هم‌اندیشی و همراهی سازمان پژوهش و حوزه‌ی علمیه ضروری است

در دومین نشست هم‌اندیشی ستاد آموزش و پرورش و حوزه‌ی علمیه، بر ضرورت همکاری تنگاتنگ سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و حوزه‌‌ی علمیه تأکید شد.

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دومین نشست هم‌اندیشی ستاد آموزش و پرورش و حوزه‌ی علمیه‌ی قم با حضور رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، معاون، مدیران و کارشناسان سازمان پژوهش برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، دکترحسن ملکی، ضمن ابراز تشکر و قدردانی از همراهی حوزه‌ی علمیه‌ی قم با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، گفت: امروز ما در سازمان پژوهش با حضور و تلاش پررنگ همکارانمان، در مدار تحول گام برمی‌داریم و به‌صورت برنامه‌محور در این مسیر حرکت می‌کنیم. در این راستا و اگر بنا باشد، راهی را که برای خود انتخاب کرده‌ایم به صراط تمدن اسلامی متصل کنیم، ضروری است که در حد توان خودمان در مسیر پیش روی خودمان یعنی عملیاتی کردن اسناد تحولی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که جزو مطالبات دیرینه‌ی مقام معظم رهبری است، تمرکز کنیم.

او افزود: دو سال پیش که نخستین جلسه‌ی ما با سروران حاضر برگزار شد، فعالیت‌های اساسی ما در راستای تدوین راهنماهای برنامه‌ی درسی در حوزه‌های مختلف نیز شروع شد. بر همین مبنا نیز تقاضا داشته و داریم که هم در محضر شما عزیزان باشیم و هم از راهنمایی‌های شورای برنامه‌ریزی بهره‌مند شویم زیرا معتقدیم که باید بتوانیم برنامه‌های درسی خودمان را مبتنی بر مبانی فلسفی و اعتقادی کشورمان، که درون سند تحول بنیادین نیز آمده است، طراحی کنیم. بر همین مبنا نیز تنها خواندن اسناد کافی نیست و ما به همراهانی حکیم و معتقد نیاز داریم که هم به علم آنها اعتماد داریم و هم به مسیر و راهی که در آن حرکت می‌کنند؛  بنابراین ضروری است که چنین شخصیت‌هایی در کنار کارشناسان ما قرار گیرند تا ما بتوانیم به شکل بهتری برنامه‌ریزی درسی را انجام دهیم.

11 راهنمای برنامه‌ی درسی اجرا شد

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، از اجرای 11 راهنمای برنامه‌ی درسی خبر داد و افزود: از نخستین جلسه که با شما علمای عزیز برگزار شد، تا امروز، با افتخار می‌توانم به اطلاع برسانم که توانسته‌ایم در 11 حوزه تربیت و یادگیری، به سمت تحول حرکت کنیم و در واقع عَلم تحول را به اهتزاز درآورده‌ایم. امروز بنده تعمداً از واژه عَلم استفاده می‌کنم، تا بتوانم اصل مطلب را به شما منتقل کنم. در این مسیر به جرأت می‌توان گفت که ما موفق شده‌ایم عَلم مفهومی، عَلم اعتمادی، عَلم فرهنگی، و عَلم فکری را، در 11 گروه پژوهش و برنامه‌ریزی درسی و با کمک شما سروران محترم به اهتزاز درآوریم.

دکترملکی تصریح کرد: به جرات می‌توان گفت، که این 11 راهنمای برنامه درسی، که در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تولید شده، در نوع خود، و در تاریخ تعلیم و تربیت ایران بی نظیر است. بدیهی است که برخی ممکن است، این صحبت را ادعای بزرگی بدانند. مساله اینجاست که همین افراد، اگر به اسناد مراجعه کنند، نمی‌توانند برنامه درسی را پیدا کنند که به فلسفه تعلیم و تربیت و اسلام پیوند خورده باشد.

او ادامه داد: در همین راستا، ما از گروهی خواستیم که این راهنماها را اعتبارسنجی کنند و پس از بررسی به ما اعلام شود که کار تا چه حد، معتبر و در چه نقاطی دچار مشکل است تا کار مجدداً توسط ما بازنگری شود زیرا ما معتقدیم که هر آن چیزی که انسان تولید کند، کامل نیست و ممکن است، نواقصی در آن وجود داشت باشد و راهنماهای برنامه‌ی درسی نیز نمی‌تواند از این اصل مستثنی باشد. در همین راستا نیز این راهنماها، توسط همکاران ما در دست اصلاح است تا بتوانیم بر اتقان و استحکام آن بیافزاییم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: بدیهی است که این راهنماها، باید در شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب برسد و سپس بر اساس این راهنماهای تولید شده، بسته‌های تربیت و یادگیری تولید شوند. در واقع تلاش ما این است که بسته‌های تربیت و یادگیری بتوانند آرام آرام، جایگزین کتاب درسی صرف شوند البته بدیهی است که کتاب درسی قابل حذف نیست زیرا کتاب درسی به‌عنوان یک ماده‌ی آموزشی معتبر به‌شمار می‌رود اما با اجرای این طرح، کتاب درسی از منحصر به فرد بودن خارج خواهد شد و تمام دانش، معلومات و همه‌ی آنچه که دانش‌آموز به‌عنوان یاد گیرنده باید بیاموزد در داخل کتاب نیست و فرصت‌های دیگری نیز در این راستا و در قالب بسته‌های تربیت و یادگیری تعریف می‌شود.

دکتر ملکی خاطرنشان کرد: طبق برنامه‌هایی که در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، مد نظر داریم و به یاری خداوند، در سال 1401، تعدادی از بسته‌ها را تولید خواهیم کرد.

ضرورت همکاری و تعامل سازمان پژوهش با حوزه‌ی علمیه

رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر لزوم تشکیل جلسات این شورا تأکید کرد و گفت: عدم برگزاری این شورا، بسیار مایه‌ی ناراحتی است زیرا گروه بدون شورا نمی‌تواند گروه باشد. همان‌طور که عقل از وجود انسان جدا شدنی نیست، باید توجه داشته باشیم که شورای برنامه‌ریزی نیز، به‌عنوان عقل گروه از بدنه جدا نیست. بنابراین به هیچ عنوان نباید تعطیل شود زیرا تمام تلاش ما این است که بر مدار مورد تأکید مقام معظم رهبری حرکت کنیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: احتیاج ما به حوزه‌ی علمیه، یک احتیاج عرضی نیست که امروز باشد و فردا نباشد. من معتقدم که احتیاج سازمان پژوهش به حوزه‌ی علمیه، یک احتیاج سرشتی و ذاتی است زیرا ما نمی‌توانیم صرفاً با متخصصان موضوعی، این راه تحول را ادامه دهیم لذا با توجه به اینکه اسناد تحولی ما دارای ماهیت اعتقادی و فلسفی هستند، ضروری است که این همکاری تنگاتنگ ادامه‌دار پیش برود زیرا صرفاً خواندن اسناد تحولی، شرط لازم و کافی نیست.

دکتر ملکی ادامه داد: این مسیر زمانی به کفایت می‌رسد که شخصیت‌های با تجربه و افرادی که مسیر را رفته‌اند و در واقع راه بلد هستند، ما را راهنمایی کنند بنابراین برگزاری این جلسات ضروری است تا راه برای اعضای شوراهای ما، طی هم‌اندیشی، روشن شود و ما نیز این راه را به کارشناسان سازمان که افرادی قابل اعتماد، فکور و امانت‌دار هستند، بیاموزیم.

او بر لزوم توجه به خطرات مسیر تأکید کرد و گفت: همان‌طور که مستحضر هستید در برنامه‌های درسی نیز، خطراتی از نوع خاص خود وجود دارد که ما را تهدید می‌کند، بنابراین ما باید مراقبت کنیم تا برنامه‌های درسی ما از فلسفه‌ی تعلیم و تربیت اسلامی، زاویه نگیرد زیرا بعید نیست که در اثر احتیاط نکردن و عدم توجه به عقلانیت، شاهد حضور رگه‌های نادرستی از سکولاریسم در یک برنامه‌ی درسی باشیم لذا صیانت یک امر مهم در این عرصه به‌شمار می‌رود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: امروز ما به مرحله‌ی عینی‌تر نزدیک می‌شویم زیرا بسته‌های تربیت و یادگیری به معنای عینیت بخشیدن به اسناد تحول است و اساساً کار حساس و ظریف از این نقطه که تولید متون در دست کار قرار می‌گیرد، آغاز می‌شود بنابراین ضروری است که گروه انجام‌دهنده‌ی کار، کامل باشد تا خیال ما از هر جهت راحت شود. بر همین مبنا لازم است که مسیر را با همکاری و همفکری حوزه‌ی علمیه و شما اساتید محترم دنبال کنیم. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، به تعبیر مقام معظم رهبری قلب آموزش و پرورش است. لذا من از شما سروران می‌خواهم که ما را در این عرصه تنها نگذارید زیرا قلب آموزش و پرورش نیاز به مراقبت و صیانت دارد.

ملکی افزود: بدیهی است که درس‌های ما باید دارای جنبه‌ی علمی، فلسفی و اعتقادی باشد اما توجه به جنبه‌ی هنری و زیبایی‌شناختی و سیاسی نیز در این مسیر ضروری است.

تحول در آموزش و پرورش یک نیاز اساسی است

در ادامه‌ی جلسه حجت‌الاسلام رجبی‌نیا، مشاور عالی حوزه‌ی علمیه بر لزوم توجه به مبحث تحول تأکید کرد و گفت: بحث تحول در نظریات مقام معظم رهبری، به‌عنوان بحث اساسی وجود دارد و ایشان بحث تحول را، برای بسیاری از مسائل کشور مطرح کردند. همان‌طور که می‌دانید حضرت آقا بر بحث تحول در حوزه‌های علمیه و بحث آموزش و پرورش به دلیل سرعت بالای تغییرات در سطح جوامع، تأکید کرده‌اند.

او ادامه داد: امروز همه‌ی جوامع به اصل تحول اعتقاد دارند و به این سمت حرکت می‌کنند. ما نیز در کشوری زندگی می‌کنیم که انقلاب اسلامی در آن رخ داده و سعی دارد که شرایط جدیدی را آغاز کند بنابراین باید به این سمت حرکت کنیم. در دنیای کنونی بحث تحول بسیار مهم است و نقاطی چون آموزش و پرورش در این راستا، بسیار حائز اهمیت هستند زیرا آموزش و پرورش تأثیرات عمیقی بر جامعه دارد. بر همین مبنا نیز، بحث تحول در آموزش و پرورش مطرح و اسناد آن نیز نوشته شد. لذا این روند پس از تایید شورای فرهنگی، باید به سمت اجرا حرکت کند.

مشاور عالی حوزه‌ی علمیه تأکید کرد: باعث خرسندی است که در شرایط جدید و دولت جدیده‌ی انقلابی، بحث تحول در آموزش و پرورش جدی دنبال می‌شود زیرا تلاش‌هایی که انجام می‌شود باید بتواند عقب ماندگی در بحث تحول را پوشش دهد و این امر نیز نیازمند همتی مضاعف است.

حجت‌الاسلام رجایی‌نیا ادامه داد: در این راستا حتی اگر نیاز به بازنگری سند تحول بنیادین است، باید این بحث را جدی گرفت و دنبال کرد زیرا برنامه‌ریزی‌های حوزه‌ی آموزش و پرورش باید با نگاه کوتاه‌مدت و بلندمدت دنبال شود کما اینکه بنده در صحبت‌هایی که با وزیر تعاون و کار داشتم نیز گفتم که برای حل مشکلات اشتغال، ابتدا باید مشکلات آموزش و پرورش رفع شود.

اقای فقیهی نیز در ادامه‌ی جلسه بیان کرد: بدیهی است که در مسیر پیش رو، باید یک سری از مسائل مورد توجه قرار گیرد. نکته‌ی اول، این است که حوزه‌ی علمیه و آموزش و پرورش نوعی از قشر جامعه‌ی اسلامی هستند که هر دو دغدغه‌ی اسلام دارند، بنابراین باید نگاه این دو قشر به یکدیگر مثبت باشد زیرا اگر نگاه منفی در این میان مطرح شود، موارد دیگری را نیز با این شکل به‌دنبال خواهد داشت.

او خواستار، برگزاری جلسات به شکل حضوری شد و گفت: در یک دوره‌ی کاری، جلسات به‌دلیل شیوع بیماری کرونا شکل آنلاین گرفت اما به‌نظر من اگر بتوانیم برای آینده این جلسات را به شکل حضوری برگزار کنیم بهتر است و نتایج بهتر و ملموس‌تری را نیز به‌دنبال خواهد داشت.

اقای زرگریان نماینده‌ی حوزه در  گروه ریاضی نیز در ادامه بیان کرد: بدیهی است که برنامه‌ریزی چنین کارهایی، یک مبنای کارمندی ندارد و اساساً اقدامات بر پایه‌ی علاقه شکل می‌گیرد. در این راستا باید اعتقادات بنیادی مطرح شود زیرا مسأله‌ی وجود خداوند، قابل شک نیست بنابراین علم مرتبه‌ای پس از خداست و علوم ما نیز باید بر این مبنا شکل پیدا کنند.

ورود 1800 طلبه به عرصه‌ی آموزش

او تأکید کرد: ریاضیات چند بُعد مختلف دارد که به یک سلوک است. در واقع ریاضیات شخص را به‌دقت بیشتر دعوت می‌کند و بخشی از ریاضیات نیز، به هنر زیبایی‌بخشی باز می‌گردد بنابراین عجله در کار پاسخگو نیست زیرا یک علم برای دینی بودن، باید منبع الهام دینی نیز داشته باشد و بدیهی است که این امر با مسئله‌ی بی اعتقادی به نتیجه نخواهد رسید.

محمدی مشاورعالی رییس سازمان نیز در ادامه تصریح کرد: بدیهی است که تعامل با جامعه، باید ساز و کار مناسب خود را داشته باشد البته که این اراده در سازمان وجود دارد اما در کنار ساز و کار مناسب، نیاز به مسیریابی مناسب نیز هستیم و ما باید آن را محقق کنیم.

او افزود: در این راستا، بنا شد که 5 هزار طلبه به آموزش و پروش متصل شوند. در این راستا بالغ بر1800 نفر پذیرفته شدند و بعد از یک سال آموزش ویژه رسماً معلم می‌شوند. این افراد در این 11 رشته، حق ورود و تدریس را خواهند داشت که ریاضی در زمره‌ی آنها نیست. البته به‌نظر من سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی باید در قم نیز شعبه‌ای داشته باشد تا در پروسه تولید ما بتوانیم نقش مهم‌تری ایفا کنیم.

رحیمی دیگر نماینده‌ی حوزه در دفتر تألیف نظری نیز بر لزوم تعامل و نهادینه شدن این امر، تأکید کرد و گفت: بدیهی است که حوزه‌ی علمیه در این مسیر، باید مطالبه کند و اساساً مطالبه‌گری باید بین حوزه و آموزش و پرورش، وجود داشته باشد. در این راستا نیز، لازم است که تعامل بین این دو بخش، نهادینه شود.

او ادامه داد: به نظر من، ما باید در قم، مراکز تخصصی و مختص هر حوزه‌ای را سازماندهی کنیم تا پشتیبان نمایندگان درسی باشند. نکته‌ی دیگر نیز برگزاری مداوم این جلسات است که باید با حضور رؤسای راهنماهای 11 گانه‌ی درسی برگزار شود تا بتوانیم به بازنگری دروس و رأس همه‌ی این موارد، اسناد بالادستی بپردازیم لذا رابطه‌ی کتاب درسی با بیانیه‌ی گام دوم، باید به‌صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.

خانم بهجت‌پور، نیز در این بخش از جلسه اقدامات انجام شده در حوزه‌ی قرآن و عربی را تحسین برانگیز خواند و گفت: در خصوص قرآن و زبان عربی، تلاش قابل تحسینی صورت گرفته که واقعاً درخشان و ویژه است.

او بر لزوم توجه به پرورش تأکید کرد و گفت: یکی از نکات اصلی این است که پرورش به فوق برنامه در آموزش و پرورش تبدیل شد. به‌نظر من تربیت و اخلاق دو رکن مهم در این مسیر هستند زیرا قرآن کریم نیز در راستای تأکید بر تربیت نازل شده است لذا ما باید از قرآن برای آموزش زبان عربی استفاده کنیم و سؤال اصلی اینجاست که چرا معارف و قرآن کریم دو درس مجزا هستند زیرا تربیت به واسطه‌ی این بخش می‌تواند به‌صورت هوشمندانه انجام شود.

اقای نورمحمدی در ادامه‌ی این جلسه بیان کرد: به‌نظر من، در بدو امر ما باید جایگاه اهداف و انتظارات را مشخص کنیم زیرا اگر از ابتدا این مثلث مشخص شود، بر اساس آن، شاخص‌ها نیز سنجیده خواهد شد.

او افزود: در این مسیر ضروری است که ما دوگانگی ایجاد نکنیم بنابراین مطرح کردن این نکته که فلان بخش، علم است یا دین، درست نیست زیرا ما به دنبال جریان‌شناسی دین و علم نیستیم.

تأکید بر تقویت مهارت شنیداری و نوشتاری در زبان‌های خارجی

اقای حسین‌پناه، اقدام انجام شده در بخش زبان خارجی را مثبت خواند و اظهار کرد: به‌نظر من در مورد زبان خارجی، سند خوبی تقدیم شده است لذا امیدواریم آماده شدن بسته‌های آموزشی در کنار متن آموزشی قرار گیرد و در قدم بعدی نیز ارزشیابی اساتید، واقعاً بر مبنای سندی که تدوین شده، انجام شود.

او ادامه داد: بدیهی است که زبان عربی نیز یک زبان خارجی است بنابراین ما باید مهارت شنیداری و نوشتاری را در این عرصه تقویت کنیم زیرا پر تکرارترین انتقادی که در مورد تعامل با سازمان وجود دارد همین نبود حمایت حوزه است لذا ضروری است که با حضور کارشناسان حوزه بر این بخش تمرکز داشته باشیم.

دکتر علی محبی، معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز در ادامه‌ی جلسه گفت: در راستای افزایش تعامل، بدیهی است که ما باید سطح همکاری‌ها را کاملاً مشخص کنیم زیرا تلاش ما این است که برای فعالیت‌های دو سال اخیر و اقداماتی که انجام شده، همفکری انجام شود تا بتوانیم اسناد در دست کار را به سمت بهبود پیش ببریم.

دکتر معصومه نجفی پازوکی، مدیرکل تألیف کتاب‌های آموزش عمومی و متوسطه‌ی نظری نیز بیان کرد: در دوره‌های درسی، ما یک سری کار گروه داریم که مشغول حل مسائلی هستند که ‌گروه با آن‌ها مواجه می‌شود. بر همین مبنا برخی از اعضای این ‌کارگروه در شورا نیز حضور دارند لذا تعامل بیشتری دارند زیرا تألیفات جدیدی صورت پذیرفته است بنابراین اگر در رشته و مقاطع دیگر نیز تألیف تازه‌ای صورت پذیرد، تعاملات افزایش خواهد یافت. در این راستا اگر دبیرخانه‌ای تشکیل شود بهتر است زیرا به انسجام برنامه‌های ما کمک می‌کند.

او بر لزوم توجه به محدودیت‌های موجود تأکید کرد و گفت: ضروری است که دوستان ما را در سازمان پژوهش با همه‌ی محدودیت‌هایمان بشناسند و ما نیز به سمت شناخت بیشتر کارشناسان محترم در حوزه‌ی علمیه گام برداریم زیرا بدون این بخش، امکان گفتگوها سخت‌تر خواهد شد.

در بخش پایانی این جلسه، دکتر حسن ملکی، ضمن تقدیر از موضوعات مطرح شده به جمع‌بندی مباحث جلسه پرداخت و گفت: جلسه‌ی پیش رو نشان داد که به یک مفاهمه‌ی سازمانی محتاج هستیم به این معنا که نیاز است حوزه‌ی علمیه‌ی قم و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، یکدیگر را بیشتر بشناسند. به‌نظر من اگر این مفاهمه رخ ندهد ممکن است در گفتگوها سخنانی مطرح شود که قابل پذیرش نباشد بنابراین ضروری است که دو طرف، به‌صورت متقابل، محدودیت‌های یکدیگر را بشناسند.

او افزود: کاری که انجام شده، حداقل در سازمان پژوهش مسبوق به سابقه نیست و تاکنون چنین اقدامی در راستای درک بهتر دو طرف و برگزاری چنین جلساتی انجام نشده است. بدیهی است که تا برقراری ارتباط بهتر و شناخت زبان یکدیگر، نیازمند گذر زمان هستیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: امروز نمی‌توان بین علم و دین جدایی ایجاد کرد لذا علاقمند هستیم که برنامه‌های درسی ما به علم دینی نزدیکتر شود.

انتهای پیام