رنگ‌ ها چه تاثیری در عملکرد دانش‌ آموزان دارند؟

صدیقه ناقل در گفت‌ و گویی با ایسنا، با بیان اینکه استفاده از رنگ‌ ها تنها در “مهدهای کودک“مرسوم است، بیان کرد: به نظر می‌ رسد در سیستم آموزشی ایران، دنیای رنگی فقط برای سنین پیش دبستانی است و کودکان بعد از ورود به مقاطع تحصیلی بالاتر باید فقط با رنگ‌ های خاکستری و سفید مواجه شوند، این در حالی ست که حتی در آموزش دروس هم از “رنگ آمیزی برای کودکان” که در ایجاد خلاقیت بسیار موثر است، استفاده نمی‌شود و دانش‌آموزان در دوران تحصیلی تنها با دروسی مثل ادبیات یا ریاضی سر و کار دارند. این دیدگاه به قدری توسعه یافته است که رنگها برای کودکان بعد از ورود به “کودکی میانه” (بیش از ۷سال) ارزش نداشته و فقط برای دوران”کودکی اولیه” تعریف شده است.
این روانشناس با اشاره به این که در لباس‌ های فرم دانش‌ آموزان معمولا از رنگ‌ های تیره‌ ای مانند طوسی و یا سرمه‌ ای استفاده می‌ شود، این دیدگاه اشتباه را متاثر از فرهنگ دانست.

وی افزود: باتوجه به اینکه بیشترین رشد مغز تا سن ۱۲ سالگی است، محیط‌هایی با رنگ‌ های گرم و روشن می‌توانند در تحریک یادگیری موثر عمل کنند که متاسفانه این تنوع رنگی در مدارس دیده نمی‌شود.
او با اشاره به واکنش مغز در برابر رنگ‌ ها گفت: انسان‌ ها در مقابل رنگ سه واکنش بیولوژی (زیستی)، زیر آستانه‌ ای و یا واکنش‌ هایی تحت تاثیر فرهنگ از خود نشان می‌دهند. اما مهم ترین عامل موثر در واکنش مغز و اعصاب “طیف‌های مختلف طول موج”هستند.
ناقل ادامه داد: هیپوتالاموس (دستگاه کنترل کننده مغز) بخشی از مغز است که ترشح غدد درونی، کنترل تنفس و ضربان قلب را بر عهده داشته و واسط بین شبکیه چشم و دریافت اطلاعاتی برای مغز است. شبکیه چشم به نورهای روشن در طیف آبی و سبز بیشتر واکنش نشان می‌دهند، مثلا در روشنایی روز شبکیه اطلاعات لازم را به هیپوتالاموس می‌فرستد، هیپوتالاموس باعث ترشح کورتیزول و کاهش ملاتونین (هورمون خواب) شده و فرد را بیدار نگه می‌دارد، بنابراین با افزایش ملاتونین در پاسخ به کاهش نور شب، فرد احساس خواب آلودگی می‌کند.

وی با اشاره به تاثیر تنوع رنگی در کودکان بیش فعال تصریح کرد: کودکان بیش فعالی که مشکل کم‌ توجهی دارند و یا بچه‌ هایی که دچار اختلالات یادگیری هستند باید در فضاهای آموزشی با رنگ‌ های متمایز و بافت قابل تشخیص تحصیل کنند چراکه در صورت یکنواختی رنگ‌ ها این کودکان توانایی یادگیری کمتری دارند.
ناقل افزود: گاهی برخی از رنگ‌های محرک یادگیری برای کودکان بیش فعال با کمبود توجه (ADHD) مناسب‌ تر است، چراکه این کودکان دارای آستانه تحریک بالاتری هستند و باید در محیط تحریک کننده قرار بگیرند، زیرا در صورت یکنواخت بودن محیط این کودکان واکنش‌ هایی مثل خشم و یا بی‌حوصلگی را از خود بروز می‌دهند.
این روانشناس در ادامه صحبت‌ های خود به تاثیر هر رنگ بر اعصاب و روان کودکان اشاره کرد و گفت: رنگ آبی برای “افزایش خلاقیت و آرامش روان”، رنگ قرمز بر “اشتیاق، تحریک بالا و پرخاشگری”موثر است. اما ترکیب قرمز با رنگ‌های دیگر برای محیط‌ هایی مانند انجام تکالیف  و آموزش دروس ریاضی بسیار مناسب است، هم چنین رنگ زرد برای “تحریک هوش” اتاق‌ های مطالعه و بازی بسیار مناسب بوده اما استفاده بیش از حد از این رنگ، می‌تواند منجر به استرس شود. رنگ نارنجی نیز که باعث افزایش عملکرد حافظه و تفکر انتقادی شده برای فضاهای آزمون بسیار مناسب است.
او هم چنین رنگ سبز را برای کلاس‌ های آموزشی و رنگ صورتی را برای سالن‌ های غذا خوری و اتاق بهداشت بسیار مناسب دانست.
ناقل با بیان اینکه نباید بیش از دوتا سه رنگ در فضاهای آموزشی استفاده شود، تاکید کرد: ممکن است تنوع بیش از حد رنگ‌ ها سبب کاهش عملکرد مطلوب مغز شود، به همین دلیل باید در انتخاب رنگ‌ ها در کنار یکدیگر بسیار دقت شود، هم چنین تنوع رنگ می‌تواند بر اثر تحریک و استرس زیاد در سطح حافظه، عملکرد انسان و سطح هوش تاثیر بسزایی داشته باشد.