مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و دبیر برنامه ویژه مدرسه معتقد است این طرح (بوم) آغازی برای اختیارات کامل مدارس در برنامه‌ریزی درسی است.
طرح «بوم» یا همان برنامه ویژه مدرسه؛ طرحی است که سال 1397 در قالب شیوه‌نامه‌ای به کل مدارس متوسطه اول و دوره دوم ابتدایی ابلاغ شد. به موجب این طرح، مدارس مقاطع یاد شده در طول سال 60 ساعت از زمان آموزش دانش‌آموزان را در اختیار دارند و قرار است این زمان را صرف ارتقای مهارت‌های مختلف کنند تا آموزش صرفاً از طریق کتاب‌های درسی رخ ندهد بلکه جنبه مهارتی هم پیدا کند. مدیران مدرسه آزادی کامل دارند تا از ظرفیت‌های بومی و محلی هم استفاده کنند. در حال حاضر به دلیل همه‌گیری کرونا، اجرای این طرح با تغییراتی رو به رو است ولی کلیت آن به جاست.
در همین زمینه روابط عمومی و امور بین الملل سازمان گفتگویی با دکتر عظیم محبی مشاور رئیس و دبیر برنامه ویژه مدرسه انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
*طرح بوم اکنون در چه وضعیتی است؟
ـ آنچه امروزه به عنوان برنامه ویژه مدرسه (بوم) معروف شده، تفسیر راهکار 5- 5 سند تحول و بند 2-13 سند برنامه درسی ملی است. در این راهکار و بند اشاره شده که آموزش و پرورش باید بخشی از زمان آموزش دانش‌آموزان را در اختیار مدارس قرار دهد و مدرسه‌ها در زمینه آشنایی با حرفه‌های مختلف و مهارت‌ها براساس شیوه‌نامه‌ای که سال 1397 نوشته شده است، برنامه‌هایی را تدارک ببینند.
*این طرح درکدام مقاطع تحصیلی اجرا می‌شود؟
در حال حاضر به تمام مدارس متوسطه دوره اول و مدارس دوره دوم ابتدایی ابلاغ شده ولی در آینده نزدیک به دیگر مقاطع تحصیلی نیز ابلاغ خواهد شد. هدف‌مان این است که اول مهر ماه 1401-1400 مدارس مقطع متوسطه دوم، هنرستان‌ها و دوره اول ابتدایی را هم اضافه کنیم.
*مدارس چگونه این طرح را اجرا می‌کنند؟
هر مدرسه در سال 60 ساعت در اختیار دارد که می‌تواند آن را به صورت هفته‌ای یک ساعت یا جلسات دو ساعتهای که دو هفته یک بار برگزار می‌شود، برنامه‌ریزی کند. مدیریت زمان در اختیار خود مدارس است. این جلسات می‌تواند در ساعات رسمی مدارس یا ساعتهای فوق برنامه برگزار شود.
*آیا برای اجرای این طرح پیشنهادهای خاصی به مدارس داده شده است؟
مدارس اختیار کامل دارند و هر یک متناسب با نیازهای دانش‌آموزان و ویژگی‌های بومی خود، برنامه‌ها و آموزش‌ها را اجرا خواهند کرد. بر این اساس آنان ابتدا نیازسنجی می‌کنند و بعد برنامه‌ریزی خواهندکرد. مثلاً ممکن است مسئولان یک مدرسه متوجه شوند که دانش‌آموزان پرخاشگر شده‌اند یا قدرت مشارکت‌شان پایین است و... در شورای مدرسه تصمیم می‌گیرند که چه برنامه‌هایی مناسب این دانش‌آموزان است. آن‌ها همچنین به‌راحتی می‌توانند از ظرفیت‌های محلی و بومی هم استفاده کنند. بخش زیادی از برنامه‌ریزی به خلاقیت مدیران بستگی دارد. مثلاً ممکن است برخی از مدیران از ظرفیت‌های محله مانند بانک‌ها، شیرینی‌پزی‌ها، کارگاه‌ها دفاتر بورس و ... استفاده کنند و دانش‌آموزان را در این فضاها قرار بدهند.
*آیا از خانواده‌ها هم نظرسنجی می‌شود؟
ـ بله حتماً. اصلاً یکی از اهداف مهم این طرح، نیازسنجی از طریق خانواده‌ها و مشارکت آنان و تأکید این طرح بر آموزش‌های مهارتی است.
*در حال حاضر این طرح اجرا می‌شود؟
پیش فرض ما این است که این بخش‌نامه سال 97 به همۀ مدارس رفته و طی دو سال برنامه‌ریزی‌های لازم برای اجرای آن انجام شده است.
*با توجه به شرایط امسال و همه‌گیری کرونا، چگونه می‌توان این طرح را اجرا کرد؟
طبیعتاً به دلیل این شرایط نمی‌توان مدارس را خیلی تحت فشار قرار داد. اگر بخواهند کاری انجام دهند، باید در فضای مجازی باشد. البته نمی‌توان بر این موضوع خیلی هم سختگیری کرد چراکه شرایط، خاص است.
*مدیران و مسئولان مدارس که باید این طرح را اجرا کنند، آیا آموزش‌هایی در این زمینه را دیده‌اند؟
قطعاً. در آسیب‌شناسی‌هایی که انجام شد، متوجه شدیم مدیران مدارس همچنان نیازمند آموزش هستند و پرسش دیگر در زمینه چگونگی اجرای این طرح بود. به همین دلیل آموزش برای تمام مدیران متوسطه اول و ابتدایی در دستور کار قرار گرفت. قرار اولیه ما این بود که 20 درصد این مدیران در دوره‌های حضوری و کارگاهی آموزش ببینند که به دلیل همه‌گیری کرونا، از آموزش حضوری صرف‌نظر کردیم و قرار شد دوره‌های آموزشی به صورت مجازی برگزار شود که در این شکل، از طریق فیلم آموزشی و معرفی کتاب، اطلاعات مدیران را اتقا می‌دهیم. بر این اساس 60 هزار مدیر مدرسه در سراسر کشور از این آموزش‌ها استفاده می‌کنند. ضمن اینکه سعی می‌کنیم دوره اول ابتدایی را هم در این طرح بگنجانیم. به هر مدیری 24 ساعت ضمن خدمت اختصاص داده‌ایم تا از طریق واحد آموزش وزارتخانه محتواهایی را که در سامانه بارگذاری می‌شود، مطالعه کند و در مرحله بعد، ارزشیابی‌ها از اواخر مهر ماه آغاز می‌شود و تا آبان ماه ادامه خواهد داشت.
* اجرای این طرح در چه مرحله‌ای است؟
کارهای اداری لازم در این زمینه در حال طی شدن است و منتظریم آموزش‌ها را از طریق مجازی، در اختیار معلمان قرار بدهیم.
*از دو سال گذشته که این طرح ابلاغ شده، وضعیت اجرای آن در مدارس چگونه بوده است؟
در دو سال گذشته این بخش‌نامه به استان‌ها ابلاغ شده است. از هر استان 8 مدرسه به انتخاب خودشان مشخص شده است. 4 مدرسه متوسطه اول و 4 مدرسه ابتدایی؛ 2 مدرسه دخترانه و 2 مدرسه پسرانه. این مدرسه‌ها مورد ارزیابی کیفی قرار می‌گیرند و در حال حاضر هم ابزار این ارزیابی را آماده کرده‌ایم. به دلیل کرونا نمی‌توان دوستان را برای مشاهدات عینی به مدارس فرستاد ولی خود استان‌ها ارزیابی می‌کنند و گزارش‌ها را ارائه می‌دهند.
*این ارزیابی‌ها چگونه انجام می‌شود؟
چارچوبی داده‌ایم که هر استان یک گزارش چند صفحه‌ای بدهد تا با مطالعه آن متوجه شویم چه کرده‌اند. ارزشیابی کیفی به صورت روایت‌نگاری و تجربه‌نگاری انجام می‌شود و هر استان تجربیات خود را در سامانه‌هایی که مشخص کرده‌ایم قرار می‌دهد تا مدارس دیگر هم به آن دسترسی داشته باشند. تلاش‌مان بر این است که ارزیاب‌هایی از تهران هم به استان‌ها بروند. با تحلیل و بررسی گزارش‌ها، نکات مثبت را مشخص می‌کنیم. اگر شیوه‌نامه نیاز به بازنگری داشته باشد، حتما شیوه نامۀ تازه‌ای برای سال آینده تدوین خواهیم کرد. چشم‌اندازمان این است که در یک برنامه 5 ساله اتفاق بیافتد و بتدریج همه آموزش‌ها را ببینند.
*آیا در این آموزش‌ها فضایی هم برای موارد مربوط به کرونا وجود دارد؟
یکی از رویکردهای‌مان استفاده از فضای مجازی در تمام موارد آموزشی است ولی برنامه‌ریزی‌ها به عهده خود مدارس است. نمی‌خواهیم برنامه‌ای را به آنان تحمیل کنیم. البته پیشنهادهایی مانند ارتقای مهارت‌های اجتماعی، تحمل یکدیگر، تاب‌آوری در خانه و ... وجود دارد ولی هر مدرسه با توجه به تجربه‌ها و نیازسنجی‌هایی که انجام می‌دهد، می‌تواند محتواهایی مانند فیلم آماده کند و در کانال خود بگذارد. مثلاً می‌توانند از بچه‌ها بخواهند گزارش‌هایی درباره تهیه مواد ضد عفونی کننده و ... بنویسند تا دانش‌آموزان از فرصت ماندن در خانه برای یادگیری مهارت‌های زندگی بیشتر بهره‌مند شوند. امسال به دلیل شرایط کرونایی، مدارس را آزاد گذاشتیم تا به هر شیوه‌ای که صلاح می‌دانند، برنامه‌ریزی کنند ولی کلیت برنامه را مشخص می‌کنیم. در شبکه شاد هم کانالی ایجاد کرده‌ایم تا مدارس تجربه‌های خود را منعکس کنند و از این راه، فضایی برای تبادل تجربیات فراهم شود.
*استقبال مدارس چگونه بوده است؟
بعد از سال‌ها تازه 6 ساعت برنامه‌ریزی را به مدارس سپرده‌ایم و تلاش‌مان این است که کمی به سمت کاهش تمرکز برویم. این آغاز یک حرکت بزرگ است و فعلاً در فاز یک هستیم و مدتی زمان می‌برد تا مدارس در جریان کامل امور قرار بگیرند ولی همه آن‌ها آزاد هستند از تمام ظرفیت‌هایی که دارند، استفاده کنند. قرار نیست ما برای مدارس تصمیم‌گیری کنیم. آن‌ها آزادی کامل دارند که از ظرفیت نهادهای محلی و فارغ‌التحصیلان خود بهره‌مند شوند. این طرح در آغاز راه است و مدتی زمان می‌برد تا جا بیافتد ولی در هر حال ما گزارش‌ها را دریافت و مدارس موفق را تشویق می‌کنیم.
ارسال نظر