"معلم" در نگاه مقام معظم رهبری

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به نقل ازخبرگزاری تسنیم، فرازهایی از فرمایشات مقام معظم رهبری درباره شغل معلم به شرح ذیل است:

*     معلم؛ معنا و نقش
معلمان، سازندگان انسانند.(1) معلم یعنى کسى که در دل انسان، یک چراغى را روشن مى کند و او را از جهالت به دانایى و معرفتى رهنمون مى شود، این معناى معلم است. این بزرگترین چیزى است که در حیات انسان قابل تصور است.
نمونه آن، معلم شهید عزیز ما، یعنى شهید مطهرى است که با دانش خود، با فکر عمیق و نیرومند خود، ابعادى از مسائل اسلامى را در بخشهاى مختلف حلاجى کرد، بررسى کرد، روشن کرد و در خلال دهها کتابِ با ارزش، این ها را در اختیار ما قرار داد؛ چراغى است که این مرد بزرگ در ذهن ما و در دل ما روشن کرده است.(2)
تأثیر معلم، در موارد بسیارى حتّى از تأثیر وراثتها بیشتر است. خصال وراثتى و ارثى چیزهایى است که با انسان همراه است، اما با تمرین و با عادتهاى ثانوى مى توان بر همین خصال فائق آمد. این تمرین عادت ثانوى را معلم مى تواند به دانش آموز خودش، به شاگرد خودش ببخشد، این نقش معلم است،(3) یعنى حتى نقشى پررنگ تر از نقش خانواده و پدر و مادر.(4)

*     شغل معلم
معلم عزیز بداند شغل او فقط تعلیم نیست؛ یا به تعبیرى فقط تعلیمِ مطالب کتاب و دانشِ در دست اجرا نیست. معلم، هم باید علم بدهد، هم باید روش تفکّر و کار تفکّر را بیاموزد، هم رفتار و اخلاق آموزى در کار او باشد. اگر تعلیم را یک معناى وسیعى بگیریم، این سه عرصه را شامل مى شود:
1- تعلیم
یاددادن دانش؛ محتواى کتابها و محتواى علوم و مانند این ها که باید بچّه هاى ما این ها را یاد بگیرند. این، یک کار است.
2- یاددادن تفکر
کار دوّم که از این مهم تر است، یاد دادن تفکّر است. کودک ما فرابگیرد که فکر کند - فکر صحیح، فکر منطقى - و براى فکر کردن درست راهنمایى بشود؛ سطحى نگرى، سطحى آموزى در مسائل زندگى یک جامعه را زمین گیر مى کند، در بلندمدّت بدبخت مى کند؛ باید فکرکردن را در جامعه نهادینه کرد. لذا شما ببینید که ما مثلاً از شهید مطهّرى که نام مى آوریم، فقط به علم شهید مطهّرى اهمّیّت نمى دهیم، به تفکّر شهید مطهّرى اهمّیّت مى دهیم. اگر کسى داراى تفکّر بود، این روحیّه موجب مى شود که او بتواند مسائل مهمّ علم را هم کشف کند. اگر جوان ما، عالم ما، دانشمند ما متفکّر بار آمده باشد، از آن ذخیره دانشى که در اختیار او است، ده ها و صدها مسأله جدید مطرح مى کند و پاسخ مى گیرد. پس استفاده از علم با تفکّر ممکن است.
3- آموزش اخلاقى و رفتارى
سوّم، رفتار و اخلاق؛ آموزش رفتارى، آموزش اخلاقى و همین که در بیانات وزیر محترم بود: سبک زندگى، نوع رفتار. بافت انسان و قالب و تراش یک انسان مطلوبِ اسلام چیزى است که با تربیت حاصل مى شود. این در درجه اول به عهده چند عنصر اصلى است که یکى از عناصر اصلى معلم است. البتّه پدر، مادر، رفیق و مانند این ها هم مؤثّرند، لکن تأثیر معلم یک تأثیر عمیق تر و ماندگارترى است؛ این کارى است که معلم باید بر عهده بگیرد.
آموختن رفتار و اخلاق از قبیل آموختن دانش نیست که فقط انسان از روى کتاب بخواند؛ درس اخلاق را با کتاب نمى شود منتقل کرد، بیش از کتاب و بیش از زبان، رفتار مؤثّر است، یعنى شما در داخل اتاق درس و میان دانش آموزان، با رفتار خودتان به آن ها درس مى دهید. البتّه با زبان هم باید گفت، باید نصیحت کرد، امّا رفتار تأثیر عمیق ترى دارد، تأثیر همه گیرترى دارد. صادقانه بودن سخن را رفتار انسان روشن مى کند.(5)

1) 14/2/1379
2) 12/2/1386
3) 14/2/1390
4) 12/2/1384
5) 17/2/1393