخش طراحی دوره‌ی تحصیلی نیازمند تلاش بیشتری هستیم زیرا بدون طرح و نقشه عملاً کار به سمت جلو سوق پیدا نخواهد کرد. بدیهی است که در طراحی دوره‌ی تحصیلی باید همه‌ی عناصر اصلی این دوره تعین و مورد توجه قرار گیرد. بنابراین باید طرح‌های خرد در این دفتر برگرفته از طرح کلی یعنی طراحی دوره‌ی تحصیلی باشد.
او تأکید کرد: در راستای مشخص شدن عملکرد این دفتر، لازم است که در جلسه‌ی پیش رو، به این سؤال پاسخ دهیم که دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش در برنامه‌های مصوب خود تا چه میزان پیشرفت کرده است و در چه نقاطی دچار مشکل است؟ در ادامه ضروری است که درباره‌ی دلایل توقف کار در برخی از نقاط توضیح داده شود. در واقع ضروری است که علت‌ها به شکل شفاف مطرح شوند و مسیر به شکل مستدل و مستند مشخص شود.
عملکرد دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش نقد و بررسی شد
در ادامه‌ی جلسه، بهنام نیک‌نژاد مدیر طرح و برنامه‌ی سازمان به ارائه‌ی گزارشی آماری از عملکرد دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش پرداخت و گفت: بدیهی است که استمرار این جلسات، باعث پیشرفت کارها و رفع بخش مشکلات بخش‌های مختلف می‌شود البته همان‌طور که مستحضر هستید، این دفتر دارای تنوع گسترده‌ای در نوع اقدامات است.
او در ادامه توضیحاتی درباره‌ی جزئیات سرفصل‌های اقدامات این دفتر پرداخت و جزئیات آماری هر بخش را برای حاضران توضیح داد.
افشار بهمنی، مدیرکل دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش به ارائه‌ی گزارش عملکرد این دفتر پرداخت و گفت: تلاش‌های متعدد و فشرده‌ای در این دفتر توسط همکارانم و با راهبری‌های ریاست محترم و قائم مقام سازمان، انجام شده که جای تقدیر و تشکر دارد زیرا به واسطه‌ی این حمایت‌ها، کار در مرحله‌ی بسیار خوبی قرار دارد.
او ادامه داد: هر کدام از معاونین این دفتر دو پروژه‌ی کلان رمزینه‌ها و ترویج و اشاعه‌ی برنامه‌ها و مأموریت‌ها را دنبال کردند. در گروه‌های پژوهش نیز، مسئولانی در یک کارگروه تخصصی برای محتواسازی سند تخصصی مشخص شد و کار در بخش‌های مختلف پیگیری و دنبال می‌شود.
مدیرکل دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش تصریح کرد: به نظر من، ماحصل اقدامات انجام شده در سند دوره‌ی تحصیلی قابل مشاهده است. البته در ادامه نیز نظرات کارشناسان به‌صورت مکتوب احصاء شد و محتوای سند در دست بازنویسی قرار گرفت.
وی افزود: کار بازنویسی سند دوره‌ی تحصیلی مورد توجه قرار گرفت. البته در این روند برخی از برنامه‌ها مانند تولید بسته‌های تحولی اندکی با تأخیر روبه‌رو شده است زیرا این امر منوط به تدوین استانداردهاست که خوشبختانه در مرحله‌ی خوبی قرار دارد و ان‌شاءالله به زودی نهایی خواهد شد. هدف اصلی در بسته‌های تحولی رشته‌های جدید است که به لطف خداوند مطالعات در این بخش به نتیجه رسیده است. لذا امیدواریم که در فصل زمستان کار با قوت بهتری دنبال شود.
تولید 125 عنوان محتوا در بخش رمزینه‌های سریع پاسخ دفتر فنی‌وحرفه‌ای
حسن عبدالله‌زاده، معاون دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش درباره‌ی اقدامات انجام شده در بخش رمزینه‌های سریع پاسخ گفت: به نظر من کار انجام شده در این دفتر کاملاً جهادی بود. با توجه به برنامه‌ای که تدوین شده بود مرحله‌ی اول کار منوط به تولید 26 عنوان بود که خوشبختانه به موقع انجام شد. در بحث تأمین محتوا نیز، 50 میلیون تولید انجام شده که به زودی برای توزیع آن اقدام خواهد شد. در مرحله‌ی دوم نیز مجدداً 125 عنوان، برای رمزینه‌های سال تحصیلی آینده مورد توجه قرار گرفت و کار تولید آن در دست انجام قرار گرفت.
او افزود: با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، امیدواریم که در بحث محتوای تعاملی و پویانمایی و ... طی سال جاری، ورودی جدید خواهیم داشت تا بتوانیم به تولید محتوا بپردازیم البته در این راستا فراخوانی نیز آماده شده است تا بتوانیم از حضور شرکت‌های توانمند در این بخش استفاده کنیم.
معاون دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش تصریح کرد: با توجه به آشنایی که به واسطه‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر با برخی از شرکت‌های توانمند شکل گرفت، امیدواریم که در سال آینده بتوانیم محتواهای خوبی را تولید کنیم و به دست دانش‌آموزان برسانیم. طبق پیش‌بینی ما تا اوایل خردادماه، تولیدات به نظر کارشناسی و بررسی خواهند رسید تا دغدغه‌ای برای شهریور نداشته باشیم.
اقدامات بخش‌های مختلف دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش بررسی و ارزیابی شد
محسن کیالاشکی، رئیس گروه علوم پایه نیز در بخش دیگری از جلسه به ارائه‌ی گزارشی در راستای طرح غنی‌سازی برنامه‌ی ویژه‌ی مدرسه در هنرستان‌ها پرداخت و گفت: در راستای شایستگی‌های فنی‌وحرفه‌ای، اقدامات متعددی انجام شده است اما در این بخش، ما یکی از شاخص‌های فنی را که چندان به آن پرداخته نشده اما در نظام‌های بین‌المللی وجود داشت، بومی‌سازی کردیم.
او در ادامه به تبیین جزئیات این طرح پرداخت و گفت: در این مطالعه‌ی تطبیقی علاوه بر مطالعه‌ی کشورها، نسبت سرانه‌ی تحصیلی به GDP، مشخص شد. در ادامه نیز، کشورهایی که شبیه‌تر به ساختار ما بودند مورد توجه قرار گرفتند. در واقع این شاخص نشان داد کشورهایی که تاکنون کمتر به آن‌ها پرداخته شده بود، در بخش‌هایی به ما نزدیک‌تر هستند و الگوهایی کاربردی‌تر می‌توان از این بخش‌ها برداشت کرد.
کیالاشکی تأکید کرد: در گام نخست این طرح، وضع مطلوب یا اصطلاحات آرمان‌ها مورد توجه قرار گرفت. در بخش دوم نیز به وضع موجود نگاهی داشتیم. در بخش سوم این طرح نیز شاخص‌هایی احصا شدند که نشان دهنده‌ی تحقق برنامه‌ی ویژه‌ی مدرسه است و تمام 9 دامنه‌ی دانش‌آموزان فنی‌وحرفه‌ای در آن مورد بررسی قرار گرفته است.
بیات نیز درباره‌ی طراحی دوره‌ی تحصیلی در بخش فنی‌وحرفه‌ای دوره گفت: یکی از کارها در دفتر فنی‌وحرفه‌ای بررسی برنامه‌ای متناسب با وضع موجود بود تا بدون نیاز به پرسش مجدد و بازنگری اسناد کلان بتواند وضع موجود را سامان‌دهی کند. در این راستا نیز کارهایی انجام شد که مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفت. لذا امیدواریم که این سند اولیه بتواند وضع اجرا را به سمت بهینه شدن سوق دهد.
او افزود: بحث کلان طراحی دوره در بخش فنی‌وحرفه‌ای از جمله قسمت‌هایی است که در روند کار دنبال شد اما با توجه به اینکه بخش فنی‌وحرفه‌ای نیازمند یک اصلاح قانونی است و هنوز هویت این شاخه کاملاً مشخص نیست، کار با موانع مختلفی روبه‌رو شد که نیازمند پیگیری است.
عابدین آریانپور رئیس گروه کشاورزی در ادامه درباره‌ی سند تربیت و یادگیری شاخه‌ی کاردانش توضیح داد و گفت: این اقدام با همکاری بخش‌های مختلف و به شکل گروهی انجام شده و تقریباً به اتمام رسیده است البته در ادامه لازم است که بازخوردهای مدیران بالادست و شورا مطرح شود تا اگر نیاز به بازنویسی یا بهبود کار است، مورد توجه قرار گیرد.
او ادامه داد: متأسفانه مأموریت‌های بخش فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش در هیچ‌کدام از اسناد به شکل شفاف مشخص نشده است لذا لازم است که در یکی از مهم‌ترین اقدامات، اصلاح این بخش مورد توجه قرار گیرد.
آقای منصوری نیز درباره‌ی حوزه‌ی کار ارزشیابی و کمیته‌ی آموزشی دفتر بیان کرد: در ابتدای کار 10 رشته‌ی فنی‌وحرفه‌ای برای ارزشیابی در دستور کار قرار گرفت. در ادامه نیز سه عنوان پژوهشی مستقل مشخص شد که بعدها در جلسات شورای معاونین بر ارزشیابی همه‌ی رشته‌ها تأکید شد و در دستور کار قرار گرفت.
او افزود: با توجه به اینکه مبحث فراخوان برای جذب پژوهشگر بنا به دلایل مختلفی قابلیت اجرا پیدا نکرد، برای اجرای پژوهش‌های مشخص شده پژوهشگرانی از میان هیئت علمی دانشگاه‌ها شناسایی شدند و پس از تأیید توسط بخش‌های مختلف تدوین فرایند کار این افراد|، در دستور کار قرار گرفت.
منصوری ادامه داد: یکی از دغدغه‌های مهم ما در راستای همکاری با پژوهشگران علاقه‌مند است. بنابراین لازم است که مطالبات سازمان را از این پژوهشگران مشخص کنیم در واقع برای افزایش مفاهمه در این بخش و توجیه و تبیین این افراد، کارگاه ارزشیابی برنامه‌های درسی در حوزه‌ی فنی‌وحرفه‌ای را طراحی و اجرا کردیم.
مجتبی انصاری‌پور رئیس گروه برق نیز اظهار کرد: طراحی و اعتباربخشی برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای از جمله اقدامات دفتر فنی‌وحرفه‌ای است که تاکنون بخش‌هایی از آن انجام شده است. بخش طراحی این برنامه به شکل برون‌سپاری و با حضور کارشناسان خارج از سازمان در دست اجرا قرار گرفته است لذا لازم است که در بخش اعتباربخشی اندکی حمایت بیشتری انجام شود.
او تأکید کرد: با توجه به تنوعی که در رشته‌ی فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش وجود دارد که بیش از 41 رشته را شامل می‌شود، نشان می‌دهد که طراحی یک الگوی واحد چندان کارساز نخواهد بود. بر همین راستا شاید لازم باشد که در این بخش با نگاهی واقع‌نگر وارد عمل شویم لذا در بخش اجرای این طرح، لازم است که به عناوین تأثیرگذار در روند توجه کنیم.
بشری گل‌بخش نیز در ادامه‌ی جلسه به توضیح طراحی الگوی صنایع دستی پرداخت و گفت: طبق راهبردهای ریاست محترم سازمان، روند توصیفی در این سند مورد تأکید قرار گرفت. این سند دارای بخش‌های تبیین وضعیت موجود، احصاء تمام رشته‌ها و حرفه‌های موجود در ایسکو و بررسی تک تک رشته‌های شاخه‌ی کاردانش با توجه به اینکه ذیل کدام شاخه هستند، دسته‌بندی شدند.
او افزود: در ادامه‌ی این روند و درون استانداردهای هر رشته، تحلیل و بررسی انجام شد تا هم‌پوشانی‌ها و عدم مطابقت‌ها کاملاً مشخص شود لذا رشته‌هایی که امکان تجمیع داشتند، مشخص شد.
بشری گل‌بخش رئیس گروه هنر خاطرنشان کرد: شاخص‌های این بخش، برگرفته از استانداردهای بسته‌ی برنامه‌ی درسی کاردانش گرفته شده است. در ادامه‌ی روند نیز بر اساس تحلیل انجام شده الگویی واحد برای صنایع دستی ارائه شد که دارای دو حالت و رویکرد است.
پرستو آریانژاد رئیس گروه عمران درباره‌ی سند نیازسنجی توضیح داد و گفت: ما در روند کار سعی کردیم که سند نیازسنجی را به‌عنوان زیرساخت کار در نظر بگیریم لذا سعی کردیم که در راستای سند نیازسنجی شغلی و تجزیه و تحلیل حرفه و مشاغل به بخش‌های مختلف این عرصه بپردازیم.
او افزود: در بخش امکان‌سنجی نیز به سه بخش آموزش، جنبه‌ی اقتصادی و زیست محیطی مشاغل پرداختیم. لذا این سند با توجه به سند آمایش منطقه‌ای انجام شد. در نیازسنجی شغلی، به بازار کار مراجعه کردیم تا مشاغل مورد نیاز بازار کار را احصاء کنیم. در ادامه نیز مباحث امکان‌سنجی شامل مسائل اقتصادی، زیست محیطی و ... مورد توجه قرار گرفت.
رقیه متحیرپسند کارشناس مسئول مکانیک درباره‌ی سند تدوین استاندارد بسته‌ی تربیت و یادگیری فنی‌وحرفه‌ای توضیح داد و گفت: این سند حاصل کار تیمی و گروهی است لذا ما سعی کردیم که کار بر اساس اسناد بالادستی شامل برنامه‌ی درسی ملی، سند تحول و ... تدوین کنیم. بر همین مبنا نیز، در بدو امر به مؤلفه‌های کلی پرداختیم و سعی کردیم که به سؤالاتی نظیر این مباحث که اساساً باید چه سیاست‌ها و اصولی باید رعایت شود، پرداختیم.
او ادامه داد: در مرحله‌ی بعد و جزئیات نیز به اجزای بسته‌ی تربیت و یادگیری پرداختیم و ساختارهای خردتر را مورد توجه قرار دادیم.
متحیرپسند تصریح کرد: در بخش دیگری از این سند نیز، سعی کردیم که اهداف و عناصر مختلف را مورد توجه قرار دهیم. بنابراین استانداردهای عرصه‌ی محتوای چند رسانه‌ای در بخش‌های مختلفی چون فنی، آموزشی و ... مورد بررسی قرار گرفت.
معصومه رضوانفر معاون دفتر فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش درباره‌ی برنامه‌های درسی ترکیبی توضیح داد و گفت: جلسات متعددی در راستای اجرای این برنامه برگزار شد تا مسیر کار را مشخص کنیم. بر همین مبنا با توجه به تنوع بالای رشته‌های فنی‌وحرفه‌ای، یک برنامه‌ی درسی متناسب این شاخه را با شرایط جامعه تدوین کنیم.
او خاطرنشان کرد: همان‌طور که مستحضر هستید، یکی از مراحل برنامه‌ی درسی اشاعه است که نقش بسیار مهمی در بهره‌برداری جامعه هدف دارد. بر همین مبنا نیز، ما سعی کردیم که یک سلسله فعالیت را برای این بخش طراحی کنیم تا این بخش به شکل بهتر و پررنگ‌تری دیده شود. امیدواریم تا اواخر بهمن ماه در اغلب رشته‌ها این برنامه برای معلمان، دانش آموزان، مدیران و ... طراحی شود.
طراحی دوره‌ی تحصیلی شاخه‌ی کاردانش و فنی‌وحرفه‌ای ضروری است
دکتر ملکی در بخش پایانی جلسه از اقدامات انجام شده تشکر کرد و گفت: طراحی الگو از جمله اقدامات قابل تقدیر در این دفتر است زیرا بدون الگو حرکت کردن در عرصه‌ی برنامه‌ریزی درسی، بسیار خطرناک است. بدیهی است که ما با الگوها می‌توانیم کار را پیش ببریم لذا در این راستا لازم است که طراحی دوره تحصیلی که همان الگوی مادر است، مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است که بدون این الگو، سایر اقدامات هویت نخواهند داشت لذا لازم است که طراحی این الگو در اسرع وقت انجام شود.
او خاطرنشان کرد: این نکته که باید دوره‌ی فنی‌وحرفه‌ای و نظری را با یکدیگر ببینیم، کاملاً درست است اما همان‌طور که مستحضر هستید، قوانینی در این بخش وجود دارد که باید به آن توجه کنیم. همان‌طور که می‌دانید، زیرنظام اصلی سند تحول بنیادین، برنامه‌ی درسی ملی است و در این برنامه نیز بر 11 حوزه‌ی یادگیری و بخش‌های دیگری تأکید شده است. لذا فضا برای برنامه‌ریزی بخش تألیف نظری فراهم شده است اما در بخش فنی‌وحرفه‌ای بدیهی است که حق مطلب ادا نشده و عملاً دارای فقری فناورانه هستیم. بنابراین لازم است که برای این بخش به طراحی دوره‌ی تحصیلی بر پایه‌ی مبانی برنامه‌ی درسی ملی بپردازیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تأکید کرد: بدیهی است که امکان انتظار کشیدن برای اصلاح سند تحول بنیادین، بسیار زمان‌بر است لذا لازم است که با طراحی دوره‌ی تحصیلی برای اصلاح این بخش گام برداریم. بدیهی است که توجه به واقعیت‌ها، ضروری است زیرا همین واقعیت‌ها تبدیل به ضرورت می‌شود لذا بی‌توجهی به ضرورت‌ها خسران به دنبال خواهد داشت.
دکتر ملکی الگوی برنامه‌ریزی منطقه‌ای را مثبت خواند و گفت: این برنامه‌ریزی منطقه‌ای باید منطبق بر نیازسنجی‌ها باشد اما من احساس می‌کنم که در این عرصه دچار یک خلأ نیازسنجی هستیم بنابراین طراحی یک الگو در این بخش، باید مورد توجه قرار گیرد.
او بر لزوم توجه به برنامه‌ی ترکیبی در روند کار تأکید کرد و افزود: باید در روند طراحی برنامه‌ی ترکیبی به این نکته توجه کنیم که این بخش شامل ترکیب دو سبک و شیوه‌های آموزشی است لذا لازم است که در روند کار بر این تعریف تأکید داشته باشیم و از آن غافل نشویم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی از طراحی الگوی مفهومی صنایع دستی تشکر کرد و گفت: کار انجام شده نوعی الگوی برنامه‌ریزی درسی است که جای تشکر و تقدیر دارد. این اقدام در راستای آماده‌سازی افراد برای خوشه‌ای از مشاغل است زیرا امروز امکان آماده‌سازی افراد برای یک شغل وجود ندارد و مشاغل امروزی در حال تغییرات خاصی هستند. در این راستا لازم است که بر روی این کار ارزشمند، تمرکز بیشتری شود زیرا آنچه که انجام شده، یک رویکرد قابل توجه در بخش فنی‌وحرفه‌ای است.
دکتر ملکی ادامه داد: متأسفانه امروز کاردانش تحقق یافته، شباهت‌های بسیاری با شاخه‌ی فنی‌وحرفه‌ای دارد. بنابراین لازم است که در این باره اقدامات زیرساختی انجام دهیم البته من فکر می‌کنم که در طراحی دوره‌ی تحصیلی بتوانیم بخش‌هایی از نقص‌های مربوط به این شاخه را پوشش دهیم.
او بیان کرد: در بخش ارزیابی ما نیازمند تربیت و آموزش ارزش‌یاب هستیم بنابراین لازم است که در این راستا فکر کنیم زیرا ما به این بخش نیازمند هستیم.
انتهای پیام
ارسال نظر