تربیت، حاصل تعامل بین دو انسان«عامل» و «مسئول» است

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، صبح امروز شنبه 19 خردادماه 97، دوره آموزشی کارکنان سازمان پژوهش با عنوان«تربیت از منظر قرآن کریم» برگزار شد.

در این جلسه دکتر خسرو باقری عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به اصلی ترین وظیفه آموزش و پرورش اظهار کرد: «تربیت»، حاصل تعامل بین دو انسان«عامل» و «مسئول» است.

وی افزود: «تربیت» مبتنی برخواست و اراده است و تا کسی اراده نکند، تغییر نمی کند.

دکتر باقری «تربیت» را نتیجه تاثیر مربی بر «متربی» دانست که آنهم با خواست و اراده «متربی»، امکان پذیر خواهد بود. هیچ کَس نمی تواند روی انسان اثر بگذارد. زیرا انسان تنها موجود مختار است و این اراده و اختیار اوست که اجازه می دهد چه کسی روی او تاثیر بگذارد و تربیت معنا پیدا نمی کند. حتی اگر بهترین مربیان مسئولیت تربیت آنان را بر عهده گیرند.

وی سپس با مقایسه تربیت اشیاء، گیاهان، حیوان و انسان پرداخت و اضافه کرد: تربیت در واقع شکل دادن مطابق خواست سفارش دهنده است. به عنوان مثال فردی میز یا صندلی به نجاری سفارش می دهد و نجار با ابزاری که در اختیار دارد(اره و...) آن را می سازد. یا بذری که در زمین کاشته می شود با مراقبت های باغبان رشد می کند و به ثمر می نشیند. اما هیچیک اختیاری از خود ندارند که در برابر مربی مقاومت کنند. اما انسان دارای عقل، اختیار و استقلال شخصیتی است و اگر نخواهد، اقدامات تربیتی چندان موثر نخواهد بود. به علاوه محیط نیز تاثیرات فراوانی بر روند تربیت فرد می گذارد که با پیشرفت علم و تکنولوژی و بمباران فضای مجازی این تاثیر به شدت افزایش داشته است.

وی با استناد به آیاتی از قرآن کریم که خطاب به پیامبر اکرم(ص) می فرماید:«انک لا تهدی من احببت» و «کسی که بهره های آخرت را بخواهد، ما نیز به تلاش های او برکت و افزایش می دهیم و بر محصولش می افزاییم و کسی که فقط بهره دنیا را طلب کند. کمی از آن به او می دهیم اما در آخرت هیچ بهره ای ندارد!» و یا حضرت نوح علیه السلام 950 سال تبلیغ کرد و ایمان نیاوردند، مگر تعدادی اندک. عاقبت هم نفرین کرد و قومش به عذاب الهی گرفتار شدند. قالَ رَبِّ إِنِّی دَعَوْتُ قَوْمِی لَیْلًا وَ نَهاراً «5» فَلَمْ یَزِدْهُمْ دُعائِی إِلَّا فِراراً «6» وَ إِنِّی کُلَّما دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصابِعَهُمْ فِی آذانِهِمْ وَ اسْتَغْشَوْا ثِیابَهُمْ وَ أَصَرُّوا وَ اسْتَکْبَرُوا اسْتِکْباراً

این عضو علمی دانشگاه با ارائه تعریفی از واژگان کلیدی تعلیم و تربیت، افزود: سه رویکر در این زمینه وجود دارد. در رویکرد اول تعلیم مقدم بر تربین شمرده شده، اما در رویکرد دوم؛ تربیت مقدم دانسته شده است. اما در رویکرد سوم؛ «تعلیم» و «تربیت» مکمل یکدیگرند. به این معنا که تربیت بدون «تعلیم» و تعلیم بدون «تربیت» اَبتَر و ناقص است و این دو با هماهنگی و مشارکت یکدیگر زیرساخت های شناختی، گرایشی و اخلاقی انسان را کامل می کنند.

 دکتر خسرو باقری با اشاره به آیه شریفه«لقد من الله علی المومنین اذ بعث فیهم رسولامن انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین (ال عمران-164)، اضافه کرد: در این آیه شریفه تاکید بر تعلیم و تربیت است و تقدم و تاخر مورد نظر نمی باشد.

وی تلقین، تحمیل، اکراه و فشار را از موانع عمده «تربیت» دانست و اضافه کرد: اصالت از آن آگاهی مبتنی بر اراده و اختیار همراه با شوق، رغبت و انگیزش است.

وی با استناد به گفتگوی گنهکاران و شیطان در محضر خداوند منان، اضافه کرد: گنهکاران در مقام دفاع از خود اظهار کردند؛ شیطان ما را گمراه کرد. اما شیطان در مقام دفاع از خود گفت: من شما را وادار به گناه نکردم. تنها دعوت کردم و شما دعوت مرا اجابت کردید. وَقَالَ الشَّیْطَانُ لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدْتُکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَمَا کَانَ لِیَ عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِی فَلَا تَلُومُونِی وَلُومُوا أَنْفُسَکُمْ مَا أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ وَمَا أَنْتُمْ بِمُصْرِخِیَّ إِنِّی کَفَرْتُ بِمَا أَشْرَکْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِینَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ .

این شواهد حاکی از آن است که خداوند انسان را آزاد آفریده تا به کمک عقل و تدبیر راه خود را به سوی کمال و یا سقوط انتخاب نماید.