رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر لزوم توجه به فطرت‌گرایی توحیدی تأکید کرد و گفت: ما امروز باید این الگو را در برنامه‌ریزی درسی مدنظر قرار دهیم و برای آن حرمت قائل شویم.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، سومین جلسه‌ی ارائه‌ی گزارش عملکرد و بررسی برنامه‌ی دفاتر سازمان، به دفتر تألیف کتاب‌های درسی آموزش عمومی و متوسطه‌ی نظری اختصاص یافت.
در ابتدای جلسه، دکتر حسن ملکی، ریاست سازمان، این دفتر را قلب سازمان پژوهش خواند و گفت: برنامه‌های درسی دوره‌های مختلف تحصیلی در این دفتر و با تلاش‌های همکاران طراحی و تولید می‌شود به همین خاطر می‌توان این بخش را قلب سازمان پژوهش دانست زیرا این دفتر دارای اصالت سازمانی و ریشه‌دار است لذا لازم است که برنامه‌های این بخش روشن و واضح ارائه شود. ویژگی دیگر این دفتر توانایی کارشناسی است و من هیچ تردید ندارم که کارشناسان این دفتر از دیگر بخش‌ها به لحاظ کارشناسی برتر هستند زیرا دفتر به‌گونه‌ای است که کارشناس پرورش داده می‌شود.
او افزود: سلامت اخلاقی و فرهیختگی از دیگر ویژگی‌های این دفتر است. خود من نیز سال‌ها با این دفتر ارتباط داشته‌ام و معتقدم که فرهیختگی این دفتر در جای دیگری نیست و این جای شکر دارد اما متأسفانه همین دفتر با این عظمت، واژه‌ی برنامه‌ریزی را از نام خود نیز حذف کرد و این به نوعی پارادوکس تبدیل شد. دقیقاً نمی‌دانم چرا در دهه‌ی 70 این اتفاق رخ داد و این کلمه حذف شد و آیا ریشه در برنامه‌گریزی داشت یا چیز دیگر؟ مگر می‌توان با امری بدیهی مقابله کرد زیرا بدیهی است که در این دفتر برنامه‌ریزی اولویت دارد. به همین خاطر، من شخصاً به خاطر این نقص، ناراحتم زیرا تألیف شروع کار نیست و برنامه‌ریزی در بدو امر قرار دارد.
لزوم تمرکز بر تعامل در بخش رمزینه‌های سریع پاسخ
محمد علوی‌تبار معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان به طرح برخی نکات در خصوص امور مالی سازمان پرداخت و گفت: در دفتر تألیف نظری، 19644ساعت برای انجام کارها، زمان نیاز است اما متأسفانه، بالغ بر 30 هزار ساعت، در این بخش به مسئول مربوطه تخصیص نیافته است لذا نیازمند تلاش مضاعف دفتر است تا مسئولان مستقیم کارها مشخص شوند بنابراین امیدوارم که تخصیص برنامه در اولویت این دفتر قرار گیرد.
در بخش دیگری از جلسه، دکتر حسین سوزنچی، مدیرکل دفتر، به ارائه‌ی گزارش عملکرد این بخش پرداخت و گفت: مدل سنجش و پایشی که از سوی جناب علوی‌تبار مطرح شد، دارای مشکلاتی است زیرا مواردی که کاملاً رایج شده و به‌دلیل سابقه‌ی قبلی، مشخص است. اما در این دفتر همواره یک سری برنامه‌هایی هست که اساساً تعریف نشده است. به‌عنوان مثال برنامه‌ی رمزینه‌ها یا کرونا، مباحث جدیدی هستند که به‌نظر می‌رسد در قالب پایش نمی‌گنجد و نوعی چالش را به‌دنبال دارد.
او افزود: بالغ بر 36 مورد از برنامه‌های این دفتر به پژوهش‌ها اختصاص دارد که تا حدودی پیش رفته و مسئولان مربوط به آنها مشخص شده البته بخشی از کارها نیز برون سپاری شده است.
مدیرکل دفتر تألیف آموزش عمومی و متوسطه نظری خاطرنشان کرد: بخشی از کارهای پژوهش به طراحی دوره‌های تحصیلی مرتبط است که بر اساس تأکید رئیس سازمان طراحی بسته‌ها در اولویت قرار داشت، کار طراحی دوره کنار گذاشته شد و پیشرفتی در آن حاصل نشد. دربخش طراحی الگوی عملیاتی آموزش و توانمندسازی معلمان کاری انجام نشد و تنها 5 درصد، کارها پیش رفته است. در بخش بازبینی برنامه‌ی درسی ویژه‌ی پاندمی کووید 19، بالغ بر 10 درصد کار انجام شده که از زمان پیش‌بینی کار نیز جلوتر است.
دکتر سوزنچی تصریح کرد: از میان 56 برنامه، 37 مورد پژوهشی بود که یکی حذف شد و پروپزال 5 مورد نیز آماده شده است. 9 مورد از کارها نیز مربوط به سه ماهه‌ی نخست سال نبود. در نهایت 10 برنامه‌ی باقیمانده 7 برنامه از زمان‌بندی جلوتر است و دو برنامه‌ی اصلی دیگر که تکمیلی راهنماهای برنامه‌ی درسی حوزه‌های یادگیری و پروژه‌ی رمزینه‌های سریع پاسخ است که جزء برنامه‌های محوری ما قرار دارند. در حال حاضر این دو برنامه اندکی عقب‌تر از برنامه هستند که به دلایل آن نیز خواهم پرداخت.
مدیرکل دفتر تألیف آموزش عمومی و متوسطه‌ی نظری خاطرنشان کرد: علاوه بر مواردی که مطرح شد، برنامه‌های خاصی مانند شیوه نامه‌ی ویرایش، تدوین محتوای مرکز کودک و طرح اتقان نیز مدنظر ما بود که در دست انجام است. در بخش تکمیلی راهنماهای برنامه‌ی درسی حوزه‌های یادگیری نیز جلسات متعددی در کارگروه‌ها برگزار شد و زحماتی در عرصه‌ی برنامه‌ی درسی کودک، برنامه‌ی درسی عشایر و تمرکز بر طراحی دوره‌ی اول ابتدایی به‌صورت تلفیقی نیز انجام شد اما یکی از دلایل به تعویق افتادن این طرح‌ها، سنگینی برنامه‌ی رمزینه‌های سریع پاسخ بود.
دکتر سوزنچی، برنامه‌ی درسی ویژه شرایط کرونا را مهم‌ترین برنامه خواند و گفت: برنامه‌ی درسی ویژه‌ی شرایط کووید 19 از جمله مباحثی است که من به شدت نگران آن هستم و معتقدم که باید به‌صورت جدی آن را مدنظر قرار دهیم. قصد من این است که عمده‌ی کار سه ماهه‌ی دوم را بر این کار اختصاص دهم و کاری میدانی و جدی در این عرصه انجام دهیم زیرا باید برای ورود دانش‌آموزان به مدارس بیاندیشیم.
او افزود: در پروژه‌ی رمزینه‌های سریع پاسخ، پیگیری‌های بسیار زیادی در بحث برون سپاری انجام شده است اما بنا به دلایلی این بخش انجام نشد و ما مجبور به اجرای کار در درون سازمان شدیم. در این مسیر، یک سری کارگاره‌های آموزشی گذاشتیم تا افراد با محتوا و روند کار آشنا شوند. استانداردهای قابل دفاعی در این بخش استخراج شده است. در ادامه‌ی این مسیر نیازهای تفضیلی نیز مشخص شد و محتواهای قابل استفاده از سامانه‌ی رشد نیز مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
مدیرکل دفتر تألیف آموزش عمومی و متوسطه‌ی نظری به رقبای حاضر در فضای مجازی اشاره کرد و گفت: ما در عرصه‌ی کتاب درسی رقیب خاصی نداریم اما در فضای مجازی، رقبای بسیار قدرتمندی در عرصه‌ی انیمیشن، موشن گرافیک و .... حضور دارند به همین خاطر نحوه‌ی اجرای کارها در اولویت بسیار بالایی قرار دارد.
دکتر سوزنچی در ادامه بر لزوم تعامل در فضای مجازی تأکید کرد و گفت: بر اساس کارهایی که انجام داده‌ایم فکر می‌کنم که کارهای قابل دفاعی در این عرصه امکان اجرا دارد و می‌توان به آینده‌ی آن امیدوار بود. همین امروز، سایت‌هایی درباره‌ی کتاب‌های ما فکر کرده‌اند و ما باید با آنان به رقابت بپردازیم لذا لازم است که به ابعاد مختلف اقدامات در این مسیر بیاندیشیم و ما سعی کردیم که در این مسیر از یک مدل کار تعاملی استفاده کنیم که می‌تواند جذاب باشد و ناظر به کتاب بدون پیچیدگی، کار را ارائه می‌دهد. بر همین مبنا قصد داریم 25 درصد کار را در بخش ابتدایی با نگاه به همین بخش تعاملی اجرا کنیم.
در ادامه احمد احمدی، رئیس گروه پژوهش و برنامه‌ریزی حوزه‌ی تربیت و یادگیری علوم به دغدغه‌های اصلی این دفتر اشاره کرد و گفت: یکی از بحث‌های اصلی، رمزینه‌های سریع پاسخ است زیرا قرار گرفتن این بخش در کتاب‌های درسی اتصالی مشخص با دروس ایجاد کرده است لذا اگر خدایی ناکرده کوچک‌ترین مشکلی در این بخش، وجود داشته باشد، عواقب گسترده‌ای به‌دنبال خواهد داشت به همین خاطر، بخشی از کندی کار نیز به این توجه و تأکید بیشتر مربوط می‌شود.
او افزود: کار رمزینه‌ها بسیار گسترده و عظیم است لذا لازم است که جدی‌تر بر آن تمرکز داشته باشیم. امسال در ارتباط با مسئله حضوری یا غیرحضوری بودن کلاس‌های دانش‌آموزان داریم به همین خاطر فکر می‌کنم لازم است که جلساتی جدی در این راستا داشته باشیم.
تهرانی فرجاد، رئیس گروه پیش از دبستان در ادامه، برگزاری چنین جلساتی را یک اتفاق مهم در راستای هماهنگی و اجرای گروهی کار دانست و گفت: ما در حوزه‌ی پیش دبستان نزدیک به 120 قطعه فیلم آماده داریم و منتظر هستیم که در شبکه‌ی ملی رشد، بحث پیش‌دبستانی را به‌صورت ویژه ببینیم. امیدواریم که در این مسیر کارهایی که انجام شده است را ببینیم و از متولیان امر قدرشناسی کنیم.
سیدرضا سیدصالحی، رئیس گروه پژوهش و برنامه‌ریزی حوزه‌ی تربیت و یادگیری ریاضیات بیان کرد: بحث برنامه‌ی درسی و وضعیت آموزشی سال آینده در مواجهه با کووید 19، مبحث مهمی است؛ پیشنهاد من این است که در این مسیر حتماً به دانش‌آموزان بگوییم که حداقل ماهی یک بار آزمون کتبی خواهیم داشت. متأسفانه عدم توجه به این روند باعث افت تحصیلی دانش‌آموزان شد و در سال آینده با این روند چه باید کرد؟
طیبه ارشاد، رئیس گروه پژوهش و برنامه‌ریزی حوزه‌ی تربیت و یادگیری تربیت بدنی و سلامت بر لزوم توانمندسازی معلمان تأکید کرد و گفت: ما دو مبحث رمزینه‌های سریع پاسخ و کرونا را پیش رو داریم و برای هر دو این مباحث نیازمند یک ارتباط جدی و مستمر با معلمان هستیم بنابراین اگر نتوانیم پیش‌نیازهای لازم را در این عرصه تأمین کنیم و به آنان آموزش دهیم، نتیجه‌ی مدنظر حاصل نخواهد شد. شاید یکی از آسیب‌های دوران کرونا، قطع بودن ارتباط ما کارشناسان آموزش با معلمان بود اما امسال فرصت مناسبی برای جبران این کمبودها و توانمندسازی معلمان است.
در ادامه سایر حاضرین به بررسی ابعاد مختلف گزارش ارائه شده پرداختند و نقد و بررسی برنامه‌های پیش رو انجام شد.
دکتر علی محبی قائم مقام ریاست سازمان در این بخش از جلسه، به فعالیت‌های شبانه‌روزی کارشناسان اشاره کرد و به‌خاطر گزارش شفاف و صادقانه‌ی ارائه شده، تشکر کرد و گفت: این گزارش دارای دو وجه بود. یکی از وجه‌ها به لحاظ شفافیت بسیار خوشحال کننده بود اما در وجه دیگر، باعث نگرانی شدید ما شد که مبادا روزمرگی و فعالیت‌های فرعی جای کارهای اصلی را بگیرد و برنامه محوری ما را دچار اشکال کند زیرا محور، توسعه‌ی تعلیم و تربیت است و قلب تعلیم و تربیت نیز سازمان پژوهش است و طبق تعبیر دکتر ملکی این دفتر قلب سازمان است. در این دفتر به حدی پتانسیل و انرژی وجود دارد که سوق دادن آن به سمت فعالیت‌های فرعی باعث ایجاد آسیب در بدنه‌ی سازمان می‌شود. ما بدون برنامه راهبردی راه به جایی نخواهیم برد لذا وقتی یک برنامه‌ی تحولی مورد توافق باشد، باید در مرکز توجه قرار گیرد.
او افزود: هر بخشی از قطار تعلیم و تربیت که به ما سپرده شده، رسالت ماست، بنابراین نمی‌توانیم درخواست توقف این قطار را داشته باشیم لذا باید کاملاً برنامه محور حرکت کنیم. بهترین کار این است که گام‌های برنامه‌ها را بازبینی کنیم تا اگر علت و اشکالی وجود دارد، رفع و رجوع شود.
توانمندسازی معلمان باید در برنامه‌ی کار قرار گیرد
در بخش پایانی جلسه، دکتر حسن ملکی به جمع‌بندی مباحث مطرح شده پرداخت و گفت: دریافتی که من از مجموعه‌ی گزارش دکتر سوزنچی به‌دست آوردم این است که کار پیش نرفته است اما دلایلی برای آن ذکر شد. پروژه رمزینه سریع پاسخ و برنامه‌ی ویژه کووید 19 و تکمیل راهنماهای برنامه‌ی درسی نیز چندان پیش نرفته‌اند البته تلاش‌هایی شده است اما مجموعاً شرایط به گونه‌ای نیست که بتوان پیشرفتی را از آن دریافت کرد. این گزارش ما را به شفافیتی رساند که در این جلسه برای من کافی است اما تعجب من این است که دفتری با این قدرت کارشناسی، چرا این‌گونه گام برداشته است و این برای من روشن نیست.
او بر بازبینی سامانه‌ی پایش تأکید کرد و گفت: با توجه به گزارشات ارائه شده، به‌نظر می‌رسد این بخش نیازمند یک بازبینی در راستای رفع مشکلات و نکات منفی است زیرا اگر این بخش رفع نشود، ما همچنان با مشکلات روبه‌رو خواهیم بود. راجع به برنامه‌ی کووید 19، مسئله از جهت نسبت ما با این پدیده کاملاً روشن است و هیچ ربطی به مسئله‌ی اجرا ندارد زیرا اجرا دست ما را نبسته است. سال گذشته، ما در فرصت اندکی که داشتیم، زحماتی کشیده شد که حاصل آن شش جلد، راهنماهای درسی بود. این کتاب‌ها نقاط قوتی داشت و بخشی از آن قابل استفاده است اما قطعاً آن چیزی نبود که در شأن سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی باشد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: بدیهی است که دیگر نباید در این دوره نیز همان مسائل را تکرار کنیم و من طی 8 ماهه‌ی اخیر مدام بر آن تأکید داشته‌ام. ما پیش‌بینی می‌کردیم که برای سال 1400 نیازمند کاری اساسی هستیم اما نقطه‌ای که امروز با آن روبه‌رو هستیم، اصلاً مطلوب نیست لذا باید دقیقاً مشخص کنیم که کدام بخش را دفتر تألیف بر عهده خواهد گرفت زیرا سؤال کاملاً مشخص است و اینکه برنامه‌ی درسی متناسب با شرایط قرمز و غیرحضوری، از موضع ما چیست؟ و دارای چه مختصاتی است؟ این مسئله را باید با توجه به چاپ کتاب درسی و اینکه امکان حذف ندارد، مدنظر قرار دهیم. امروز یک سال و نیم از کرونا گذشته است و الگوهای مختلفی در برخورد با این معضل ارائه شده است باید تعیین کنیم که دقیقاً چه مدلی را مدنظر داریم.
دکتر ملکی افزود: تکمیل راهنماهای درسی کار پیچیده‌ای نیست و من تقاضا دارم که آن را در اولویت قرار دهیم و برای آن مجدداً جلساتی داشته باشیم و احیاء کنیم تا عناصر معین شود. برای سال 1401 ما باید در هر حوزه‌ی تربیت و یادگیری و در هر دوره، یک بسته تولید کرده و به اجرای آزمایشی برسانیم لذا در هر حوزه حداقل باید سه بسته تولید شود. بدیهی است که بین بسته‌ها و راهنماها یک حلقه‌ی واسطه وجود دارد لذا هر دو این عرصه‌ها باید هم‌زمان مورد توجه قرار گیرد. ما امروز باید الگوی فطرت‌گرایی توحیدی را در برنامه‌ریزی درسی مدنظر قرار دهیم و برای آن حرمت قائل شویم.
او ادامه داد: اشاعه راهنماهای درسی برای معلمان بسیار پیشنهاد خوبی است لذا باید برای آن فکر و تلاش کرده و معلمان را برای این راهنماها توجیه کنیم و به اشاعه آن بپردازیم تا در نهایت به توانمندسازی معلمان دست پیدا کنیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش به گزارش سه ماهه‌ی آینده اشاره کرد و گفت: در گزارش سه ماهه‌ی آینده، فرم گزارش پیشرفت در اختیار دفاتر قرار خواهد گرفت تا در آن زمان، با قالب مشخص شاهد ارائه‌ی گزارشات باشیم. در این روند هر دفتری باید دو گزارش ارائه کند که یکی کلی و مربوط به مدیرکل دفتر باشد اما جزئیات باید در گزارش دفاتر و مدیران ارائه شود.
شایان ذکر است سه جلسه بررسی عملکرد سه دفتر سازمان روز یکشنبه 6 تیر در مدرسه‌ی تاریخی دارالفنون و با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان دفاتر برگزار شد. قرار است این جلسات به‌صورت سه ماه یک بار برگزار شود.
انتهای پیام
ارسال نظر