به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در نشست خبری همایش نظریه علم اسلامی و کاربست آن در آموزش و پرورش ضمن تبریک به مناسبت ایام شعبانیه و اینکه رویداد مهمی در حوزه تعلیم و تربیت در حال وقوع است، گفت: پس از گذشت ۹ سال از قراردادی بین پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، قرار شد تا بخشی از فعالیت‌ها درباره تألیف کتب درسی مورد بررسی قرار گیرد.
وی افزود: نظریه اسلامی و کاربست آن متناسب با تحلیل محتوای آموزشی نظام تعلیم و تربیت است؛ یکی از انتقادهایی که به نظام محتوایی آموزش و پرورش وارد بوده، عدم اعتنای محصولات و کتب درسی بر دانش اسلامی و ابهامی که در این عرصه خود به خود شکل می‌گرفته، است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم بیان کرد: اگر ما مبانی نظری تحول، مباحث معرفت‌شناسی را مطرح کرده‌ایم بدین معناست که مبانی معرفت‌شناسی باید در برنامه‌های درسی دلالت‌های خود را نشان دهد و جهت‌گیری دانشی که به دانش‌آموزان ارائه می‌شود، درست و مبتنی بر فلسفه اسلام باشد؛ این مباحث منجر شد تا در سال ۸۹ تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برقرار شود.
معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بیان کرد: ستاد همکاری‌های آموزش و پرورش در حوزه‌های علمیه، نقش مهمی در تألیف کتب درسی خواهند داشت؛ بخش مهمی از محققین در این جهت مطالعاتی را آغاز کردند و نهایتا به همایشی منتهی شد که نتایج آن ارائه خواهد شد؛ این همایش با پیامی از آیت‌الله جوادی آملی آغاز می‌شود و چهره‌های آموزش و پرورش درباره این نظریه علم اسلامی و نسبت آن با برنامه درسی بحث خواهند کرد.
وی در ادامه تاکید کرد: این موضوع باید قدم اول بین حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش باشد؛ حوزه‌های علمیه و دانشگاه باید در تعاملی متقابل به موضوعات ورود کنند و آنچه در برنامه‌ریزی درسی تحقق می‌یابد باید بیانگر دیدگاه‌های درستی باشد؛ انجمن‌های علمی حوزه، مراکز پژوهشی حوزوی و دانشگاهی باید خود را مسؤول تغذیه و حمایت علمی از تعلیم و تربیت ببینند.
حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم اظهار کرد: تاکنون از این موارد کم برخوردار بودیم ولی بدون این مورد به نظام آموزشی مذکور نمی‌رسیم؛ بحث علم اسلامی مورد مهمی است که پس از 9 سال همچنان در آغاز راهیم؛ هنر اسلامی، تربیت اسلامی، هویت علمی، مدیریت تربیتی مطلوب، مدرسه تراز تمدن اسلامی و .. باید مورد واکاوی‌های پژوهشی قرار بگیرد و در موردش نظریه‌پردازی شود و نظریات معتبر مشخص شوند و سپس دلالت‌ها در عرصه عمل مدارس اجرا شود.
وی گفت: اگر در مبانی نظریه تحول، بخش آموزشی رکن چهارم تربیت تلقی شده‌اند، این مورد باید در اقدامی بلندمدت مورد بررسی قرار گیرد و بتواند به مسائل علمی آموزش و پرورش پاسخ دهد؛ امروز برخی مدارس با عنوان اسلامی فعالیت دارند و جهت‌گیری‌هایی اعمال می‌شود که هیچ نسبتی با مبانی و آموزه‌های ارزشی ما ندارد؛ نه به خاطر اینکه اداره کنندگان آن مدارس سوء نیتی داشته باشند بلکه مباحث و مبانی نظری مدرسه اسلامی و موارد مربوط به آن هنوز چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
معاون وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: اگر ما در گام دوم انقلاب بخواهیم حرکت جهشی کنیم حتما باید تعلیم و تربیت جزو محورهای اصلی تلاش‌های جامعه حاکمیت و دولت قرار گیرد و تا وقتی که ما به تعلیم و تربیت به خصوص در سطوح نظری و علمی توجه خاص نکنیم به جایی نخواهیم رسید؛ یکی از غفلت‌های کلان ما در 4 دهه گذشته فروکاهی تدریجی اهتمام به تعلیم و تربیت مجموعه دستگاه‌های مدیریتی جامعه ما بوده است در حالی که رهبر معظم انقلاب دائما به محور بنیان بودن تعلیم و تربیت در رشد و پیشرفت جامعه تأکید می‌کنند ولی فرایندها و چرخه‌های کلان مدیریت کشور در این جهت هنوز تحولی در خود ایجاد نکرده است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی تصریح کرد: تقاضای بنده این است که در آغازین ماه‌های دهه پنجم انقلاب، بر اساس چشم‌اندازهایی که رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم تبیین کردند به علم و پژوهش و رشد معنوی و اخلاقی، توجه به سبک اسلامی و ارتقای توانمندی ملی جامعه برای ایستادگی در برابر جبهه استکبار، نظام سلطه و همچنین حفظ و افزایش اقتدار ملی و همچنین خودباوری ملی بپردازیم؛ این چشم‌انداز تنها در عرصه نظام آموزش و پرورش قرار دارد که اگر تحقق یابد زیرساخت پیشرفت جامعه فراهم خواهد شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم ادامه داد: بنابراین حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و صاحب‌نظران باید در این عرصه احساس مسؤولیت کنند و به تعامل جمعی بپردازند تا ارتباط سازمان یافته پژوهشی بین سازمان و مجموعه‌ها ایجاد شود؛ برگزاری همایشی که قرار است پنج‌شنبه به اهتمام پژوهشگاه اسلامی سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی انجام شود، نقطه آغاز است؛ ضمن اینکه دیدگاه‌ها در این همایش مورد بررسی قرار خواهند گرفت و قرار است در این رویداد عرصه‌های اجرایی‌تر و عینی‌تر را شاهد باشیم.
معاون وزیر آموزش و پرورش افزود: اینکه در زیست‌شناسی، علوم پایه، دانش دینی و معارف اسلامی و سایر حوزه‌های تربیت و یادگیری که در برنامه ملی تعریف شده، چه مفاهیمی و در چه حدی باید آموزش داده شود پرسشی است که همواره باید در مورد آن فکر کرد؛ همانطور که همواره مطالبه همه از آموزش و پرورش این بود که باید به علم نافع و علم کاربردی که منجر به پیشرفت محصلان می‌شود، فکر کنیم، ما این امر را در تعامل جدی بین حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش می‌دانیم.
وی اظهار کرد: در استان قم مرکز همایش‌های غدیر متعلق به دفتر تبلیغات اسلامی از ساعت 8 تا 12 و 15 تا 19 مراسم برگزار خواهد بود؛ در نشست صبح چند نفر از صاحب‌نظران سخن می‌گویند و بعد از ظهر 4 پنل تشکیل می‌شود؛ هر کدام از این پنل‌ها با رویکرد ویژه‌ای که درنظریه‌های علم دینی است، بحث خواهند کرد. در علم دینی حداقل 11 نظریه وجود دارد و هر کدام از این نظریه‌ها برای خود مبانی و مباحثی جداگانه دارند.
حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم در ادامه اضافه کرد: قابل اعتنا‌تر و معتبرین نظریه‌ای که وجود دارد مربوط به آیت‌الله جوادی‌آملی است که این نظریه در باب عالم دینی است و کتاب‌های مختلف از جمله منزلت عقل در هندسه به شمار می‌رود؛ این کتاب بسیار عمیق است و اگرچه بیش از 10 سال از انتشار آن می‌گذرد ولی به اعتقاد بنده گرانی‌گاه‌های دیدگاه این شخص چندان مورد بحث و توجه قرار نگرفته است.
وی افزود: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر اساس موارد مبنایی که در سند برنامه درسی ملی اتخاذ کرده، این دیدگاه را مبنای خود قرار داده و نگاه معنوی به طبیعت و توجه به حاکمیت و سنت‌های الهی در ساز وکارهای هستی، توجه عمیق به عقل در منبع و معارف اسلامی به خصوص اعتبار به عقل تجربی و دستاوردهای آن در منبع معرفت دینی و منابع معارف اسلامی ما به خصوص به عقل تجربی بشر در نگاه اسلام و اعتبار آن از نکات برجسته‌ای است که در دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی وجود دارد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی آموزش و پرورش در ادامه گفت: ما باید بتوانیم این نگاه عمیق را در دوره 12 ساله دانش‌آموزان در رشد فکری و ذهنی آنان رصد کنیم و آسیب‌های معرفت‌شناختی ناشی از بدفهمی‌های رابطه علم و دین و همچنین بدفهمی نگاه اسلام به علم را بتوانیم بزداییم تا از بین برود که البته ناشی از نارسایی‌های غربی بوده و آن در برخی فضاهای وابسته‌های فکری به غرب به جامعه منتقل شده است؛ اهمیت این همایش از این منظر است که می‌تواند یافته‌های کاربردی را در اختیار مؤلفان کتب درسی قرار دهد و پشتوانه‌های علمی یازده گانه ما باشد.
وی افزود: مشارکت فعال حضار در همایش پیش رو امری مهم است و زمینه‌ای ایجاد شد که پرسش‌های آنان مورد بررسی قرار گیرد. همزمان با این همایش 13 اثر علمی که در این تلاش‌های 9 ساله مورد پژوهش قرار گرفته، رونمایی خواهد شد و از نظر بنده این موارد برای عمق‌بخشی باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم در ارتباط با تغییر یافتن یا نیافتن برخی از دروس گفت: اکنون واقعیت تلخی وجود دارد که همه از آموزش و پرورش به خصوص دانشگاه‌ها و حوزه مطالبه دارند که به حق است؛ ولی اینکه چقدر مشارکت دارند و مسؤولیت پذیرانه وارد تولید دانش کارا می‌شوند، جای بحث دارد؛ دانش نرمی که ما در سازمان آموزش و پرورش به آن نیاز داریم، دانش فناورانه است و باید بررسی کنیم و مشاهده شود چرا این کتاب درسی تالیف شده است، آیا مفاهیمی که در کتب درسی وجود دارد جزو برترین‌هاست؟ ، آیا رویکردهایی که در این کتب وجود دارد رویکردهای مورد نیاز ماست؟ آیا کتاب به درد گیرنده یا مخاطب می‌خورد و وی می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند؟ آیا آموزه‌های آن باورپذیر است؟ آیا در جامعه و کشور ما این آموزش‌ها مؤثر، مفید و عملیاتی هستند؟ ؛ اینها مواردی هستند که نیاز به کنکاش‌های پژوهشی عمیق دارند و این موارد را باید دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه انجام دهند. زیرا اینها دو بال معرفتی و فکری جامعه ما هستند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در ادامه اضافه کرد: اگر حوزه به تنهایی به سؤالات پاسخ دهد، کافی نیست؛ اگر دانشگاه به تنهایی پاسخ دهد، باز کافی نیست بلکه حوزه و دانشگاه باید در تعاملی با یکدیگر با مباحثات علمی به بروندادی مناسب برسند؛ از 9 سال قبل ما به سراغ پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی رفتیم و اکنون به ما خروجی‌ها ارائه شده که خیلی خوب است و نشان می‌دهد 9 سال زمان کمی برای بررسی‌ها نبوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس در ارتباط با گرانی کاغذ و احتمال تاثیرگذاری آن بر چاپ کتب درسی، گفت: این مسأله واقعا پژوهشی است اصلا بحث کاغذ برای ما در کار تربیتی مهم نیست و مهم‌ترین مسأله برای ما بحث نیاز دانش‌آموزان و روندی است که باید آن را دنبال کنیم؛ ممکن است در کشور مشکل کاغذ داشته باشیم ولی بحث تعدیل حجم بر مصرف کاغذ آنقدر مؤثر نیست که بخواهیم روی آن حساب کنیم؛ تاکید می‌کنم که مواجهه با حجم کتاب‌های درسی نیاز به پژوهش علمی دارد.
وی در ادامه اظهار کرد: صرف اینکه برخی معلمان گفته‌اند که برخی مسائل در کتب درسی کم توضیح داده شده و باید به حجم آن اضافه شود، یا صرف اینکه چند نفر از خانواده‌ها اعلام کردند که فلان جا حجم زیاد است و باید کم شود، اینها نگاه عمیق به مسأله نیست؛ آنچه برای ما مهم و نگاه عمیق به شمار می‌رود این است که آیا این بسته آموزشی که بخشی از آن کتب درسی است مفاهیم را به درستی انتخاب کرده یا به درستی پردازش شده است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی افزود: ما در برخی مواقع می‌گوییم حجم کتب‌ها باید افزایش یابد چون می‌گویند مفاهیم در جاهایی کم است و اگر کافی نیست باید آن حجم را به 7 تا 8 صفحه افزایش دهیم؛ آنچه مسأله علمی و مهم به شمار می‌رود مفاهیم مورد نیاز، تم‌های ارائه شده و چگالی مفاهیم است که باید به آن پرداخته شود. کار اصلی ما در سازمان پژوهش این است که دائما مسائل رصد شود و از نزدیک با عکس‌العمل دانش‌آموزان هنگام تدریس معلم توجه کنند؛ اینها همه نیاز به کار پژوهشی و علمی دارد که در این زمینه ما نیاز به همکاری مؤثر دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه داریم. ما از ناحیه گرانی کاغذ قطعا هیچ تصمیم نادرستی که به آموزش بچه‌ها آسیب وارد می‌کند، نمی‌توانیم و نباید بگیریم.
ارسال نظر