به گزارش پایگاه خبری رب، شماری از نمایندگان نهادهای فعال در عرصۀ تعلیم و تربیت با رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی دیدار کردند.
این نشست با هدف همکاری و هم‌افزایی میان سازمان و نهادهای تعلیم و تربیت مردم‌نهاد برگزار شد و در آن مسئولان و نمایندگانی از بنیاد تربیتی حیات، پردیس تربیتی توانا، پایگاه خبری رب، مؤسسۀ مطالعات راهبردی تعلیم و تربیت برهان، مجتمع آموزشی سراج، مؤسسۀ طلیعۀ رویش، گروه سمای تربیت، مرکز تربیت مربی دانشگاه امام‌صادق(ع)، پژوهشکدۀ سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت، کارگروه تعلیم و تربیت بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی و مدرسۀ میزان گزارشی از فعالیت‌ها و تجربه‌های‌شان را ارائه دادند.
بنیاد تربیتی حیات
در ابتدا علی پارسانیا، مدیرعامل بنیاد تربیتی حیات، با اشاره به مسائل اصلی تعلیم و تربیت در کشور، به بیان مأموریت و فعالیت‌های این مرکز پرداخت: تعلیم و تربیت در ایران دچار دو مسئلۀ جدی است: ۱- ناظر به نیازها و تحولات روز در جامعه نیست؛ ۲- مبتنی بر مبانی اندیشگانی اسلامی متقن طراحی نشده است. ازاین‌رو، اقتباس از تجارب جهانی در تعلیم و تربیت یا به تقلید محض انجامیده است یا با ساده‌اندیشی و سطحی‌نگری به تلفیقی التقاطی و ناسازوار میان روش‌های آموزشی وارداتی و بومی منجر گردیده است. برای رفع این نقیصه، قوۀ عاقله‌ای نیاز داریم تا از یک سو بدون رودربایستی با الگوهای وارداتی و از سوی دیگر با پرهیز از سطح‌نگری در فهم مبانی انقلاب اسلامی و مسائل بومی به این مهم بپردازد.
«بنیاد تربیتی حیات» مؤسسه‌ای خصوصی است که به منظور کمک به رفع این نقیصه و با مأموریت «تولید اندیشه‌های تربیتی بر اساس مبانی انقلاب اسلامی» و «نشر این تولیدات و و الگوسازی عملی جهت رفع شکاف میان نظر و عمل تربیت» تأسیس شده است. این بنیاد تا کنون، در موضوعاتی مانند «ساختار برنامه درسی، هدایت تحصیلی، آسیب‌شناسی کنکور، تربیت در دورۀ کودکی، فلسفه برای کودک، نقش بازی و تجهیزات بازی در تربیت» پژوهش‌هایی انجام داده، دوره‌های آموزشی برای دانشجویان علوم تربیتی برگزار کرده و هم‌اندیشی‌ها و جشنواره‌هایی مانند «جشنواره تجربیات برتر تربیت دینی» را برپا نموده است.
وی در ادامه افزود این بنیاد در زمینه‌های زیر آمادۀ همکاری با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی است: انجام پژوهش‌های پشتیبان برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در آموزشوپرورش، برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان سازمان، راه‌اندازی گروه پژوهش‌های سریع، راه‌اندازی واحد مشاوران تربیتی جوان، راه‌اندازی سامانه مشارکت نخبگان در تصمیم‌سازی برای وزارت آموزشوپرورش، بازسازی نظام تعریف پژوهش در سازمان.
پردیس تربیتی توانا
دکتر مجتبی همتی‌فر، مدیرعامل پردیس تربیتی توانا، در ادامه با بیان اینکه «توسعه، آموزش و نشر ایده‌های تربیت کودک و نوجوان با رویکرد اسلامی» ایدۀ مرکزی راه‌اندازی پردیس توانا است، گفت: تجربۀ هشت‌سالۀ ما در حوزه تعلیم و تربیت به‌ویژه در حوزۀ عمل نشان می‌دهد ما چند ضعف و خلاء اصلی در این حوزه داریم: یکی ضعف نرم‌افزارهای تربیتی است که ما الگوهای بومی با رویکرد اسلامی نداریم؛ خلأ دوم، ضعف نیروی انسانی در حوزۀ تعلیم و تربیت به‌ویژه در حوزۀ پرورش است.
پردیس تربیتی توانا بر اساس این نگاه شکل گرفته است که «تجربه»، پل پیونددهندۀ نظر و عمل است؛ یعنی در ابتدا تجارب موجود را شناسایی کنیم، بیازماییم و مدون کنیم و در حوزه‌هایی که خلاء جدی وجود دارد وارد ایده‌پردازی شویم و دانش موجود را غنا ببخشیم. از طرفی برای اینکه این موارد به عرصۀ عمل برسد نیاز به ترویج و نشر دارد. الگوی تربیت مربی نیز بر اساس چنین نگاهی در مجموعه پیگیری می‌شود.
کارگروه تاک؛ تربیت اسلامی کودک
در ادامه، داود حسین‌پور دربارۀ فعالیت‌های آستان قدس رضوی در حوزۀ تعلیم و تربیت عنوان کرد: دغدغۀ شکاف بین نظر و عمل فراگیرترین دغدغۀ کسانی است که در حوزۀ تعلیم و تربیت فعالیت می‌کنند. آستان قدس رضوی در بخش تعلیم و تربیت، نهادهای مختلف آموزشی و پژوهشی تعلیم و تربیت رسمی و غیررسمی را دور هم جمع کرده است اما خلائی که وجود داشت این بود که ارتباط میان این نهادها مغفول بود. بعد از حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین رئیسی در تولیت آستان قدس و احیای معاونت علمی ایشان، هفت کلان‌پروژه علمی شکل گرفت که یکی از آن‌ها در حوزه تربیت دینی بود. اولین کاری که انجام شد تهیه نظام مسائل در حوزه تربیت اسلامی کودک (تاک) بود و ۳۰۰ مسئله اصلی حوزه تربیت اسلامی کودک شناسایی شد. شماری از پروژه‌های دیگری که در حال انجام است عبارت‌اند از: مدل مهد و مدرسه اسلامی که بهصورت آزمایشی در مدارس امام‌رضا(ع) انجام شد، تدوین الگوی جامع تربیت جنسی و تدوین الگوی ارزشیابی محصولات تربیتی در حوزۀ کودک.
مؤسسۀ طلیعۀ رویش
فعالیت‌های مؤسسۀ طلیعۀ رویش، محور ارائۀ بعدی این نشست بود. هدی کاویانی دربارۀ اهداف این مؤسسه گفت: مجموعۀ ما سازمانی مردم‌نهاد با دغدغه تعلیم و تربیت اسلامی است. هدف‌مان استخراج الگویی از انسان‌شناسی اسلامی برای مدرسه، به‌ویژه مقطع پیش‌دبستان و دبستان است و سعی کرده‌ایم پژوهش و اجرا هم‌زمان پیش برود. در این راستا کارگاه‌ها، دوره‌های آموزشی و تربیت مربی و طرح درس‌های دورۀ پیش‌دبستان مبتنی بر پژوهش‌ها طراحی و اجرا شده است. همچنین ابزارهای کمک‌آموزشی که محصول خود مؤسسه است، در دوره‌ها استفاده می‌شود.
گروه سمای تربیت
طاهره عباسی، به‌عنوان نمایندۀ گروه سمای تربیت، فعالیت‌های این گروه را چنین توصیف کرد: از سال ۱۳۸۴ در حوزۀ آینده‌پژوهی و سیاست‌پژوهی علوم انسانی کار کرده‌ایم که در ادامه مسیر به تعلیم و تربیت رسیدیم. تمرکز ما استنباط یک نظام تربیتی بر مبنای بیانات رهبری است. حدود سه سال است که وارد عرصه عمل شده‌ایم تا قابلیت اجرایی و خلأهای‌مان را بشناسیم و ارزیابی کنیم. معلم، یادگیرندگان و برنامه درسی، سه محور اصلی است که عمده پژوهش‌ها و فعالیت‌مان را حول آن سامان‌دهی کردیم و تمرکز اصلی‌مان بر تربیت مربی است.
مؤسسۀ تعلیم و تربیت برهان
در ادامه محمد آذین، مدیر مؤسسۀ تعلیم و تربیت برهان، با بیان اینکه پروژه‌های این مؤسسه عمدتاً در راستای راهکارهایی برای مسائل راهبردی نظام تعلیم و تربیت است، گفت: جنس پروژه‌های ما پلتفرم‌های اجتماعی است. یکی از رویکردهای ما معطوف به طراحی پلتفرم‌های غیرمتمرکز است تا بتواند زمین بازی تعریف کند که بازیگران مختلف در آن نقش ایفا کنند.
رویداد چهارسوق یکی از فعالیت‌های مؤسسه است که یکی از شناخته‌شده‌ترین رویدادهای مردم‌نهاد حوزه تعلیم و تربیت کشور در حال حاضر است. چهارسوق تلاش می‌کند با تعریف یک زمین بازی، اتصال افراد فعال در حوزه تعلیم و تربیت را به یکدیگر بهصورت خودکار برقرار کند و تقویت امید در این شبکه را محقق سازد، چراکه باور داریم برای هر تحولی، ناامیدی مهم‌ترین مانع است.
کار دوم مؤسسه، راه‌اندازی شتاب‌دهندۀ استارت‌آپ‌های حوزۀ تعلیم و تربیت است. تدارک مبانی نظری برای استارت‌آپ‌های آموزشی و تقویت استارت‌آپ‌ها معطوف به مسائل حال و آیندۀ تعلیم و تربیت، دو دغدغۀ اصلی در راه‌اندازی شتاب‌دهنده است. اضافه بر این موارد، طرح «رویش؛ الگوی آموزشی وحدت‌گرای وظیفه‌محور» را نیز دنبال می‌کنیم. این طرح در پی آن است تا نوجوانان و کودکان با رویکرد ارزشی و نه مادی درگیر پیداکردن و حل مسائل محیط زندگی‌شان شوند.
مدرسۀ سراج
مهدی رضایی از مدرسۀ سراج، با تأکید بر این نکته که ایدۀ مدرسۀ سراج را باید در خود مدرسه دید، افزود: در مدرسه سراج کاملاً وظیفه‌محور جلو می‌رویم. در این مدرسه سعی داریم بدون کتاب درسی و کلاس و تست و کنکور، بچه‌ها چیزهایی را که نیاز دارند، یاد بگیرند و رشد کنند. مدرسۀ سراج اهداف کلان‌تری هم دارد و این الگو می‌تواند گسترش پیدا کند. این مدرسه در حال حاضر ۴۳۰ دانش‌آموز دارد.
تجربۀ مرکز تربیت مربی مجتمع امام‌صادق(ع)
حاضرین در این نشست، تجربۀ مرکز تربیت مربی مجتمع امام‌صادق(ع) را به روایت میثم صداقت‌زاده شنیدند: مخاطبان ما معلمان و مربیان مدارس و کسانی هستند که قصد معلم‌شدن دارند. برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی ویترین کار است که دیده می‌شود و حدود ۴۰۰۰ نفر مخاطب دارد اما در حقیقت معتقدیم کار تربیت مربی با دوره‌ها و کارگاه‌های کوتاه‌مدت اتفاق نمی‌افتد؛ ازاین‌رو یکی از برنامه‌هایی که شروع کرده‌ایم، دورۀ بلندمدت تربیت مربی در چند گروه کوچک است. ما به این رویکرد در دانشگاه فرهنگیان هم نیاز داریم. یکی از کارهای دیگر تدوین شاخص‌های معلم تراز انقلاب اسلامی است. طرح دیگری که در دست اجرا داریم، طرح «ایتات؛ ایده‌ها و تجربیات آموزشی و تربیتی» است که تجربه‌های مطلوب و ایده‌های خلاق تربیتی را در مدارس به نمایش می‌گذارد.
پایگاه خبری رب
سپس نوبت به مدیرمسئول پایگاه خبری رب رسید تا از کوشش رسانه‌ای این نهاد خبری در زمینۀ آموزش و پرورش بگوید. ایدۀ راه‌اندازی رب در گفتار مدیرمسئول این پایگاه بر سه نگاه پایه‌ای اشاره داشت که این‌گونه بازتاب پیدا کرد: اصل موضوع اول راه‌اندازی پایگاه خبری رب، یاری‌رساندن به شکل‌دهی حوزۀ عمومی آموزش و پرورش در ایران است. باور داریم امکان بازسازی آموزشوپرورش به‌منزلۀ امر ملی، منهای سپهر عمومی وجود ندارد و بدون شک رسانه یکی از کاراترین سازوکارهای شکل‌گیری این میدان است؛ اصل موضوع دوم این است که گمان می‌کنیم با زبانی استعاری، آموزشوپرورش زمین‌گیر است زیرا گرفتار فلج مغزی است. ریشۀ مشکل نظام آموزشوپرورش را باید در دانشکده‌ها، پژوهشکده‌ها و اندیشکده‌های رشتۀ آموزش و پرورش یافت و تا مغز درمان نشود، بدن به تکاپو در نمی‌آید؛ به‌عبارت دیگر، بهبود آموزشوپرورش را باید از راه پیشبرد دانش آموزشوپرورش پیگیری کرد؛ اصل موضوع سوم دربارۀ سازوکار پیداشدن سپهر عمومی آموزشوپرورش و پیشرفت دانش آموزشوپرورش است که در نهایت به ایدۀ روزنامه‌نگاری آموزش و پرورش دست یافتیم. روزنامه‌نگاران به‌عنوان حلقۀ پیوند بین فرهنگیان و دانشگاهیان می‌توانند تا اندازه‌ای شکاف‌ها و ازکارافتادگی عصب‌های میان بدن و مغز را از بین ببرند و آشنایی‌ها و مراوده‌ها را شکل دهند. وی افزود: از بهمن سال ۱۳۹۳ خبررسانی پایگاه خبری رب شروع شد و تا کنون نزدیک به هفت‌هزار خبر نوشته شده که در مجموع بیش از چهارده میلیون بازدید داشته است.
ی دربارۀ زمینه‌های همکاری با سازمان اشاره کرد: در دو زمینه می‌توانیم ظرفیت رب را برای همکاری با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به‌کار بگیریم: اول، بازتاب رسانه‌ای نشست‌های کارشناسی و گزارش پژوهش‌های سازمان است؛ زیراکه سازمان در زمینه‌های نرم‌افزاری و پژوهشگری یکی از پرکارترین و کم‌نمودترین مراکز وزارت آموزشوپرورش است و بازتاب رسانه‌ای بدی دارد. دوم، تولید پرونده‌های رسانه‌ای‌پژوهشی در قالب گفت‌وگوهای روشمند است که در رب و تارنمای سازمان نشر یابد. کارشناسان و پژوهشگران سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، ظرفیت‌های زیادی دارند و از راه این پرونده‌ها می‌شود مسئله‌های اصلی آموزشوپرورش رسمی ایران بیش از پیش به میدان دانشگاه و در میان دانشگاهیان راه یابد و سپس ایده‌های پژوهشگران به میان مدیران و سازمان‌های اداری آموزشوپرورش برگردد.
پژوهشکدۀ سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت
هادی یوسفی از پژوهشکدۀ سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت ضمن اشاره به اینکه مأموریت پژوهشکدۀ حکمت سیاست‌پژوهی است، اشاره داشت هدف این مجموعه حل مسائل کلان حوزه‌های مختلف از طریق سیاست‌پژوهی و ارائۀ بسته‌های سیاستی است. وی افزود: مهم‌ترین کاری که در حوزۀ آموزشوپرورش انجام شده است، استخراج نظام مسائل این حوزه است و پژوهش‌ها ناظر به این شبکۀ مسائل در حال پیگیری است. تدوین اصطلاح‌نامۀ سند تحول بنیادین آموزشوپرورش، مطالعۀ تطبیقی دربارۀ خصوصی‌سازی‌آموزش‌وپرورش، رصد تحولات حوزۀ آموزشوپرورش و نشست‌های تجربه‌نگاری در حوزۀ سیاستگذاری آموزشوپرورش از جمله فعالیت‌های این پژوهشکده است.
مؤسسۀ هدایت میزان
ؤسسۀ هدایت میزان به‌عنوان یکی دیگر از مجموعه‌های فعال در زمینۀ تعلیم و تربیت اسلامی در این نشست معرفی شد. سعید مدرسی با تأکید بر اینکه محور فعالیت‌های این مؤسسه اجرای سند تحول آموزشوپرورش است، بیان کرد: دغدغه ما از حدود پنج سال پیش تبدیل نظر به عمل بوده است. تحول در آموزشوپرورش بهصورت دیکته شده و بخشنامه‌ای از بالا به پایین ممکن نیست و باید بهصورت مجموعه‌های خرد آتش‌به‌اختیاری که فهم تربیتی دارند، عمل شود. اولین سند خروجی ما در مجموعه میزان، «الزامات تربیتی هفت سال اول» بوده است که در سند تحول آموزشوپرورش یک کمبود و خلاء بود. همچنین تدوین الزامات تربیتی هفت سال دوم در دست تدوین است. کار دوم، تشکیل مجمع مدارس پیشرو است یعنی مدارسی که متعهد به اجرای سند تحول هستند. هدف این مجمع رسیدن به طراحی الگوی مدرسه تراز سند است. در حوزۀ سواد رسانه‌ای نیز یازده مجلد برای والدین و دانش‌آموزان و دانشجویان طراحی شد و بر مبنای آن کارگاه‌ها و دوره‌هایی برگزار شد. اجرای دو دوره المپیاد سواد رسانه‌ای با شرکت ۵۰۰۰ دانش‌آموز در سراسر کشور و الگوی جدید کتاب سواد رسانه‌ای پایۀ دهم بخش دیگری از فعالیت‌های این مؤسسه است. وی پیشنهاد داد سازمان پژوهش باید زمینه‌ای را فراهم کند تا پژوهش‌هایی که منجر به اجرای سند تحول می‌شود را مطالبه و اجرا کنیم.
جشنوارۀ مدارس و مؤسسات پیشرو در تحول سال ۱۳۹۸ برگزار می‌شود
پس از معرفی مجموعه‌های حاضر، حجت‌الاسلام دکتر علی ذوعلم در سخنان پایان جلسه خطاب به حاضرین گفت: دستاوردهای انقلاب اسلامی گروه‌های مردمی مانند شماست و رویش‌های انقلاب در اصل همین‌هاست. این گونه ظرفیت‌های مردم‌نهاد حوزۀ آموزشوپرورش باید خودشان را در سراسر کشور توسعه دهند و همدیگر را شناسایی کنند و باهم ارتباط بگیرند تا بیش از پیش به کارایی برسند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در این نشست از برگزاری «جشنوارۀ مدارس و مؤسسات پیشرو در تحول» در آبان‌ماه سال ۱۳۹۸ خبر داد و گفت: سال آینده جشنواره‌ای برای معرفی مدارس و مؤسسات پیشتاز در تحول برگزار خواهیم کرد. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی می‌تواند کار طراحی، برگزاری، معرفی و ارزشیابی جشنواره را به این مجموعه‌ها واگذار کند یا از همکاری آن‌ها بهره‌مند شود؛ چراکه باید این شعار را مطرح کنیم و باور داشته باشیم که «خودتحولی» آن چیزی است که در آموزشوپرورش جواب می‌دهد.
وی افزود: در بحث مدل مدرسه اسلامی که همه به دنبال آن هستیم و شما نیز به آن اشاره داشتید، باید سخن از مدل‌ها به میان بیاوریم و نه تک‌مدل. چراکه در منطقه‌ها و شهرهای مختلف، سلایق و توانمندی‌های متفاوتی وجود دارد اما به شرطی که همه این‌ها را باید ذیل همان ایدۀ تحول سازماندهی کنیم.
دکتر ذوعلم با بیان اینکه این تعبیر که مدارس دولتی مدارس عقب مانده‌ای‌اند، بدترین گزاره است و نباید به باور عمومی تبدیل شود، عنوان کرد: ما مدارس دولتی بسیار فعال و کوشایی داریم. ما به مقولۀ مدرسه دولتی بی‌مهری کرده‌ایم. باید کاری کنیم که مدرسۀ دولتی، مدرسه کارآمد و نمونه تلقی شود. این در شأن نظام جمهوری اسلامی نیست که اگر روی چیزی مهر دولتی خورد، به معنی این باشد که باکیفیت و کارآمد نیست و رسیدگی نمی‌شود. تغییر همین مسئله یک کار انقلابی است. در جشنوارۀ مدارس و مؤسسات پیشتاز در تحول اگر بتوانیم نمونه‌های مدارس و مجموعه‌های موفق عرصۀ تحول در سطح ملی را نشان دهیم، می‌تواند خیلی تأثیرگذار باشد و حتی آن مغز راکد را هم که اشاره کردند، فعال کند.
وی همچنین اظهار کرد: معتقدیم تنها جوانان می‌توانند و جوانان باید کار را به دوش بگیرند. تا امروز جوانان کنار می‌نشستند و می‌گفتند این کارها باید انجام شود؛ اما چه کسانی باید این کارها را انجام دهد؟ سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی هم آمادگی دارد که این تجارب را تقویت کند یا از آن‌ها در تحقق اهداف استفاده بکند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، اجرای کامل برنامه درسی ملی را مهم‌ترین اقدام این سازمان خواند و گفت: یکپارچه‌سازی تشکیلات سازمان و بازآرایی تشکیلاتی، قدم نخست برای این اقدام است و کار را شروع کرده‌ایم.
مدرسه‌محوری نیازمند الگو است
مدرسه‌محوری، محور بعدی سخنان دکتر ذوعلم بود. وی گفت: مدرسه‌محوری شعار بسیار درستی است که وزارت آموزشوپرورش آن را دنبال می‌کند و اضافه کرد: مدرسه‌محوری به‌خودی‌خود جهت‌دار نیست، بحث اصلی این است که مدرسه‌محوری نیاز به الگوهایی دارد. یک جهتش می‌تواند طرح مدرسۀ زندگی باشد. یک زمانی گامی به‌سوی مدرسه زندگی، نشان برنامه درسی ملی بود. در این زمینه خیلی کار داریم و نیاز است طرح مدرسه زندگی و مبانی آن تقویت و غنی‌سازی شود. گروه‌ها و دوستانی که در زمینۀ مطالعات راهبردی مدرسه کار می‌کنند، می‌توانند تقویت مبانی نظری طرح مدرسه زندگی را دنبال کنند. یک از الگوپردازی‌هایی که می‌تواند به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ارائه شود، همین کاربردی‌کردن ایدۀ مدرسۀ زندگی است.
ایشان در پایان به «طرح بوم» یا برنامۀ ویژه مدارس اشاره کرد و گفت: طرح بوم به دنبال آن است تا از عناوین دروس فعلی بیرون بیاید و به آن نیازهایی بپردازد که از طریق کتاب درسی و برنامۀ رسمی تأمین نمی‌شود، نیازهایی که در مناطق مختلف متفاوت است. الان یک تقاضای گسترده‌ای در اجرای این طرح شکل گرفته که اگر مدیران مدارس بخواهند و بتوانند آن را به‌درستی اجرا کنند، به تجربه و خلاقیت و آثار نهادهای تعلیم و تربیت از جنس مجموعه‌هایی که معرفی شدند نیاز دارند. لذا این طرح می‌تواند فرصتی فراهم می‌کند تا شبکۀ هم‌فزایی میان فعالان غیردولتی تعلیم و تربیت و مدارس شکل بگیرد.
ارسال نظر