اولین گام مهم برای اجرای برنامه درسی ملی استقرار حوزه‌های یازده گانه در تشکیلات بود
دکتر ذوعلم ضمن ابراز تقدیر و تشکر از زحمات؛ اعضای هیأت علمی، مدیران، معاونین و کارشناسان و آرزوی هدایت و عنایت هر چه بیشتر خداوند برای این عزیزان به ارائه گزارشی از جمع بندی بازآرایی ساختار پرداخت. وی گفت: در ساختار جدید، اولین گام مهم برای اجرای سند برنامه درس ملی استقرار حوزه‌های یازده گانه در تشکیلات بود. استقرار این یازده حوزه به این معناست که؛ به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفه در فرایند تعلیم و تربیت ما قرار است محتوایی را در طول 12 سال به دانش‌آموزان ارئه دهیم که ترکیبی به هم پیوسته و مرتبط از مقولات این 11 حوزه و مفاهیم و رویکردهای استاندارد دارد.
دو دفتر تألیف نظری و فنی حرفه‌ای با تغییر عنوان و چرخشی در وظایف در ذیل معاونت طراحی و تولید بسته‌های یادگیری جای می‌گیرند
وی ادامه داد: نشست هایی با کارشناسان مرتبط در جهت اصلاح بازآرایی تشکیلات داشتیم و طی بحث‌ها، رفت و برگشت‌ها، گفتگو، تبادل نظر، سؤال و .....به یک جمع‌بندی مستدل رسیدیم. دو دفتر تألیف نظری و فنی حرفه‌ای با تغییر عنوان و چرخشی در وظایف در ذیل معاونت طراحی و تولید بسته‌های یادگیری جای می‌گیرند . این دو دفتر سه کارکرد اساسی دارند: 1ـ کارکرد اول: طراحی کلان پیشینی برای برنامه درسی. این که هر یک از دفاتر، شاخه‌ها یا رشته‌ها متناسب با وضعیت دوره، رشته یا شاخه را بررسی و تبیین می کند و یا پاسخگوی این سؤالات مهم خواهد بود که : مدرسه برای چیست؟ چه چیزی به درد بچه‌ها می‌خورد و آینده و زندگی‌شان را سامان می دهد؟ اگر تربیت فرایند و تعامل است برای تکمیل و تعیین این فرایند کدام طرح کلان نیاز است؟
2ـ کارکرد دوم: انجام مدیریت و طراحی برای تولید. قرار نیست دفاتر محتوایی تالیف و تولید کنند و شاید فقط در برخی موارد مختصر تصدی را به دست گیرند . وظیفه اصلی‌شان این است که مشخص کنند؛ چه افراد، مجموعه و یا سازمان‌هایی صلاحیت دارند که به ما کمک کنند. در این طراحی و تدوین؛ تجارب جهانی، مختصات جغرافیایی، شاخص و استانداردهای حوزه‌های تربیت و نیاز های هر پایه، دوره و رشته باید لحاظ شوند. لازم است این شاخص‌ها، مؤلفه‌ها و استانداردها برای تولیدکننده تمایزبخش، واضح، شفاف و گویا باشند و ما نیز بتوانیم در این فرآیند براساس آن مؤلفه‌ها اعتبارسنجی و اعتباربخشی کنیم و نظارت و ارزیابی دقیق تری بر محتوای خروجی سازمان داشته باشیم.
3-کارکرد سوم: انجام رصد و پایشی سازمان یافته از میدان اجرای برنامه درسی، عملکرد و تعاملات مدرسه، معلم، مدیر و خانواده، فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم گیری و چشم‌انداز مدرسه و روابط برون مدرسه‌ای کارکرد سوم این معاونت خواهد بود.. ما در اینجا حلقه میانی بین واقعیت و هست‌ها با بایدها و آرمان‌ها هستیم. در این کارکرد باید به معاونین اجرایی پرورشی و تربیت بدنی کمک کنیم و در چرخه بازخورد و ترتیب و تاخر استانداردها و فرایندها فاعلیت و حضور مؤثرتری داشته باشیم .البته بروز این سه کارکرد نیاز به بازآرایی ذیل دو دفاتر خواهد داشت.
هر حوزه یادگیری دنیایی از کار پژوهشی، نیازسنجی، مخاطب‌شناسی، سیاست‌گذاری، تولید محتوا و مفاهیم دارد
دکتر ذوعلم در تشریح فلسفه وجودی و کارکرد حوزه های یازده گانه تربیت و یادگیری اظهار نمود: هر حوزه یادگیری دنیایی از کار پژوهشی، نیازسنجی، مخاطب‌شناسی، سیاست‌گذاری، تولید محتوا و مفاهیم دارد. مثلاً درحوزه تفکر و حکمت مشخص می شود دانش آموزان باید در پایه های مختلف به چه توانمندی های حکمی و علمی برسند و این مهم با چه ابزاری و در چه بستری قابل تحقق است؟ چه اقدامات؛ متن، فیلم، پویانمایی، داستان و یا مجازی باید برای دانش‌آموز طراحی شود؟ ممکن است حتی در حین کار لزوم ارائه درسی جدید مثل" فلسفه برای کودک "کشف شود. در رشته‌های فنی حرفه‌ای نیز باید به شکل جدی روی ارتباط شان با نیازهای بازار کار و دانش، جهان فن و تکنولوژی و آینده کشور کار شود.
در هر یک ازحوزه ها به یازده تا دوازده مؤلفه باید توجه کرد و در حد یک اندیشکده و پژوهشکده نیاز به کار علمی داریم
معاون وزیر در سازمان پژوهش بیان کرد: در هر یک ازحوزه ها به یازده تا دوازده مؤلفه باید توجه کرد و در حد یک اندیشکده و پژوهشکده نیاز به کار علمی داریم. اگر بخواهیم به رسالت و ظرافت کار و نیز ابعاد و جوهره پژوهشی توجه کنیم، هر کدام از این 11 حوزه می‌شوند یک پژوهشکده برنامه‌ریزی و این عمق تأثیرگذاری را نشان می‌دهدکه مثل و مانندی در بیرون نخواهد داشت. بزرگ ترین و پرکارترین مؤسسات پژوهشی تیراژ کتاب‌های شان 100تا 500 و یا در نهایت چند هزار نسخه است اما سازمان عهده‌دار چاپ به طور میانگین 11 میلیون جلد کتاب درسی است که صفحه به صفحه و کلمه به کلمه‌اش خوانده می‌شود و رویش بحث و گفت و گو می‌شود و دامنه تأثیرگذاری اش بی نهایت خواهد بود.
حوزه های یازده گانه باید در صدر سازمان و در ذیل وظایف رئیس سازمان جانمایی شوند
ذوعلم تاکید کرد: موضع سازمان و به طبع آن حوزه های یادگیری حاکمیتی است و از موضع حاکمیت جمهوری اسلامی ایران کتاب‌های درسی را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهیم. حوزه های یازده گانه باید در صدر سازمان و در ذیل وظایف رئیس سازمان جانمایی شوند. انتخاب افراد این حوزه ها با رعایت تمامی چهارچوب‌ها و ضوابط از بین بهترین، توانمندترین، مؤمن‌ترین، دغدغه‌مندترین وخوش فکرترین نیروهای داوطلب سازمان و گروه ها انجام خواهد شد. رئیس سازمان باید این حوزه‌ها را مدیریت کرده و هر آنچه برای حسن انجام فعالیت‌ها لازم است را تأمین کند. برپایی سمینارها، همایش های داخل و خارجی و پاسخگویی به نقدهای صاحب نظران عرصه تعلیم و تربیت و دفاع از محتوای یادگیری برعهده این حوزه هاست.
دکتر حسن ملکی به سمت دستیار رئیس سازمان در استقرار و هدایت حوزه های تربیت و یادگیری منصوب شد
رئیس سازمان ضمن معرفی جناب آقای دکتر حسن ملکی به سمت دستیار رئیس سازمان در استقرار و هدایت حوزه های تربیت و یادگیری در ادامه تشریح وظایف حوزه ها تصریح کرد: حوزه ها در حیطه وظایف خود اعتباربخشی محتوایی و آینده‌نگری خواهند داشت. بازآرایی تشکیلاتی برای اجرایی شدن سند برنامه درسی ملی با اهداف 5 گانه سند درس ملی و بازخوانی عمیق در مفاهیم، محتوا، اولویت‌ها و نیازها ضرورت داشته است. حوزه و شورای ذیل آن بهتر است در برخی جلسات خود از شورای عالی آموزش و پرورش نیز دعوت کند.
هر یک از حوزه ها باید 10 حوزه دیگر را در آئین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های خود ببیند
وی تاکید نمود: به جدایی نظر از عمل نباید دامن زده شود. این دو باید متمایز اما به هم مرتبط باشند تا آنچه تولید می‌شود زیر ذره‌بین قرار گیرد. در این بستر حوزه‌های یازده گانه بدون هیچ سوگیری تولیدات محتوایی خروجی سازمان را ارزیابی می کنند. همچنین می توان مجموعه های خصوصی و برون سازمانی که خواستار مشارکت با آموزش و پرورش هستند را آموزش داده و توانمند کنیم تا بتوانند همکاری مؤثری با ما داشته باشند. نشریات رشد، آموزش معلمان، تربیت دبیری در دانشگاه های فرهنگی و رجایی نیز می‌توانند نقش پررنگ تری در همکاری و همفکری با 11 حوزه یادگیری ایفا کنند و در نشست ها حضور داشته باشند. هر یک از حوزه ها باید 10 حوزه دیگر را در آئین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های خود ببیند و در مؤلفه‌ها، مفاهیم، اولویت ها و استانداردهای خودشان اولاً گرانیگاه خود و بعد سهم هر 10 حوزه دیگر را لحاظ نموده و در هم تنیدگی داشته باشند. همچنین هر حوزه باید سهم خود را از بقیه حوزه‌ها مطالبه کند. قطعا این ها کار سختی است اما ارزشمند است تا مجموعه محتوایی که در قالب بسته‌های یادگیری ناشی از تولیدات مختلف معاونت طراحی و تولید تهیه می شود یک ارتباط معنایی و رویکردی قوی پیدا کند و ما را به سمت تحقق مدرسه زندگی سوق دهد. تا وقتی در سازمان متفرق بوده و یکپارچه عمل نکنیم رویکرد توحیدی در دانش آموزان مان شکل نمی‌گیرد.
لازم است تا دفاع استنادی و استدلالی قوی از عملکردمان داشته باشیم
در پایان دکتر ذوعلم بیان کرد: بازآرایی تشکیلاتی که پنج ماه نیز به طول انجامید، مقدمه ای لازم است اما کافی نیست. توانمندسازی نیروها، ارتقائ فرهنگ سازمانی، نقد و انتقاد، گفتگو و مباحثه برای رسیدن به وفاق اجمالی لازم است تا دفاع استنادی و استدلالی قوی از عملکردمان داشته باشیم . گاهی اگر اشتباه کردیم باید بپذیریم و عقب‌نشینی کنیم.
جانمایی حوزه ها ی یادگیری در حوزه ریاست طرحی خام و تجربه نشده است
در ادامه جلسه آقای صدوقی مسئول طراحی دوره ها ی تحصیلی؛ ضمن اشاره به ارزش نشست های هم اندیشی و گفتگوی دو سویه با ریاست سازمان و روحیه نقد پذیر ایشان در جهت رسیدن به ایده ال ترین تصمیمات گفت: مقایسه شما از شباهت هر یک از حوزه های یادگیری سازمان با یک پژوهشکده از جامعیت برخوردار نیست. کار پژوهشگاه، پژوهش محض است ولی سازمان علاوه بر پژوهش، وظیفه آموزش معلمان، تولید بسته های آموزشی، تألیف محتوا و دادوستد ویژه با مدیران و کارکنان در جهت عینیت بخشی به برنامه ها را بر عهده دارد.
صدوقی همچنین یادآوری کرد: حوزه‌های یادگیری بدون ارتباط تنگاتنگ با دفاتر و دوره‌های تحصیلی راه به جایی نخواهند برد. من اصراری ندارم که دوره‌ها در معاونت تولید و طراحی تعریف شوند اما هر جا دوره‌ها را بردید مثلاً ذیل نظر آقای دکتر حسن ملکی، دوره‌های تحصیلی را هم باید در کنار حوزه‌ها تعریف کنید. جانمایی حوزه ها ی یادگیری در حوزه ریاست نیز طرحی خام و تجربه نشده است و ممکن است به شکست منتهی شود. اگر دوره ها وظیفه اصلی شان طراحی کلان است پس در گام اول دوره باید مطالبات خود را در تولید برنامه به حوزه های یادگیری بدهند و داد و ستد فعال با حوزه ها داشته باشند و در گام بعدی حوزه محصولش را به دوره ارائه دهد و مقبولیت آن را دریافت کند. ارتباط تنگاتنگ حوزه و دوره می‌تواند در جهت کاربردی کردن دقیق و عینی مواد آموزشی به‌صورت موثری، کارایی خود را داشته باشد.
استقلال حوزه‌ها و دوره‌ها مشکل‌آفرین است
پرتوی مقدم عضو هیات علمی گروه مطالعات اجتماعی نیز گفت: استقلال حوزه‌ها و دوره‌ها مشکل‌آفرین است و تفکیک برنامه‌ریزی از تولید هم محل اشکال است. برنامه‌ریزی دوره‌ها، تضمین این برنامه‌ریزی در تشکیلات دوره و حوزه ها باید دقیق باشد. حوزه‌ها وظیفه طراحی کلان را دارند ولی اجرا باید در دوره‌ها و دفاتر انجام شود. پس پاسخگویی مسئولیت پذیری در بین حوزه‌ها، دفاتر و دوره‌ها باید مشترک باشد و فقط به‌عهده حوزه نخواهد بود. دوره‌ها و حوزه‌ها نباید استقلال تشکیلاتی داشته باشند.
مزایای ذیل نظر رئیس بودن حوزه‌ها از معایبش کمتر است، رئیس سازمان باید بتواند نگاه مشترک تلفیقی و یکپارچه ای را در همه حوزه ها تضمین و تأمین کند
دکتر ذوعلم در پاسخ به نقدهای مطرح شده در جلسه بیان داشت: پاسخگویی بخش محتوایی علمی، نظری و فلسفی به‌عهده حوزه‌ها است. تولید از برنامه‌ریزی باید جدا شود. هر حوزه باید پاسخگو و دغدغه‌مند نسبت به کار خود باشد. در بحث تولید بسته‌های آموزشی پاسخگویی به سؤالات خردتر مطرح است اما آن ها هم برای تولیدات شان باید استانداردهایی تدوین کنند. اینکه چرا ابزار و بسته ها اینگونه است و ......مربوط به استانداردهای آن معاونت تولید و طراحی بسته‌های آموزشی است. در پاسخ به نکته بعدی نیز ایشان گفت : مزایای ذیل نظر رئیس بودن حوزه‌ها از معایبش کمتر است. ممکن است اشکالی هم ایجاد شود ولی باید با آن روبرو شد. ما در سازمان هسته‌های علمی، پژوهشی و فکری در 11 حوزه خواهیم داشت که دغدغه تولید نداشته، مرتبط با بدنه علمی پژوهشی و انتشاراتی کشورند و نوآوری و خلاقیت دارند.
ارسال نظر