«والدین کتابخوان» فرزندانی درس‌خوان‌تر دارند

عبدالعظیم کریمی عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در گفت‌‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، با اشاره به اجرای پروژه بین‌المللی پرلز و تیمز توسط انجمن بین‌المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی گفت: بر اساس نتایج تحقیقاتی که از این پروژه به عمل آمده است، در ایران، فرزندان خانواده‌ای که با فرهنگ کتاب و کتابخوانی مأنوس هستند، عملکرد بهتری در زمینه سواد خواندن در مدرسه دارند.

*حضور ایران در دو پروژه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن و مطالعه روند آموزش ریاضیات و علوم

مدیر ملی پروژه بین‌المللی پرلز و تیمز، فعالیت جهانی این پروژه را از سال 1959 عنوان داشت و با اشاره به ورود ایران به این پروژه از سال 1991 تصریح کرد: این انجمن که یک مؤسسه غیرانتفاعی پژوهشی در سطح جهان است، ده‌ها مطالعه تطبیقی انجام می‌دهد که ایران فقط در دو پروژه پرلز (مطالعات بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن) و تیمز (مطالعه بین‌المللی روند آموزش ریاضیات و علوم) شرکت کرده است.

وی افزود: پرلز به دلیل اینکه دانش‌آموزان در مقطع چهارم ابتدایی برای خواندن مشکلی ندارند، فقط در همین مقطع هر 5 سال یک بار اجرا می‌شود و امسال در حال اجرای این پروژه هستیم؛ تیمز هم در دو پایه چهارم و هشتم، هر 4 سال یکبار اجرا می‌شود که آن را در سال 2015 اجرا کردیم.

کریمی با بیان اینکه این پروژه برای مقطع دبیرستان هم در کشورهای دیگر اجرا می‌‌شود، گفت: برای مقطع دبیرستان این پروژه هر 12 سال یکبار اجرا می‌شود که با توجه به اجرای این طرح در سال جاری، ایران در آن شرکت نمی‌کند؛ این طرح برای کشورهایی کاربردی است که نظام عالی و آموزش و پرورش آنها یکی است، ولی در ایران این تحقیقات بی‌فایده است چون به دنبال اصلاحات صورت گرفته، دانش‌آموزان از چرخه آموزش و پرورش خارج می‌شوند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه آموزش و پرورش با اشاره به اینکه ایران تنها در سه پروژه شرکت می‌کند، گفت: عضویت در این انجمن هزینه زیادی دارد. ایران سالی 60 هزار یورو برای مشارکت می‌پردازد. این در حالی است که اجرای هر پروژه یک میلیارد هزینه‌بر است و نیاز به نیروی اجرایی دارد.

این روانشناس و استادیار دانشگاه، علت شرکت کردن 60 کشور اسلامی و منطقه در این پروژه را سنجش و مقایسه عملکرد خود نسبت به نتایج سال‌های قبل و کشورهای دیگر بر مبنای یک شاخص استاندارد برشمرد و گفت: این مقایسه و بررسی در کشور ما که می‌خواهیم قدرت اول منطقه در چشم‌انداز 1404 باشیم، ضروری و مهم است تا نقاط ضعف و قوت خود را یافته و آن را اصلاح نماییم.

* کتاب درسی بخوانیم- بنویسم، خواندن دانش آموزان را ارتقاء داد

کریمی یکی از نتایج پیشرفت در خواندن دانش‌آموزان را بر اساس تحقیقات پرلز، تغییراتی در حوزه برنامه ریزی درسی دانست و گفت: یکی از دلایل پیشرفت 44 نمره‌ای ما در زمینه خواندن، کتاب درسی «بخوانیم - بنویسیم» بود که دانش‌آموز باید متن را بسازد و جمله‌سازی کند.

*برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه خانواده‌ها، دلیل موفقیت کشور «هنگ کنگ» در پروژه پرلز

مدیر ملی پروژه بین‌المللی پرلز و تیمز به موفقیت کشور «هنگ کنگ» در پروژه پرلز اشاره کرد و گفت: دلایل موفقیت هنگ کنگ، برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه خانواده‌ها، تعیین بودجه لازم برای اجرای پروژه در مجلس قانون گذاری و حمایت‌های دیگر در نظام آموزشی‌شان است.  

وی درباره عوامل پرورش سواد ادبی فرزندان در خانواده‌ها بیان داشت: سواد والدین و فعالیت‌های ادبی بچه‌ها قبل از شروع مدرسه به عنوان مثال کتاب خواندن، داستان گفتن، سرود خواندن، بازی کردن، اسباب بازی‌های الفبایی و بازی با کلمات، وجود کتاب‌های کودکان در منازل و... از فعالیت‌هایی است که به پرورش سواد ادبی فرزندان کمک می‌کند.

*وجود کتاب کودکان در خانه در پیشرفت سواد خواندن مؤثر است

کریمی وجود کتاب‌های کودکان در منازل را در پیشرفت سواد خواندن مؤثر دانست و تصریح کرد: بر اساس گزارش والدین از کتاب‌های کودکان موجود در خانه در ایران، دانش‌آموزانی که والدین آنها 51 تا 100 کتاب در خانه داشتند، نسبت به دانش‌آموزانی که والدینشان تا 10 کتاب در خانه داشتند، میانگین عملکرد بالاتری دارند.

وی پیرامون چگونگی اجرای این پروژه افزود: پرسشنامه‌هایی برای مدارس، دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها تهیه شده که آنها ملزم به پر کردن آن هستند؛ پرسشنامه مربوط به پروژه پرلز والدین مربوط به تعامل میان کودکان و والدین در زمینه سوادآموزی، منابع و امکانات سوادآموزی در خانه، نگرش‌ها و عادات خواندن والدین، ارتباط میان خانه و مدرسه و... است.

کریمی پیرامون مدارسی که به عنوان نمونه انتخاب می‌شوند، گفت: نمونه تیمز و پرلز در سطح کشوری است که توسط چارچوب علمی که انجمن دارد، آنها را تصادفی انتخاب می‌کند و به ما معرفی می‌کند. نمونه‌ها در سراسر استان‌ها هستند و معرف کشور است.

مدیر ملی پروژه بین‌المللی پرلز و تیمز، درباره نحوه طراحی سؤالاتی که توسط انجمن IEA  برای دانش‌آموزان می‌شود، گفت: سؤالاتی که به بچه‌ها می‌دهیم، بر اساس همکاری 60 کشور در سال قبل است. هر کشور سؤالاتی را طراحی می‌کند و به انجمن می‌دهد و بعد آنجا بر اساس شاخص‌های روانشناختی و بعد از طی چند مرحله، آنها را پالایش کرده و به کشورها ارائه می‌دهند.

وی در پایان با بیان اینکه پرلز و تیمز بیشتر عملکردی است تا حفظی، افزود: ما قصدمان این است که سواد فهم دانش‌آموزان را به محیط پیرامون و مشاهداتشان زیاد کنیم. پرلز ابزاری است برای فهم جهان، همانطور که هست نه آنگونه که ما می‌خواهیم.